ΙΕΡΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΑΛΥΚΟΥ

Η Πρόοδος του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α´.

Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου, καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου,

νίκας τοῖς βασιλεῦσι κατὰ βαρβάρων δωρούμενος,

καὶ τὸ σὸν φυλάττων, διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα.

Ουράλια εικονίδιο, ΧΙΧ αιώνα

Συναξάριον

Ἕνεκα τῶν ἀσθενειῶν, οἱ ὁποῖες συμβαίνουν συνήθως κατὰ τὸν μῆνα Αὔγουστο, ἐπικρατοῦσε παλαιότερα συνήθεια στὴν Κωνσταντινούπολη νὰ περιφέρεται στοὺς δρόμους της καὶ στὶς πλατεῖες τὸ τίμιο Ξύλο τοῦ Σταυροῦ, πρὸς ἁγιασμὸν τοῦ τόπου καὶ ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὶς ἀσθένειες.

Καὶ κατὰ μὲν τὴν 31ην Ἰουλίου ἀφοῦ Τὸν ἔβγαζαν ἀπὸ τὸ βασιλικὸ θησαυροφυλάκιο τοποθετοῦσαν Αὐτὸν ἐπὶ τῆς ἁγίας Τραπέζης τῆς Ἁγιᾶς Σοφιᾶς.

Κατὰ δὲ τὴν ἑπομένην (1ῃ Αὐγούστου) καὶ μέχρι τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, ἀφοῦ ἔκαναν λιτανείες μὲ Αὐτὸν σὲ ὅλην τὴν Κωνσταντινούπολη, ἔπειτα Τὸν τοποθετοῦσαν ἐνώπιον τοῦ λαοῦ εἰς προσκύνησιν.

Αὐτὴ λοιπὸν εἶναι ἡ λεγομένη Πρόοδος τοῦ τιμίου Σταυροῦ.

Δεύτε πιστοί, τό ζωοποιόν ξύλον προσκυνήσωμεν, εν ώ Χριστός ο Βασιλεύς τής δόξης, εκουσίως χείρας εκτείνας, ύψωσεν ημάς εις τήν αρχαίαν μακαριότητα, ούς πρίν ο εχθρός, δι’ ηδονής συιλήσας, εξορίστους Θεού πεποίηκε, Δεύτε πιστοί, ξύλον προσκυνήσωμεν, δι’ ού ηξιώθημεν τών αοράτων εχθρών συντρίβειν τάς κάρας, Δεύτε πάσαι αί πατριαί τών εθνών, τόν Σταυρόν τού Κυρίου ύμνοις τιμήσωμεν, Χαίροις Σταυρέ, τού πεσόντος Αδάμ η τελεία λύτρωσις, Εν σοί οι πιστότατοι Βασιλείς ημών καυχώνται, ως τή σή δυνάμει Ισμαηλίτην λαόν, κραταιώς υποτάττοντες, Σέ νύν μετά φόβου Χριστιανοί ασπαζόμενοι, τόν εν σοί προσπαγέντα Θεόν δοξάζομεν λέγοντες, Κύριε, ο εν αυτώ προσπαγείς, ελέησον ημάς ως αγαθός καί φιλάνθρωπος.

 Ο Σ. Εύστρατιάδης για το γεγονός αυτό γράφει τα έξης: «Κατά την ήμέραν ταύτην έξήγετο εκ του σκευοφυλακίου της μεγάλης εκκλησίας ο τίμιος σταυρός, περιήγετο ανά την πόλιν και έξετίθετο εις διαφόρους ναούς προς προσκύνησιν και άγιασμόν των πιστών και πάλιν άπετίθετο εις το σκευοφυλάκιον. Εις τους κώδικας τα του τιμίου σταυρού προεόρτια αναγράφονται και άρχονται από της πρώτης Αυγούστου, η δε κατά την προεόρτιον ταύτην άνάμνησιν ύμνογραφία είναι πλούσια και κείται ανέκδοτος εις πολλούς Κώδικας· και ίνα μόνον εις τους κατ’ αυτήν συντεθέντας Κανόνας περιορισθώ, σημειώ Κανόνα του Θεοφάνους (εν τοις Κωδ. 368 φ. 3636,1568 φ. 3α Παρισίων και Ω 147 Λαύρας), του Γεωργίου Νικομήδειας (εν τοις Κωδ. 1567 φ. 240 6,13φ 351 α Παρισίων και Θ 32 φ. 344α, Δ 12 φ. 273α, 1135 φ. 333α και Ω 147 φ. 368α Λαύρας), έτερον του αυτού Γεωργίου Νικομήδειας φέροντα ακροστιχίδα «Σταυρώ γεγηθώς έξάδω θείον μέλος Γεώργιος» (εν τω Παρισινώ Κωδ. 13 φ. 352 6 και τω της Λαύρς Θ 33 φ. 5). Εις τους αυτούς δε Κώδικας και άλλους Στιχηρά πολλά, Ίδιόμελα, Καθίσματα κλπ.

Εν φωναίς αλαλάξωμεν, εν ωδαίς μελωδήσωμεν, τόν Σταυρόν τόν τίμιον ασπαζόμενοι, καί πρός αυτόν εκβοήσωμεν, Σταυρέ παμμακάριστε, καθαγίασον ημών, τάς ψυχάς καί τά σώματα, τή δυνάμει σου, καί Παντοίας εκ βλάβης εναντίων, διατήρησον ατρώτους, τούς ευσεβώς προσκυνούντάς σε.

Προσελθόντες αρύσασθε, μή κενουμενα νάματα, τού Σταυρού τής χάριτος προερχόμενα, ιδού προκείμενον βλέποντες, τό ξυλον τό Άγιον, χαρισμάτων τήν πηγήν, αρδομένην τώ Αίματι, καί τώ Ύδατι, τού Δεσπότου τών όλων, τού εν τούτω, εκουσίως υψωθέντος, καί τούς βροτούς ανυψώσαντος.

Εκκλησίας εδραίωμα, Μοναζόντων αγλάϊσμα, Ιερέων καύχημα καί διάσωσμα, σύ εί Σταυρέ πανσεβάσμιε, διό προσκυνούμέν σε, καί καρδίας καί ψυχάς, φωτιζόμεθα σήμερον, θεία χάριτι, τού εν σοί προσπαγέντος, καί τό κράτος, τού δολίου καθελόντος, καί τήν αράν αφανίσαντος.

ΠΗΓΗ.ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ-ΑΠΑΝΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ