ΙΕΡΟ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΑΛΥΚΟΥ

Χ Ρ Ι Σ Τ Ο Σ Α Ν Ε Σ Τ Η

Φορητή εικόνα της Ανάστασης του Χριστού. Ζωγράφος: Ηλίας Μόσκος. 1679.
Από τα Επτάνησα. ΒΧΜ 1578

Α Λ Η Θ Ω Σ Α Ν Ε Σ Τ Η Ο Κ Υ Ρ Ι Ο Σ Μ Α Σ

Δ Ι Α Β Α Σ Τ Ε

ΟΜΙΛΙΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΤΥΦΛΟΝ (Ἰω. 9, 1-5)

ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΘΕΟΣΤΕΠΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ

ΚΑΙ ΙΣΑΠΟΣΤΟΛΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ - Μνημεία αγιολογικά

/νυν πρώτον εκδιδόμενα υπό ιεροδιακόνου Θεοφίλου Ιωάννου ... Νυν πρώτον εκδιδόμενα. Βενετία :Τύποις Φοίνικος, 1884.

(σελίδες 164 - 229 )

Constantinus et Helena impp.

( σελίδες 52 - 53 )

Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη οι Ισαπόστολοι

Cвв. Константин и Елена. Феофан Критский.

Фреска. Метеоры (Николай Анапафса). 1527 г.

Οι Άγιοι Ισαπόστολοι Κωνσταντίνος και Ελένη

Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1527 μ.Χ.

στό Καθολικό τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Αγίου Νικολάου

Αναπαυσά Μετεώρων από τόν αγιογράφο Θεοφάνη Κρητικό

Οι Άγιοι Ισαπόστολοι Κωνσταντίνος και Ελένη

Τοιχογραφία στό Καθολικό τῆς Ἱερᾶς.Μ.ονῆς Ρουσάνου Μετεώρων.

Святые Равноапостольные Царь Константин и Царица Елена.
Фреска 1191 год.
церкви Св. Георгия в Курбиново

Άγιοι Ίσαπόστολοι Κωνσταντίνος καί Έλένη.

Τοιχογραφία (fresco) τού έτους 1191 μ.Χ.

στον Ιερό Ναό τού Αγίου Γεωργίου Kurbinovo -

ένα χωριό στο Δήμο Resen , στην περιοχή Dolna Prespa , κοντά στην πόλη Resen , που βρίσκεται κοντά στην ανατολική ακτή της λίμνης της Μεγάλης Πρέσπας . Σκόπια

Святые Равноапостольные Царь Константин и Царица Елена.

Фреска 1347 - 1348 годы. церкви Святых Архангелов в Лесновском монастыре

Άγιοι Ίσαπόστολοι Κωνσταντίνος καί Έλένη.

Τοιχογραφία (fresco) μεταξύ τών ετών 1347-1348 μ.Χ.

στον Ιερό Ναό τών Αγίων Αρχαγγέλων τήν Ιεράς Μονής Λεσνόβσκι. Σκόπια

Святые Равноапостольные Царь Константин и Царица Елена.

Фреска монастыря Гелати, Грузия.

Άγιοι Ίσαπόστολοι Κωνσταντίνος καί Έλένη.

Τοιχογραφία (fresco) στην Ιερά Μονή Gelati της Γεωργίας.

Святые Равноапостольные Царь Константин и Царица Елена.

Фреска 1514 год.церкви Архангела Михаила и Божией Матери в деревне

Галата, Кипр.

Άγιοι Ίσαπόστολοι Κωνσταντίνος καί Έλένη.

Τοιχογραφία (fresco) τού έτους 1514 μ.Χ.

στον Ιερό Ναό τού Αρχαγγέλου Μιχαήλ

στο χωριό Γαλάτα, Κύπρος.

Святые Равноапостольные Царь Константин и Царица Елена.

Фреска церкви Панагии Форвиотиссы в Асину, Кипр.

Άγιοι Ίσαπόστολοι Κωνσταντίνος καί Έλένη.

Τοιχογραφία (fresco)

στον Ιερό Ναό Παναγίας Φορβιώτισσας

στην Ασίνου. Κύπρος.

Святые Равноапостольные Царь Константин и Царица Елена.

Фреска XII век. монастыря Святого Неофита близ города Пафос, Кипр.

Άγιοι Ίσαπόστολοι Κωνσταντίνος καί Έλένη.

Τοιχογραφία (fresco) τού 12ου αιώνα μ.Χ.

στην Ιερά Μονή Αγίου Νεοφύτου

στην Πάφο. Κύπρος.

Святые Равноапостольные Царь Константин и Царица Елена.

Фреска церкви Архангела Михаила в деревне Педулас, Кипр.

Άγιοι Ίσαπόστολοι Κωνσταντίνος καί Έλένη.

Τοιχογραφία (fresco)

στον Ιερό Ναό τού Αρχαγγέλου Μιχαήλ

στο χωριόΠεδούλα, Κύπρος.

Царь Константин и царица Елена

Минологий .

Фреска церкви Благовещения. Грачаница.

Косово. Сербия. Около 1318 г

Άγιοι Ίσαπόστολοι Κωνσταντίνος καί Έλένη.

Μηνολόγιο

Τοιχογραφία τού έτους 1318 μ.Χ.

στην Εκκλησία τού Ευαγγελισμού τής Θεοτόκου

τής Ιεράς Μονής Γκρατσάνιτσα. Σερβία (Κόσοβο).

Οι Άγιοι Ισαπόστολοι Κωνσταντίνος και Ελένη με τον Τίμιο Σταυρό.

Εικόνα του 18ου αιώνα μ.Χ. από τη Μακεδονία.

Cвв. Константин и Елена. Икона. Новгород. XV в.

Οι Άγιοι Ισαπόστολοι Κωνσταντίνος και Ελένη με τον Τίμιο Σταυρό.

Εικόνα του 15ου αιώνα μ.Χ. στο Νόβγκοροντ. Ρωσία

Ὡς κοινὸν εἶχον γῆς Βασιλεῖς τὸ στέφος,
Ἔχουσι κοινὸν καὶ τὸ τοῦ πόλου στέφος.

Ξύνθανε μητέρι εἰκάδι πρώτῃ Κωνσταντῖνος.

Βιογραφία

Ως γενέτειρα πόλη του Μεγάλου Κωνσταντίνου αναφέρεται τόσο η Ταρσός της Κιλικίας όσο και το Δρέπανο της Βιθυνίας. Ωστόσο η άποψη που επικρατεί φέρει τον Μέγα Κωνσταντίνο να έχει γεννηθεί στη Ναϊσό της Άνω Μοισίας (σημερινή Νις της Σερβίας). Το ακριβές έτος της γεννήσεώς του δεν είναι γνωστό, θεωρείται όμως ότι γεννήθηκε μεταξύ των ετών 272-288 μ.Χ.

Царь Константин и царица Елена, равноап. (21 мая)

Πατέρας του ήταν ο Κωνστάντιος, που λόγω της χλωμότητος του προσώπου του ονομάσθηκε Χλωρός, και ήταν συγγενής του αυτοκράτορα Κλαυδίου. Μητέρα του ήταν η Αγία Ελένη, θυγατέρα ενός πανδοχέως από το Δρέπανο της Βιθυνίας.

Святая Равноапостольная Царица Елена.

Фреска Конец XIV века. собора Христа Спасителя в Цаленджихе, Грузия.

Иконописец Мануил Евгеник.

Η Αγία Ισαπόστολος Βασίλισσα Ελένη.

Τοιχογραφία (fresco) τού τέλους τού 14ου αιώνα μ.Χ.

στον Καθεδρικό Ιερό Ναό του Σωτήρος Χριστού

στην Τσαλαντζίκχα τής Γεωργίας.

έργο τού αγιογράφου Μανουήλ Ευγενικού

Το 305 μ.Χ. ο Κωνσταντίνος ευρίσκεται στην αυλή του αυτοκράτορα Διοκλητιανού στη Νικομήδεια με το αξίωμα του χιλίαρχου. Το ίδιο έτος οι δύο Αύγουστοι, Διοκλητιανός και Μαξιμιανός, παραιτούνται από τα αξιώματά τους και αποσύρονται. στο ύπατο αξίωμα του Αυγούστου προάγονται ο Κωνστάντιος ο Χλωρός στη Δύση και ο Γαλέριος στην Ανατολή.

Manuil Panselinos: Frescele Bisericii Protaton din Karyes

Равноапостольный Константин. Мануил Панселин.

Фреска церкви Успения Богородицы в Протате.

Афон. Начало XIV в.

Άγιος Κωνσταντινος. Τοιχογραφία (Fresco) τού 14ο αιώνος

στον Ιερό Ναό τού Πρωτάτου Καρυές Αγιον Ὀρος

Святой Равноапостольный Царь Константин Великий.

Фреска XIII век. монастыря Милешева (Милешево), Сербия.

Ο Άγιος Ισαπόστολος Μεγάλος Κωνσταντίνος.

Τοιχογραφία (fresco) τού 13ου αιώνα μ.Χ.

στην Ιερά Μονή Μιλησέβου (Mileshevo), Σερβία.

Ο Κωνστάντιος ο Χλωρός πέθανε στις 25 Ιουλίου 306 μ.Χ. και ο στρατός ανακήρυξε Αύγουστο τον Μέγα Κωνσταντίνο, κάτι όμως που δεν αποδέχθηκε ο Γαλέριος. Μετά από μια σειρά διαφόρων ιστορικών γεγονότων ο Μέγας Κωνσταντίνος συγκρούεται με τον Μαξέντιο, υιό του Μαξιμιανού, ο οποίος πλεονεκτούσε στρατηγικά, επειδή διέθετε τετραπλάσιο στράτευμα και ο στρατός του Κωνσταντίνου ήταν ήδη καταπονημένος.

Άγιος Κωνσταντίνος.

Εικόνα φορητή τού έτος 1678 μ.Χ.

που ευρίσκεται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών

από τόν αγιογράφο Ηλία Μόσκο

ο οποίος καταγόταν από το Ρέθυμνο της Κρήτης

και άκμασε κατά το δεύτερο ήμισυ του 17ου αιώνα.

Ο Ρεθύμνιος ζωγράφος, εργάστηκε στη Ζάκυνθο –

(στην οποία είναι γεγονός ότι στράφηκε το μεγαλύτερο κύμα των προσφύγων από την Κρήτη).

Από την πλευρά του ο Μέγας Κωνσταντίνος είχε κάθε λόγο να αισθάνεται συγκρατημένος. δεν είχε καμία άλλη επιλογή εκτός από την επίκληση της δυνάμεως του Θεού. Ήθελε να προσευχηθεί, να ζητήσει βοήθεια, αλλά καθώς διηγείται ο ιστορικός Ευσέβιος, δεν ήξερε σε ποιόν Θεό να απευθυνθεί. Τότε έφερε νοερά στη σκέψη του όλους αυτούς που μαζί τους συνδιοικούσε την αυτοκρατορία. Όλοι τους, εκτός από τον πατέρα του, πίστευαν σε πολλούς θεούς και όλοι τους είχαν τραγικό τέλος. Άρχισε, λοιπόν, να προσεύχεται στον Θεό, υψώνοντας το δεξί του χέρι και ικετεύοντάς Τον να του αποκαλυφθεί. Ενώ προσευχόταν, διαγράφεται στον ουρανό μία πρωτόγνωρη θεοσημία. Περί τις μεσημβρινές ώρες του ηλίου, κατά το δειλινό δηλαδή, είδε στον ουρανό το τρόπαιο του Σταυρού, που έγραφε «τούτῳ νίκα». Και ενώ προσπαθούσε να κατανοήσει τη σημασία αυτού του μυστηριακού θεάματος, τον κατέλαβε η νύχτα. Τότε εμφανίζεται ο Κύριος στον ύπνο του μαζί με το σύμβολο του Σταυρού και τον προέτρεψε να κατασκευάσει απομίμηση αυτού και να το χρησιμοποιεί ως φυλακτήριο πιο πολέμους.

Έχοντας ως σημαία του το Χριστιανικό λάβαρο, αρχίζει να προελαύνει προς την Ρώμη εκμηδενίζοντας κάθε αντίσταση.

Όταν φθάνει στη Ρώμη ενδιαφέρεται για τους Χριστιανούς της πόλεως. Όμως το ενδιαφέρον του δεν περιορίζεται μόνο σε αυτούς. Πολύ σύντομα πληροφορείται για την πενιχρή κατάσταση της Εκκλησίας της Αφρικής και ενισχύει από το δημόσιο ταμείο τα έργα διακονίας αυτής.

Το Φεβρουάριο του 313 μ.Χ., στα Μεδιόλανα, όπου γίνεται ο γάμος του Λικινίου με την Κωνσταντία, αδελφή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, επέρχεται μια ιστορική συμφωνία μεταξύ των δύο ανδρών που καθιερώνει την αρχή της ανεξιθρησκείας.

Константин Великий приносит Город в дар Богородице.

Мозаика над входом в Святую Софию

Ο Άγιος Κωνσταντίνος προσφέρει την Κωνσταντινούπολη

ώς δώρο στην Υπεραγία Θεοτόκο.

Ψηφιδωτό πάνω από την είσοδο τής Αγίας Σοφίας

στην Κωνσταντινούπολη.

Фрагмент мозаики.

Собор Святой Софии в Константинополе. Конец X века.

Ένα θραύσμα ενός μωσαϊκού τύ τέλους τού 10ου αιώνα μ.Χ.

στην Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη.

Τα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει ο Μέγας Κωνσταντίνος ήσαν πολλά. Η αιρετική διδασκαλία του Αρείου, πρεσβυτέρου της Αλεξανδρινής Εκκλησίας, ήλθε να ταράξει την ενότητα της Εκκλησίας. Η διδασκαλία αυτή, που ονομάσθηκε αρειανισμός, κατέλυε ουσιαστικά το δόγμα της Τριαδικότητας του Θεού.

Μόλις ο Μέγας Κωνσταντίνος πληροφορήθηκε τα όσα θλιβερά συνέβαιναν στην Αλεξάνδρεια, απέστειλε με τον πνευματικό του σύμβουλο Όσιο, Επίσκοπο Κορδούης της Ισπανίας, επιστολή στον Επίσκοπο Αλεξανδρείας Αλέξανδρο (313 - 328 μ.Χ.) και τον Άρειο. Η προσπάθεια επιλύσεως του θέματος δεν ευδοκίμησε. Έτσι αποφασίσθηκε η σύγκλιση της Α' Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ.

Вселенский Собор в Никее 325 года

Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μ.Χ.

Η περιγραφή της εναρκτήριας τελετής από τον ιστορικό Ευσέβιο είναι ομολογουμένως ενδιαφέρουσα. στο μεσαίο οίκο των ανακτόρων είχαν προσέλθει όλοι οι σύνεδροι. Επικρατούσε απόλυτη σιγή και όλοι περίμεναν την είσοδο του αυτοκράτορα, τον οποίο οι περισσότεροι θα έβλεπαν για πρώτη φορά. Ο Κωνσταντίνος εισήλθε ταπεινά, με σεμνότητα και πραότητα. στην ομιλία του προς τη Σύνοδο χαρακτηρίζει τις ενδοεκκλησιαστικές συγκρούσεις ως το μεγαλύτερο δεινό και από τους πολέμους. Ο λόγος του υπήρξε ευθύς και σαφής. Δεν ήθελε να ασχοληθεί παρά μονάχα με θέματα που αφορούσαν στην ορθοτόμηση της πίστεως. Η κρίσιμη φράση του, «περὶ τῆς πίστεως σπουδάσωμεν», διασώζεται σχεδόν από όλους τους ιστορικούς συγγραφείς.

Μετά το πέρας των εργασιών της Συνόδου ο αυτοκράτορας ανέλαβε πρωτοβουλίες για την εδραίωση των αποφάσεών της. Απέστειλε εγκύκλιο επιστολή προς την Εκκλησία της Αιγύπτου, Λιβύης, Πενταπόλεως, Αλεξανδρείας, στην οποία γνωστοποιεί τις αποφάσεις της Συνόδου. Ο ίδιος γνωστοποιεί προς όλη την επικράτεια της αυτοκρατορίας την καταδίκη του Αρείου και απαγορεύει την απόκτηση και την απόκρυψη των συγγραμμάτων του. Η εντυπωσιακή του όμως ενέργεια είναι η επιστολή του προς τον Άρειο. Επιτιμά τον αιρεσιάρχη και τον καταδικάζει με αυστηρότητα για τις κακοδοξίες του.

Όμως περί τα τέλη του 327 μ.Χ. ο Μέγας Κωνσταντίνος καλεί τον Άρειο στα ανάκτορα. Ο αιρεσιάρχης φυσικά δεν χάνει την ευκαιρία και υποβάλλει μία ομολογία γεμάτη από έντεχνες θεολογικές ανακρίβειες, πείθοντας μάλιστα τον Μέγα Κωνσταντίνο ότι αυτή δεν διαφέρει ουσιαστικά από όσα είχε αποφασίσει η Α' Οικουμενική Σύνοδος. Τελικά ο αυτοκράτορας συγκαλεί νέα Σύνοδο, το Νοέμβριο του 327 μ.Χ., η οποία ανακαλεί τον Άρειο από την εξορία και αποκαθιστά τους εξόριστους Επισκόπους Νικομηδείας Ευσέβιο και Νικαίας Θεόγνιο. Η ανάκληση του Αρείου και η αποκατάσταση των περί αυτών πυροδότησε νέες έριδες πιο κόλπους της Εκκλησίας. Ο Επίσκοπος Αλεξανδρείας Αλέξανδρος και στην συνέχεια ο διάδοχός του Μέγας Αθανάσιος αρνούνται να δεχθούν τον Άρειο στην Αλεξάνδρεια. Ο Μέγας Κωνσταντίνος απειλεί με καθαίρεση τον Μέγα Αθανάσιο, ενώ σε Σύνοδο που συνήλθε στην Αντιόχεια το 330 μ.Χ. καθαιρείται και εξορίζεται από τους αιρετικούς ο Άγιος Ευστάθιος, Επίσκοπος Αντιοχείας (τιμάται 21 Φεβρουαρίου). Η Σύνοδος της Τύρου της Συρίας, που συνήλθε το 335 μ.Χ., καταδικάζει ερήμην με την ποινή της καθαιρέσεως τον Μέγα Αθανάσιο, ο οποίος φεύγει, για να συναντήσει τον Μέγα Κωνσταντίνο.

Είναι γεγονός πως ο Μέγας Κωνσταντίνος δεν έδειξε να αποδέχεται το αίτημα του Μεγάλου Αθανασίου για ακρόαση. Πείσθηκε όμως να τον ακούσει, όταν ο Μέγας Αθανάσιος του απηύθυνε την ρήση: «Δικάσει Κύριος ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ». Ο Μέγας Κωνσταντίνος κατενόησε την κατάφωρη αδικία και τις άθλιες μεθοδεύσεις σε βάρος του Μεγάλου Αθανασίου και έκανε δεκτό το αίτημά του νά προσκληθούν όλοι οι συνοδικοί της Τύρου και η διαδικασία να λάβει χώρα ενώπιόν του.

Ο Ευσέβιος Νικομηδείας αγνόησε την αυτοκρατορική εντολή. Πήρε μόνο ελάχιστους από τους συνοδικούς και εμφανίσθηκε στον αυτοκράτορα. Ξέχασε όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες και για πρώτη φορά έθεσε το θέμα της δήθεν παρακωλύσεως της αποστολής σιταριού προς την Βασιλεύουσα. Ο αυτοκράτορας εξοργίζεται και εξορίζει τον Μέγα Αθανάσιο στα Τρέβιρα της Γαλλίας. Παρά ταύτα δεν επικυρώνει την απόφαση της Συνόδου της Τύρου για καθαίρεση και ούτε διατάσσει την αναπλήρωση του επισκοπικού θρόνου της Αλεξάνδρειας.

Η τελευταία περίοδος της ζωής του Μεγάλου Κωνσταντίνου είναι αυτή που τον καταξιώνει στην εκκλησιαστική συνείδηση και τον οδηγεί στο απόγειο της πνευματικής του πορείας. Ο Άγιος, κατά τον Απρίλιο του 337 μ.Χ., αισθάνεται τα πρώτα σοβαρά συμπτώματα κάποιας ασθένειας. Οι πηγές μάς πληροφορούν πως ο Μέγας Κωνσταντίνος κατέφυγε σε ιαματικά λουτρά. Βλέποντας όμως την υγεία του να επιδεινώνεται θεώρησε σκόπιμο να μεταβεί στην πόλη Ελενόπολη της Βιθυνίας, που είχε ονομασθεί έτσι λόγω της Αγίας μητέρας του. Εκεί παρέμεινε στο ναό των Μαρτύρων, όπου ανέπεμπε ικετήριες ευχές και λιτανείες προς τον Θεό. Ο Μέγας Κωνσταντίνος αντιλαμβάνεται πως η επίγεια ζωή του πλησιάζει στο τέλος της. Η μνήμη του θανάτου καλλιεργείται στην καρδιά του και τον οδηγεί στο μυστήριο της μετάνοιας και του βαπτίσματος. Μετά από αυτά καταφεύγει σε κάποιο προάστιο της Νικομήδειας, συγκαλεί τους Επισκόπους και τους απευθύνει τον εξής λόγο: «Αυτός ήταν ο καιρός που προσδοκούσα από παλιά και διψούσα και ευχόμουν να καταξιωθώ της εν Θεώ σωτηρίας. Ήλθε η ώρα να απολαύσουμε και εμείς την αθανατοποιό σφραγίδα, ήλθε η ώρα να συμμετάσχουμε στο σωτήριο σφράγισμα, πράγμα που κάποτε επιθυμούσα να κάνω στα ρείθρα του Ιορδάνου, στα οποία, όπως παραδίδεται, ο Σωτήρας μας έλαβε το βάπτισμα εις ημέτερον τύπον. Ο Θεός όμως, που γνωρίζει το συμφέρον, μας αξιώνει να λάβουμε το βάπτισμα εδώ. Ας μην υπάρχει λοιπόν καμία αμφιβολία. Γιατί και εάν ακόμη είναι θέλημα του Κυρίου της ζωής και του θανάτου να συνεχισθεί η επίγεια ζωή μας και να συνυπάρχω με το λαό του Θεού, θα πλαισιώσω τη ζωή μου με όλους εκείνους τους κανόνες που αρμόζουν στον Θεό».

Δίκαια η ιστορία τον ονόμασε Μέγα και η Εκκλησία Ισαπόστολο.

Μετά το βάπτισμα ο Άγιος Κωνσταντίνος δεν ξαναφόρεσε τον αυτοκρατορικό χιτώνα, αλλά παρέμεινε ενδεδυμένος με το λευκό ένδυμα του βαπτίσματος, μέχρι την ημέρα της κοιμήσεώς του το 337 μ.Χ. Ήταν η ημέρα εορτασμού της Πεντηκοστής, γράφει ο ιστορικός Ευσέβιος.

Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος με τον οποίο περιγράφει ο Ευσέβιος τα γεγονότα, τα οποία ακολούθησαν την κοίμηση του Αγίου. Όλοι οι σωματοφύλακες του αυτοκράτορα, αφού έσχισαν τα ρούχα τους και έπεσαν στο έδαφος, έκλαιγαν και φώναζαν δυνατά, σαν να μην έχαναν το βασιλέα τους, αλλά τον πατέρα τους. Οι ταξίαρχοι και οι λοχαγοί έκλαιγαν τον ευεργέτη τους. Οι δήμοι ήσαν λυπημένοι και κάθε κάτοικος της Κωνσταντινουπόλεως πενθούσε, σαν να έχανε το κοινό αγαθό.

Αφού οι στρατιωτικοί τοποθέτησαν το σκήνωμα του Αγίου σε χρυσή λάρνακα, το μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη και το εναπέθεσαν σε βάθρο στον βασιλικό οίκο. Το ιερό λείψανό του ενταφιάσθηκε στο ναό των Αγίων Αποστόλων.

Ιερά Λείψανα:

Μία ωμοπλάτη του Αγίου Κωνσταντίνου βρίσκεται στη Μονή Κωνσταμονίτου Αγίου Όρους.

Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Κωνσταντίνου βρίσκονται στη Μονή Κύκκου Κύπρου και στις Λαύρες Αγίας Τριάδος - Αγ. Σεργίου Μόσχας και Αγ. Αλεξάνδρου Νέβσκι Αγίας Πετρουπόλεως.

Στατιστικά:

Από τα λείψανα που εντόπισε μέχρι τώρα η λειψανοθήκη (https://leipsanothiki.blogspot.gr), 3 βρίσκον-ται στη Ρουμανία, 1 στη Βουλγαρία, 1 στη Ρωσία, 1 στην Ουκρανία, 1 στις ΗΠΑ και 4 στην Ελλάδα (1 στο Άγιον Όρος).

Από το Άγιον Όρος σίγουρα προέρχονται τα 2.

Όλες οι λειψανοθήκες είναι νεώτερες (του 20ου αιώνα), εκτός από δύο. Η σερβικής καταγωγής λειψανοθήκη με το δεξί χέρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου του 14ου αιώνα και η εικόνα λειψανοθήκη της Ιεράς Μονής Ρίλας της Βουλγαρίας του 15ου αιώνα (έχει προταθεί ακόμα και βυζαντινή καταγωγή από τον 12ο αιώνα).

Είναι ενδιαφέρον ότι δεν σώζεται, τουλάχιστον από τις έρευνες της λειψανοθήκης μέχρι στιγμής, καμία βυζαντινή λειψανοθήκη με λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Λεἰψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/

Λείψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Ο βραχίονας του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/

Η λειψανοθήκη με το χέρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Η λειψανοθήκη με το χέρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου και τα τροπάρια.

Το δεξί χέρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου σώζεται στο κειμηλιαρχείο του Καθεδρικού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Κρεμλίνο.

Όταν ο Σουλεϊμάν Α΄, κοινώς γνωστός ως Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής, κατέλαβε τον Αύγουστο του 1521 μετά από σειρά βαρέων βομβαρδισμών το Βελιγράδι που το υπερασπιζόταν μια φρουρά μόλις 700 ανδρών, περιήλθαν στην κατοχή του οι θησαυροί των Σέρβων βασιλέων, ανάμεσα στα οποία ήταν και τα 'άγια των αγίων' τους, δηλ τα κειμήλια και τα άγια λείψανα που κατείχαν.

Ανάμεσα στα κειμήλια ήταν και μια χρυσεπάργυρη θήκη κάπου μισό μέτρο, μια λειψανοθήκη που περιείχε το δεξί χέρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Αυτήν την λειψανοθήκη του ιδρυτή της Κωνσταντινούπολης δώρισε ο Σουλεϊμάν Α΄ στον τότε Οικουμενικό Πατριάρχη Ιερεμία Α΄ σε τελετή που ίσως και να έγινε στη Μονή Παμμακάριστου, έδρα τότε του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Το 1588, ο Ιερεμίας Β΄, ο επιλεγόμενος Τρανός, ο οποίος περιόδευε στη Ρωσία για εκκλησιαστικές υποθέσεις, χάρισε τη λειψανοθήκη στον Τσάρο Φιόντορ (Θεόδωρο) Α΄ Ιωάννοβιτς, ο οποίος τιμάται σήμερα ως άγιος από την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Μέχρι την εποχή του Ιβάν (Ιωάννη) Δ΄ της Ρωσίας, γνωστότερου με το προσωνύμιο Τρομερός, ο οποίος ήταν πατέρας του Φιόντορ (Θεόδωρου) Α΄ Ιωάννοβιτς, λίγα πράγματα ήταν γνωστά για τον Μεγάλο Κωνσταντίνο στη Ρωσία και υπήρχε μόλις ένα μικροσκοπικό λείψανό του στο Κρεμλίνο.

Αυτό όμως θα αλλάξει με τον Ιβάν τον Τρομερό, ο οποίος επονομάστηκε και Νέος Κωνσταντίνος, και η στέψη του ως Τσάρου, τίτλος που αναγνωρίστηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, νομιμοποίησε τη Ρωσία και τους Τσάρους της ως τη δεσπόζουσα δύναμη σε ολόκληρο τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό.

Η λειψανοθήκη με το λείψανο του δεξιού χεριού του Μεγάλου Κωνσταντίνου τοποθετήθηκε από εκεί και πέρα στο κειμηλιαρχείο του Καθεδρικού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Κρεμλίνο και θα σχηματίσει μαζί με άλλα λείψανα και κειμήλια την υπερπολυτιμότερη συλλογή αγίων λειψάνων που κατείχε και ίσως κατέχει ακόμα η Ρωσία.

Η λειψανοθήκη έχει διαστάσεις 38 χ 4,3 χ 3 εκ, με επίμηκες σχήμα που στενεύει στη μια πλευρά, είναι χρυσεπάργυρη (ο πυθμένας και τα πλαϊνά τοιχώματα της λειψανοθήκης είναι από μασίφ ασήμι), έχει αρθρωτό κάλυμμα και χαρακτηριστικό της είναι ότι δεν φέρει παραστάσεις, αλλά είναι κατάφορτη από επιγραφές (τέσσερεις στο σύνολο). Μια επιγραφή αποδίδει το λείψανο στον Μέγα Κωνσταντίνο και οι υπόλοιπες είναι τρία τροπάρια από την εορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (21 Μαΐου).

Σύμφωνα με τα αρχεία του Καθεδρικού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, το 1723, στη λειψανοθήκη υπήρχε ένα μακρύ οστό (βραχιόνιο;), του οποίου είχαν πάρει ένα κομμάτι από τη μια άκρη του.

Σύμφωνα με την Elena Morshakova που το περιέγραψε πρόσφατα (το 2000), η λειψανοθήκη είναι του 14ου αιώνα πιθανότατα από σερβικό εργαστήριο. Είναι μάλιστα η αρχαιότερη λειψανοθήκη τύπου σαρκοφάγου που υπάρχει στο Κρεμλίνο, ενώ πρόσφατα εμφανίστηκε σε έκθεση στη Ρωσία.

Το δεξί χέρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου στην ιστορία

Μετά ἀπό μιά σειρά διαφόρων ἱστορικῶν γεγονότων ὁ Μέγας Κωνσταντίνος συγκρούεται μέ τόν Μαξέντιο, υἱό τοῦ Μαξιμιανοῦ, ὁ ὁποῖος ἐπλεονεκτοῦσε στρατηγικά, ἐπειδή διέθετε τετραπλάσιο στράτευμα καί ὁ στρατός τοῦ Κωνσταντίνου ἦταν ἤδη καταπονημένος.

᾿Από τήν πλευρά του ὁ Μέγας Κωνσταντίνος εἶχε κάθε λόγο νά αἰσθάνεται συγκρατημένος. Δέν εἶχε καμία ἄλλη ἐπιλογή ἐκτός ἀπό τήν ἐπίκληση τῆς δυνάμεως τοῦ Θεοῦ. ῎Ηθελε νά προσευχηθεῖ, νά ζητήσει βοήθεια, ἀλλά καθώς διηγεῖται ὁ ἱστορικός Εὐσέβιος, δέν ἤξερε σέ ποιόν Θεό νά ἀπευθυνθεῖ. Τότε ἔφερε νοερά στή σκέψη του ὅλους αὐτούς πού μαζί τους συνδιοικοῦσε τήν αὐτοκρατορία. ῞Ολοι τους, ἐκτός ἀπό τόν πατέρα του, ἐπίστευαν σέ πολλούς θεούς καί ὅλοι τους εἶχαν τραγικό τέλος. ῎Αρχισε, λοιπόν, νά προσεύχεται στόν Θεό, ὑψώνοντας τό δεξί του χέρι καί ἱκετεύοντάς Τον νά τοῦ ἀποκαλυφθεῖ. ᾿Ενῶ προσευχόταν, διαγράφεται στόν οὐρανό μία πρωτόγνωρη θεοσημία. Περί τίς μεσημβρινές ὧρες τοῦ ἡλίου, κατά τό δειλινό δηλαδή, εἶδε στόν οὐρανό τό τρόπαιο τοῦ Σταυροῦ, πού ἔγραφε «τούτῳ νίκα».

...θεὸν ἀνεζήτει βοηθόν, τὰ μὲν ἐξ ὁπλιτῶν καὶ στρατιωτικοῦ πλήθους δεύτερα τιθέμενος (τῆς γὰρ παρὰ θεοῦ βοηθείας ἀπούσης τὸ μηθὲν ταῦτα δύνασθαι ἡγεῖτο), τὰ δ' ἐκ θεοῦ συνεργίας ἄμαχα εἶναι καὶ ἀήττητα 1.27.2 λέγων. ἐννοεῖ δῆτα ὁποῖον δέοι θεὸν βοηθὸν ἐπιγράψασθαι, ζητοῦντι δ' αὐτῷ ἔννοιά τις ὑπεισῆλθεν, ὡς πλειόνων πρότερον τῆς ἀρχῆς ἐφαψαμένων οἱ μὲν πλείοσι θεοῖς τὰς σφῶν αὐτῶν ἀναρτήσαντες ἐλπίδας, λοιβαῖς τε καὶ θυσίαις καὶ ἀναθήμασι τούτους θεραπεύσαντες, ἀπατηθέντες τὰ πρῶτα διὰ μαντειῶν κεχαρισμένων χρησμῶν τε τὰ αἴσια ἀπαγγελλομένων αὐτοῖς τέλος οὐκ αἴσιον εὕραντο, οὐδέ τις θεῶν πρὸς τὸ μὴ θεηλάτοις ὑποβληθῆναι καταστροφαῖς δεξιὸς αὐτοῖς παρέστη, μόνον δὲ τὸν ἑαυτοῦ πατέρα τὴν ἐναντίαν ἐκείνοις τραπέντα τῶν μὲν πλάνην καταγνῶναι, αὐτὸν δὲ τὸν ἐπέκεινα τῶν ὅλων θεόν, διὰ πάσης τιμήσαντα ζωῆς, σωτῆρα καὶ φύλακα τῆς βασιλείας 1.27.3 ἀγαθοῦ τε παντὸς χορηγὸν εὕρασθαι. ταῦτα παρ' ἑαυτῷ διακρίνας εὖ τε λογισάμενος, ὡς οἱ μὲν πλήθει θεῶν ἐπιθαρρήσαντες καὶ πλείοσιν ἐπιπεπτώκασιν ὀλέθροις, ὡς μηδὲ γένος μηδὲ φυὴν μὴ ῥίζαν αὐτοῖς, μηδ' ὄνομα μηδὲ μνήμην ἐν ἀνθρώποις ἀπολειφθῆναι, ὁ δὲ πατρῷος αὐτῷ θεὸς τῆς αὐτοῦ δυνάμεως ἐναργῆ καὶ πάμπολλα δείγματα εἴη δεδωκὼς τῷ αὐτοῦ πατρί, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἤδη καταστρατεύσαντας πρότερον τοῦ τυράννου διασκεψάμενος σὺν πλήθει μὲν θεῶν τὴν παράταξιν πεποιημένους αἰσχρὸν δὲ τέλος ὑπομείναντας· ὁ μὲν γὰρ αὐτῶν σὺν αἰσχύνῃ τῆς συμβολῆς ἄπρακτος ἀνεχώρει, ὁ δὲ καὶ μέσοις αὐτοῖς τοῖς στρατεύμασι κατασφαγεὶς πάρεργον ἐγένετο θανάτου· ταῦτ' οὖν πάντα συναγαγὼν τῇ διανοίᾳ, τὸ μὲν περὶ τοὺς μηθὲν ὄντας θεοὺς ματαιάζειν καὶ μετὰ τοσοῦτον ἔλεγχον ἀποπλανᾶσθαι μωρίας ἔργον ὑπελάμβανε, τὸν δὲ πατρῷον τιμᾶν μόνον ᾤετο δεῖν θεόν. 1.28.1 Ἀνεκαλεῖτο δῆτα ἐν εὐχαῖς τοῦτον, ἀντιβολῶν καὶ ποτνιώμενος φῆναι αὐτῷ ἑαυτὸν ὅστις εἴη καὶ τὴν ἑαυτοῦ δεξιὰν χεῖρα τοῖς προκειμένοις ἐπορέξαι. εὐχομένῳ δὲ ταῦτα καὶ λιπαρῶς ἱκετεύοντι τῷ βασιλεῖ θεοσημεία τις ἐπιφαίνεται παραδοξοτάτη, ἣν τάχα μὲν ἄλλου λέγοντος οὐ ῥᾴδιον ἦν ἀποδέξασθαι, αὐτοῦ δὲ τοῦ νικητοῦ βασιλέως τοῖς τὴν γραφὴν διηγουμένοις ἡμῖν μακροῖς ὕστερον χρόνοις, ὅτε ἠξιώθημεν τῆς αὐτοῦ γνώσεώς τε καὶ ὁμιλίας, ἐξαγγείλαντος ὅρκοις τε πιστωσαμένου τὸν λόγον, τίς ἂν ἀμφιβάλοι μὴ οὐχὶ πιστεῦσαι τῷ διηγήματι; μάλισθ' ὅτε καὶ ὁ μετὰ ταῦτα χρόνος ἀληθῆ τῷ 1.28.2 λόγῳ παρέσχε τὴν μαρτυρίαν. ἀμφὶ μεσημβρινὰς ἡλίου ὥρας, ἤδη τῆς ἡμέρας ἀποκλινούσης, αὐτοῖς ὀφθαλμοῖς ἰδεῖν ἔφη ἐν αὐτῷ οὐρανῷ ὑπερκείμενον τοῦ ἡλίου σταυροῦ τρόπαιον ἐκ φωτὸς συνιστάμενον, γραφήν τε αὐτῷ συνῆφθαι λέγουσαν· τούτῳ νίκα. θάμβος δ' ἐπὶ τῷ θεάματι κρατῆσαι αὐτόν τε καὶ τὸ στρατιωτικὸν ἅπαν, ὃ δὴ στελλομένῳ ποι πορείαν συνείπετό τε καὶ 1.29.1 θεωρὸν ἐγίνετο τοῦ θαύματος.

Η λειψανοθήκη που ανακαλύφθηκε στο καμπαναριό του Ιερού Ναού

του Αγίου Δημητρίου στην Κωστάντζα της Ρουμανίας

και φέρει λείψανα αγίων προέρχεται από το Άγιον 'Ορος

Ανακαλύφθηκε στο καμπαναριό του Ιερού Ναού του Αγίου Δημητρίου

στην Κωστάντζα της Ρουμανίας λειψανοθήκη φέροντα λείψανα αγίων,

όπως ανακοινώθηκε από το γραφείο τύπου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Τόμεως.

Η λειψανοθήκη συνοδεύεται από ελληνικό έγγραφο με την υπογραφή του Γέροντα του Βατοπαιδινού Κελλίου των «Τριών Ιεραρχών» Ιερομόναχου Χαράλαμπου,ο οποίος αφιερώνει την λειψανοθήκη στην Καλύβη της Αγίας Μαρίνης (ρουμανική) της Βατοπεδινής Σκήτης του Αγίου Δημητρίου Αγίου Όρους και το οποίο αποδεικνύει την αυθεντικότητα των αγίων λειψάνων. Σύμφωνα με το έγγραφο η ημερομηνία της αφιέρωσης ήταν η 18η Απριλίου του 1936.Κατά τα λεγόμενα του εφημέριου του Ι. Ναού του Αγίου Δημητρίου π. Ilie Petre, τα λείψανα είχαν αποκρυφτεί στο καμπαναριό της εκκλησίας, πιθανότατα την δεκαετία του ’60, για να προφυλαχθούν από τις κομμουνιστικές αρχές.

Τα λείψανα θα εκτεθούν προς προσκύνηση από το απόγευμα της 25ης Οκτωβρίου2012 στον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου (Βiserica „Sf. Dumitru”, str. Dorobanţi, nr. 64, zona Delfinariu, Constanța, Romania).

Σύμφωνα με το συνοδευτικό έγγραφο, η λειψανοθήκη περιέχει λείψανα των:

Αγίου Κωνσταντίνου του Μεγάλου
Οσίου Ιακώβου του Ιβηρίτου
Αποστόλου Φιλήμονος
Θεοδώρου Νεομάρτυρος
Αγίου Μοδέστου
Αγίας Βαρβάρας
Αγίων Αναργύρων
Αγίου Τρύφωνος
Αγίας Θεοκτίστης
και ενός ανωνύμου.

Δηλωτικὸν ἀφιερωτήριον:

Ὁ ὑποφαινόμενος Γέροντας τοῦ Βατοπαιδινοῦ Κελλίου τῶν»Τριῶν

Ἱεραρχῶν» δηλῶ διὰ τοῦ παρόντος ὅτι οἰκείᾳ βουλήσει καὶ προαιρέσει ἀφιερώνω

εἰς τὴν ἐν Σκήτῃ Ἁγίου Δημητρίου Καλύβην τῆς Ἁγίας Μαρίνης ἕν κιβω-

τίδιον ψευδαργύρινον τὸ ἐμπεριέχον μέρη τεμαχίδια Ἁγίων Λειψάνων τῶν ἑξῆς

Ἁγίων: Ἁγίου Κωνσταντίνου Μεγάλου, Ὁσίου Ἰακώβου Ἰβηρίτου,Ἀποστόλου

Φιλήμονος, Θεοδώρου Νεομάρτυρος, Ἁγίου Μοδέστου, Ἁγίας Βαρβάρας, Ἁγίων

Ἀναργύρων, Ἁγίου Τρύφωνος, Ἁγίας Θεοκτίστης, καὶ ἑνός Ἀνωνύμου· ἀπό τοῦ-

δε δὲ εἶναι καὶ θεωρεῖται ὡς διηνεκὴς ἰδιοκτησία τῆς ὡς ἄνω Καλύβης παραι-

τούμενος πάσης ἀξιώσεως ἐν μέλλοντι ἐπ᾽ αὐτῆς. εἰς ἔνδειξιν ὃθεν καὶ βεβαίω-

σιν ἐγένετο τὸ παρὸν ἐν ᾧ καὶ ἰδιοχείρως αὐτογράφομαι:

Ἐν τῇ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ἄθῳ Ἱερᾶ Βατοπαιδινῇ Σκήτῃ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου·

τῇ 18^-ῆ Ἀπριλίου τοῦ 1936.

ὁ Ἀφιερωτής:

Χαράλαμπος Ἱερομόναχος

Το έγγραφο φέρει κυκλοτερή σφραγίδα από μελάνη με παράσταση του Αγίου Δημητρίου και με το παρακάτω κείμενο: ΣΦΡΑΓΙΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΗΣ ΣΚΗΣΤΗΣ (sic!) ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ και στο εσωτερικό της Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 1916

Η σφραγίδα του εγγράφου

Η Καλύβη της Αγίας Μαρίνης της Βατοπεδινής Σκήτης του Αγίου Δημητρίου
από φωτογραφία της περιόδου 1920-30, όταν η Σκήτη ευρίσκετο σε πλήρη ακμή.
Η φωτογραφία και το διάγραμμα είναι από το βιβλίο ΙΕΡΑ ΜΕΓΙΣΤΗ ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ,
τόμος Α΄, έκδ. Ι.Μ. Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος, 1996.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) εντοπίστηκε σε ιερά περιοδεία στη Ρουμανία.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου στη Ρουμανία.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (τουλάχιστον ένα μικροτεμάχιο) εντοπίστηκε σε ιερά περιοδεία στη Ρουμανία.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου στη Ρουμανία.
Κτήμα του Καθεδρικού Ναού του Ρουμανικού
Πατριαρχείου. Περιέχει τουλάχιστον ένα μικροτεμάχιο λειψάνου
του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) σε πρωτότυπη λειψανοθήκη που δημιούργησε η μοναστική αδελφότητα της Ουκρανίας "Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος" (Спасо-Преображенское братство) στο Κίεβο της Ουκρανίας.

Η πρωτότυπη ουκρανική λειψανοθήκη με Τίμιο Ξύλο και λείψανα
των Αγίων Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης.
Το μικρολείψανο της Αγίας Ελένης αριστερά
και του Μεγάλου Κωνσταντίνου δεξιά.

Μία πρωτότυπη λειψανοθήκη που φέρει μικρό τεμάχιο Τιμίου Ξύλου και μικροτεμάχια λειψάνων του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της μητέρας αυτού Αγίας Ελένης δημιούργησε η μοναστική αδελφότητα της Ουκρανίας "Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος" (Спасо-Преображенское братство) στο Κίεβο της Ουκρανίας.

Τοιχογραφία των Αγίων Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης.
Περίπου 1350. Μοναστήρι Високи Дечани στο Κόσοβο.

Равноапостольные Константин и Елена.
Фреска. Церковь Христа Пантократора. Дечани. Сербия (Косово). Около 1350 года.

Η λειψανοθήκη μιμείται την εικόνα του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης που κρατούν τον Τίμιο Σταυρό, αφού αποτελείται από ένα σταυρό και δύο χέρια από πολύτιμα μέταλλα στα οποία ενσωματώθηκαν άγια λείψανα των Αγίων Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης! Η όλη σύνθεση έχει τοποθετηθεί μέσα σε ξύλινο κουτί. Το 2013 με αφορμή τη συμπλήρωση 1700 χρόνων από το Διάταγμα των Μεδιολάνων, έγινε λιτανεία και περιφορά αυτής της πρωτότυπης λειψανοθήκης σε όλη την Ουκρανία για τρεις μήνες.

Λείψανα των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης και απότμημα Τιμίου Ξύλου
Τα ιερά Θησαυρίσματα φυλάσσονται στην Ιερά Μονή Αιμυαλών Αρκαδίας

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) σε σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου που κατέχει η Ιερά Μονή Αιμυαλών Αρκαδίας.

Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Αιμυαλών Αρκαδίας.
Στη σταυροθήκη έχουν ενσωματωθεί
μικροτεμάχια λειψάνων του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης.

Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Αιμυαλών Αρκαδίας.
Το ενσωματωμένο λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) εντοπίστηκε σε ιερά περιοδεία στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ασσήρου Θεσσαλονίκης (αγνώστου κατόχου).

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου σε ιερά περιοδεία
στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
Ασσήρου Θεσσαλονίκης.

Το Τίμιο Ξύλο της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος Αγίου Όρους.

Εκτός από κομμάτι από τον άρραφο χιτώνα του Χριστού (κάτω αριστερά)

και λίθο από τον Πανάγιο Τάφο (κάτω δεξιά) ενσωματώνει και μικροτεμάχια

λειψάνων του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης (πάνω αριστερά και δεξιά)

σε θήκες που συναρμόζονται με ειδικούς ήλους στην κυρίως λειψανοθήκη.

Αυτό είναι το Τίμιο Ξύλο της Μονής Παντοκράτορος Αγίου Όρους
που συχνά βρίσκεται σε ιερές περιοδείες στην Ελλάδα.
Εκτός από το Τίμιο Ξύλο περιέχει
και κομμάτι από τον άρραφο χιτώνα του Χριστού
καθώς και λίθο από τον Πανάγιο Τάφο.
Έτσι ο κειμηλιακός του θησαυρός είναι και σπάνιος και εξαιρετικής σημασίας.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) υπάρχει σε ιδιωτική συλλογή οικογένειας από το Αγρίνιο.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου σε ιδιωτική συλλογή οικογένειας από το Αγρίνιο.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) στην Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Οσίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στην Αστόρια της Νέας Υόρκης των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.

Λείψανα Αγίου Βικεντίου, Μαρίας Μαγδαληνής, από τον ιερό σπόγγο, Ιωάννου Χρυσοστόμου, Λουκίας
μάρτυρος, από τον χιτώνα του Κυρίου, από το άγιο σουδάριο, ιερός λίθος από Τάφο Κυρίου, Αγίων
Κοσμά και Δαμιανού, Στεφάνου Πρωτομάρτυρος, Ευαγγελιστού Ματθαίου, Αποστόλου Βαρθολομαίου,
Ιωάννου Βαπτιστή, Αγίου Κωνσταντίνου και Αγίου Ιακώβου του Αδελφόθεου.Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Οσίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) σε εικόνα-λειψανοθήκη με το όνομα "Света Богородица Осеновица" που αποθησαυρίζεται στον Καθολικό Ναό της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου της Ρίλας στη Βουλγαρία. Η εικόνα πιστεύεται ότι είναι θαυματουργή και μάλιστα κατά τον Μεσαίωνα λιτανευόταν σε διάφορα μέρη της βαλκανικήςχερσονήσου για αποτροπή, αλλά και θεραπεία λοιμωδών νόσων, καθώς και άλλων ασθενειών.

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων.

Η εικόνα-λειψανοθήκη "Света Богородица Осеновица" αποθησαυρίζεται στον Καθολικό Ναό της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου της Ρίλας στη Βουλγαρία. Η εικόνα πιστεύεται ότι είναι θαυματουργή και μάλιστα κατά τον Μεσαίωνα λιτανευόταν σε διάφορα μέρη της βαλκανικής χερσονήσου για αποτροπή, αλλά και θεραπεία λοιμωδών νόσων, καθώς και άλλων ασθενειών.

Η Ιερά Μονή της Ρίλας στη Βουλγαρία.

Η εικόνα-λειψανοθήκη είναι το κύριο προσκυνηματικό αντικείμενο της Ιεράς Μονής της Ρίλας. Έχει διαστάσεις 52Χ30 εκ και φέρει στο κέντρο μία μικρή εικόνα της Θεοτόκου που κρατά στο αριστερό της χέρι τον μικρό Ιησού. Η εικόνα ακολουθεί τον τύπο της Παναγίας Οδηγήτριας. Επιγραφή μάλιστα στο πάνω μέρος της εικόνας σημειώνει ΟΔΗΓΗΤΡΙΑ. Περιμετρικά της μικρής αυτής εικόνας σε 32 ξεχωριστά διάχωρα ενσωματώθηκαν λείψανα αγίων, των οποίων τα ονόματα είναι γραμμένα σε ασημένια ελάσματα. Η υπερπολύτιμη εξωτερική διακόσμηση της εικόνας με πολύτιμους λίθους έχει χαθεί.

Η εικόνα ενσωματώνει λείψανα των:

Πρώτη σειρά (από πάνω): Προφήτη Δανιήλ, Αγίου Λαζάρου του Τετραημέρου, Επισκόπου Κιτίου Κύπρου, Αγίου Μάρτυρος Λευκίου (που μαρτύρησε μαζί με τον Θύρσο και τον Καλλίνικο, τον καιρό του αυτοκράτορα Δεκίου), Αγίου Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτόκλητου, Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστή Ματθαίου και Αγίου Ισαποστόλου Κωνσταντίνου του Μεγάλου.

Δεύτερη σειρά: Αγίου Μάρτυρος Αγαθαγγέλου, Οσίου Στεφάνου του Ομολογητού, του Νέου, Αγίου Μεγαλομάρτυρος Αρτεμίου, Αγίου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος, Αγίου Μάρτυρος Σεργίου και Αγίου Μάρτυρος Βάκχου.

Τρίτη σειρά: Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος, Πατριάρχου Αλεξανδρείας, Αγίου Μάρτυρος Εμμανουήλ, Αγίου Μάρτυρος Φλώρου και Αγίου Μάρτυρος Λαύρου.

Τέταρτη σειρά: Αγίου Αθανασίου Αλεξανδρείας, Αγίου Γρηγορίου Α΄του Μεγάλου, Αγίου Αποστόλου και Ιερομάρτυρος Συμεώνος και Αγίου Ιερομάρτυρος Αντύπα, Επισκόπου Περγάμου.

Πέμπτη σειρά: Αγίου Ανδρέα, Αρχιεπισκόπου Κρήτης, Αγίου Ιερομάρτυρος Κλήμεντος, Επισκόπου Αγκύρας, Αγίου Μάρτυρος Ανδρέα του Στρατηλάτου, Αγίου Ιερομάρτυρος Υπατίου, Επισκόπου Γαγγρών, Αγίου Μάρτυρος Μιχαήλ (άγνωστο ποιου ακριβώς) και Αγίου Ιωάσαφ (άγνωστο ποιου ακριβώς).

Έκτη σειρά: Αγίου Αρχιμανδρίτη Στέφανου, Αγίου Μάρτυρος Καλλίνικου, Αγίας Ισαποστόλου Μαρίας της Μαγδαληνής, Αγίας Μεγαλομάρτυρος Ειρήνης, Αγίου Θεοφάνους και Αγίας Σαλώμης της Μυροφόρου.

Διαβάστε περισσότερα παρακάτω:

Δεν σώζεται καμία έγγραφη ιστορική μαρτυρία για την προέλευση της εικόνας, αλλά οι ακόλουθες δύο θεωρίες είναι οι επικρατέστερες.

1. Ήταν δώρο της Μάρας Μπράνκοβιτς στην Ιερά Μονή της Ρίλας μετά το καλοκαίρι του 1469 (η επικρατέστερη).

Η Μάρα Μπράνκοβιτς σε εικόνα
της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου του Αγίου Όρους.

Η Μάρα Μπράνκοβιτς γεννήθηκε το 1418. Δόθηκε από την οικογένειά της στο σουλτάνο Μουράτ Β', το 1435, σε ηλικία μόλις 17 ετών, σε ένα συνηθισμένο για την εποχή φαινόμενο, το οποίο είχε ως στόχο την εξασφάλιση της ακεραιότητας των χριστιανικών εδαφών. Έτσι, έγινε και η μητριά του στερημένου μητέρας από μικρή ηλικία, Μωάμεθ Β' του Πορθητή, με τον οποίο είχε πολύ καλή σχέση. Κατάφερε να μείνει πιστή στο ορθόδοξο δόγμα, παίζοντας πολύ σημαντικό ρόλο στα θρησκευτικά και πολιτικά δρώμενα της εποχής. Ασκούσε ιδιαίτερη επιρροή στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, ενώ ξεχώριζε για την εναντιωμένη στο δυτικό κόσμο, στάση και νοοτροπία της. Σύμφωνα με το Γεώργιο Φραντζή, μετά το θάνατο του συζύγου της, το 1451, η Μάρα προσπάθησε να πείσει τον τελευταίο Βυζαντινό αυτοκράτορα, Κωνσταντίνο ΙΑ' Παλαιολόγο να τή νυμφευθεί, χωρίς, όμως, να επιτύχει το στόχο της. Ο Μωάμεθ Β', τής φέρθηκε με ευπρέπεια ανάλογη, αυτής του συζύγου της. Αξίζει να σημειωθεί ότι, όσον καιρό βρισκόταν εκείνος στο θρόνο, έστελνε όλους τους πρέσβεις να συζητήσουν πρώτα με την ίδια, λόγω των διπλωματικών δεξιοτήτων της. Απεχώρησε από την αυλή του σουλτάνου το 1457 και εγκαταστάθηκε μόνιμα στη νότια Βισαλτία. Οι δύο κυριότερες ερμηνευτικές εκδοχές της απόφασής της αυτής είναι οι ακόλουθες: είτε ήθελε να αποφύγει τις συνέπειες της εμπλοκής της στη χειροτόνηση των Πατριαρχών, είτε ήθελε, απλώς να αποσυρθεί και να τερματίσει την ενασχόλησή της με τις δραστηριότητες του παλατιού. Ο Μωάμεθ Β' τής δώρισε μια τεράστια έκταση γης στην περιοχή που επέλεξε ως νέο τόπο διαμονής, όπου και παρέμεινε έως το τέλος της ζωής της, στις 14 Σεπτεμβρίου του 1487.

Ο Πύργος της Μάρως, όπως σώζεται σήμερα
στην κοινότητα Δάφνη του Δήμου Βισαλτίας.
Ο πανύψηλος αρχικά πύργος ήταν η κατοικία της
Μάρας Μπράνκοβιτς όταν αποσύρθηκε στη Βισαλτία.

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, το 1453, μάζεψε τα δώρα του Ιησού (σμύρνα, λιβάνι, χρυσό), για να τα προστατέψει από τη μανία των μουσουλμάνων και τα μετέφερε στη Μονή Αγίου Παύλου, στο Άγιο Όρος, όπου φυλάσσονται μέχρι και σήμερα. Μια παράδοση κάνει αναφορά σε όραμα της Μπράνκοβιτς, στο οποίο εμφανίσθηκε η Παναγία, η οποία τής έδωσε εντολή να σταματήσει σε ένα συγκεκριμένο σημείο (καθώς απαγορεύεται στις γυναίκες να επισκεφθούν τη χερσόνησο του Άθω), την ώρα που οι μοναχοί της Μονής κατέβαιναν, με σκοπό να τα παραλάβουν. Χάρις στην επιρροή της στην αυλή του σουλτάνου, η Μάρα Μπράνκοβιτς, κατάφερε να σώσει από το θάνατο πολλούς χριστιανούς. Επίσης, διόρισε όλους τους χριστιανούς Πατριάρχες, εκτός του Γενναδίου, ενώ εξαγόρασε πολλούς χριστιανούς σκλάβους και άλλα θρησκευτικά κειμήλια, έτσι ώστε να μην τα εκμεταλλευθούν οι Οθωμανοί. Τα περισσότερα από αυτά στάλθηκαν στο Άγιο Όρος, ενώ άλλα μεταφέρθηκαν στη Βενετία και το Ντουμπρόβνικ.

Η οικογένεια Μπράνκοβιτς είχε μια παραδοσιακή σχέση με τις Μονές του Αγίου Όρους και ιδιαίτερα με τις Μονές Χιλανδαρίου και Αγίου Παύλου, των οποίων οι τότε μοναχοί ήταν σερβικής καταγωγής. Γι' αυτό και το 1466, η Μάρα δώρισε στις Μονές αυτές, εκτάσεις στα χωριά της Έζιοβας (σημερινής Δάφνης) και της Μαροβίτσας (κοντά στη σημερινή Μαυροθάλασσα). Οι φόροι των χωριών αυτών δίνονταν κατά 60% στη Μονή Χιλανδαρίου και κατά 40% στη Μονή Αγίου Παύλου. Η Μπράνκοβιτς, μετά το θάνατό της, άφησε όλα της τα κτήματα στη Μονή Χιλανδαρίου.

Στην Ιερά Μητρόπολη των Αγίων Θεοδώρων Σερρών, όπου καταγράφονται τα άγια σκεύη και άμφια, αναφέρεται: "εικόνισμα της κυρα-Μάρως, που είχε Τίμιο ξύλο". Αυτό δείχνει ότι, η Μπράνκοβιτς είχε χαρίσει στο ναό εικόνα της Παναγίας, φτιαγμένη -εν μέρει- από το ξύλο του Τίμιου Σταυρού.

Υπάρχουν τρεις εκδοχές για το πού βρίσκεται ο τάφος της Μπράνκοβιτς: οι δύο επιστημονικές υποστηρίζουν πως, είτε το σώμα της ενταφιάσθηκε στη Μονή Εικοσιφοινίσσης του Παγγαίου Όρους, είτε κάπου στο Άγιο Όρος. Η τρίτη εκδοχή, την οποία αποδέχεται και η λαϊκή παράδοση, αναφέρεται σε μια ευρύτερη έκταση, μεταξύ του πύργου της Μπράνκοβιτς και του πύργου της Ορέσκειας, οικισμού βορειοδυτικά της Δάφνης, η οποία μπορεί να αποτελεί το σημείο ενταφιασμού της. Ωστόσο, κανένας από τους ισχυρισμούς αυτούς δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα.

2. Ήταν δώρο του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄ του Κομνηνού, ο οποίος έμεινε στο θρόνο από το 1143 μέχρι το θάνατό του το 1180.

Ο Μανουήλ Α΄ Κομνηνός με τη σύζυγό του Μαρία της Αντιοχείας
που θεωρούνταν η ομορφότερη γυναίκα της εποχής της.
Μικρογραφία από χειρόγραφο του 1166 (σήμερα στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού).

Ο Μανουήλ Α΄ Κομνηνός, ο οποίος βρισκόταν στη Σερδική (το όνομα της σημερινής Σόφιας της Βουλγαρίας) με τον στρατό του, αρρώστησε βαριά και βρήκε τη θεραπεία του όταν του έφεραν και προσκύνησε τα λείψανα του Αγίου Ιωάννου της Ρίλας. Ο αυτοκράτορας από ευγνωμοσύνη δώρησε αυτή την εικόνα στην Ιερά Μονή της Ρίλας ως ένδειξη ευχαριστίας.

Πάντως η εικόνα με τον πλούτο των λειψάνων της μπορεί να έγινε μονάχα για κάποιον από την αυτοκρατορική οικογένεια ή για τον Πατριάρχη. Σε πρόσφατη έκδοση γραμματοσήμων στην Βουλγαρία με θέμα "Θαυματουργές εικόνες της Βουλγαρίας", η εικόνα της Οδηγήτριας αποδίδεται στον 12ο αιώνα.

Οι τρεις θαυματουργές εικόνες της Θεοτόκου στην Βουλγαρία.
Και οι τρεις προέρχονται από μοναστήρια (της Ρίλας, του Μπάτσκοφ και του Τρογιάν κατά σειρά
στην παραπάνω εικόνα).

Από την υποδοχή των τριών θαυματουργών εικόνων της Θεοτόκου στην Σάφια το 2008
προς ευλογία των παιδιών και των οικογενειών τους.

Πρόσφατη έκδοση γραμματοσήμων της Βουλγαρίας
με θέμα τις θαυματουργές εικόνες της.

Στην Ιερά Μονή της Ρίλας υπάρχουν και διάφορες εικόνες ή τοιχογραφίες που αναπαριστούν την εικόνα, μόνο που στη θέση των λειψάνων εικονίζονται οι άγιοι που αντιστοιχούν σε αυτά.

Σύμφωνα με τη μελέτη της Елка Бакалова: Рилската чудотворна икона-реликварий, Константинопол и Мара Бранкович. БАН (=Българска Академия на науките), 2005, παρόμοιες εικόνες της Θεοτόκου με ενσωματωμένα λείψανα (όπως της Ρίλας) υπάρχουν ακόμα τρεις στον κόσμο:

1. Στην Ιερά Μονή "Μεταμορφώσεως του Σωτήρος" στα Μετέωρα, δώρο ή κτήμα της Μαρίας Αγγελίνας Δούκαινας Παλαιολογίνας (πέθανε το 1394), που ήταν Δέσποινα της Ηπείρου από το 1385 ως το 1386,

2. Στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, κτήμα της Αναστασίας Ρομανώφ (στα ρωσικά: Анастасия Романовна Захарьина-Юрьева), συζύγου του Ιβάν του Τρομερού, πρώτου τσάρου του Βασιλείου της Ρωσίας και

3. Στο Εθνικό Μουσείο Τεχνών στο Βουκουρέστι, κτήμα στις αρχές του 16ου αιώνα του βοάνου της Κραϊόβας (ρουμ. Craiova, πόλη της Ρουμανίας, στην περιφέρεια Ολτένια) Barbu Craiovescu .

Σημείωση: Σύμφωνα με άλλες πηγές, ο Άγιος Κωνσταντίνος κατηχήθηκε και βαπτίστηκε από τον Άγιο Σιλβέστρο, Πάπα Ρώμης (βλέπε 2 Ιανουαρίου). Διαβάστε εδώ την πολύ ωραία ανάλυση του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη σχετικά με το θέμα αυτό.

Η Αγία Ελένη γεννήθηκε στο Δρέπανο της Βιθυνίας της Μικράς Ασίας περί το 247 μ.Χ. Φαίνεται ότι ήταν ταπεινής καταγωγής. στην ιστοριογραφία υπάρχει σχετική διχογνωμία ως προς το αν η μητέρα του Αγίου Κωνσταντίνου υπήρξε σύζυγος ή νόμιμη παλλακίδα του Κωνσταντίου του Χλωρού.

Μεταξύ των ετών 272 - 288 μ.Χ. γέννησε στη Ναϊσό της Μοισίας τον Κωνσταντίνο. Όταν, πέντε έτη αργότερα, ο Κωνσταντίνος Χλωρός έγινε Καίσαρας από τον Διοκλητιανό, αναγκάσθηκε να την απομακρύνει, για να συζευχθεί τη Θεοδώρα, θετή κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, και να έχει έτσι το συγγενικό εκείνο δεσμό, ο οποίος θα εξασφάλιζε τη στερεότητα του Διοκλητιανού τετραρχικού συστήματος. Παρά το γεγονός αυτό ο Μέγας Κωνσταντίνος τιμούσε ιδιαίτερα τη μητέρα του. Της απένειμε τον τίτλο της αυγούστης, έθεσε τη μορφή της επί νομισμάτων και έδωσε το όνομά της σε μία πόλη της Βιθυνίας.

Η Αγία έδειξε την ευσέβειά της με πολλές ευεργεσίες και την ανοικοδόμηση νέων Εκκλησιών στη Ρώμη (Τιμίου Σταυρού), στην Κωνσταντινούπολη (Αγίων Αποστόλων), στη Βηθλεέμ (βασιλική της Γεννήσεως) και επί του Όρους των Ελαιών (βασιλική της Γεθσημανή). Η Αγία Ελένη πήγε το 326 μ.Χ. στην Ιερουσαλήμ, όπου «μὲ μέγαν κόπον καὶ πολλὴν ἔξοδον καὶ φοβερίσματα ηὗρεν τὸν τίμιον σταυρὸν καὶ τοὺς ἄλλους δύο σταυροὺς τῶν ληστῶν», όπως γράφει ο Κύπριος Χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς. Επιστρέφοντας στην Κωνσταντινούπολη, ένα χρόνο μετά την εύρεση του Τιμίου Σταυρού του Κυρίου, η Αγία Ελένη πέρασε και από την Κύπρο.

Η Αγία Ελένη κοιμήθηκε με ειρήνη μάλλον το 327 μ.Χ. σε ηλικία ογδόντα ετών. Ο ιστορικός Ευσέβιος γράφει ότι η Αγία προαισθάνθηκε το θάνατό της και με διαθήκη άφησε την περιουσία της στον υιό της και τους εγγονούς της.

Όπως ήταν φυσικό ο υιός της μετέφερε το τίμιο λείψανό της στην Κωνσταντινούπολη και την ενταφίασε στο ναό των Αγίων Αποστόλων.

Η Σύναξη αυτών ετελείτο στη Μεγάλη Εκκλησία, στο ναό των Αγίων Αποστόλων και στον ιερό ναό αυτών στην κινστέρνα του Βώνου.

Ὡς κοινὸν εἶχον γῆς Βασιλεῖς τὸ στέφος,
Ἔχουσι κοινὸν καὶ τὸ τοῦ πόλου στέφος.

Ξύνθανε μητέρι εἰκάδι πρώτῃ Κωνσταντῖνος.

Βιογραφία

Ως γενέτειρα πόλη του Μεγάλου Κωνσταντίνου αναφέρεται τόσο η Ταρσός της Κιλικίας όσο και το Δρέπανο της Βιθυνίας. Ωστόσο η άποψη που επικρατεί φέρει τον Μέγα Κωνσταντίνο να έχει γεννηθεί στη Ναϊσό της Άνω Μοισίας (σημερινή Νις της Σερβίας). Το ακριβές έτος της γεννήσεώς του δεν είναι γνωστό, θεωρείται όμως ότι γεννήθηκε μεταξύ των ετών 272-288 μ.Χ.

Πατέρας του ήταν ο Κωνστάντιος, που λόγω της χλωμότητος του προσώπου του ονομάσθηκε Χλωρός, και ήταν συγγενής του αυτοκράτορα Κλαυδίου. Μητέρα του ήταν η Αγία Ελένη, θυγατέρα ενός πανδοχέως από το Δρέπανο της Βιθυνίας.

Το 305 μ.Χ. ο Κωνσταντίνος ευρίσκεται στην αυλή του αυτοκράτορα Διοκλητιανού στη Νικομήδεια με το αξίωμα του χιλίαρχου. Το ίδιο έτος οι δύο Αύγουστοι, Διοκλητιανός και Μαξιμιανός, παραιτούνται από τα αξιώματά τους και αποσύρονται. στο ύπατο αξίωμα του Αυγούστου προάγονται ο Κωνστάντιος ο Χλωρός στη Δύση και ο Γαλέριος στην Ανατολή.

Manuil Panselinos: Frescele Bisericii Protaton din Karyes
Равноапостольный Константин. Мануил Панселин.
Фреска церкви Успения Богородицы в Протате.
Афон. Начало XIV в.
Άγιος Κωνσταντινος. Τοιχογραφία (Fresco) τού 14ο αιώνος
στον Ιερό Ναό τού Πρωτάτου Καρυές Αγιον Ὀρος

Ο Κωνστάντιος ο Χλωρός πέθανε στις 25 Ιουλίου 306 μ.Χ. και ο στρατός ανακήρυξε Αύγουστο τον Μέγα Κωνσταντίνο, κάτι όμως που δεν αποδέχθηκε ο Γαλέριος. Μετά από μια σειρά διαφόρων ιστορικών γεγονότων ο Μέγας Κωνσταντίνος συγκρούεται με τον Μαξέντιο, υιό του Μαξιμιανού, ο οποίος πλεονεκτούσε στρατηγικά, επειδή διέθετε τετραπλάσιο στράτευμα και ο στρατός του Κωνσταντίνου ήταν ήδη καταπονημένος.

Φορητή εικόνα, Άγιος Κωνσταντίνος. Εικόνα φορητή τού έτος 1678 μ.Χ.
που ευρίσκεται στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών από τόν αγιογράφο Ηλία Μόσκο ο οποίος καταγόταν από το Ρέθυμνο της Κρήτης και άκμασε κατά το δεύτερο ήμισυ του 17ου αιώνα. Ο Ρεθύμνιος ζωγράφος, εργάστηκε στη Ζάκυνθο – (στην οποία είναι γεγονός ότι στράφηκε το μεγαλύτερο κύμα των προσφύγων από την Κρήτη).

Από την πλευρά του ο Μέγας Κωνσταντίνος είχε κάθε λόγο να αισθάνεται συγκρατημένος. δεν είχε καμία άλλη επιλογή εκτός από την επίκληση της δυνάμεως του Θεού. Ήθελε να προσευχηθεί, να ζητήσει βοήθεια, αλλά καθώς διηγείται ο ιστορικός Ευσέβιος, δεν ήξερε σε ποιόν Θεό να απευθυνθεί. Τότε έφερε νοερά στη σκέψη του όλους αυτούς που μαζί τους συνδιοικούσε την αυτοκρατορία. Όλοι τους, εκτός από τον πατέρα του, πίστευαν σε πολλούς θεούς και όλοι τους είχαν τραγικό τέλος. Άρχισε, λοιπόν, να προσεύχεται στον Θεό, υψώνοντας το δεξί του χέρι και ικετεύοντάς Τον να του αποκαλυφθεί. Ενώ προσευχόταν, διαγράφεται στον ουρανό μία πρωτόγνωρη θεοσημία. Περί τις μεσημβρινές ώρες του ηλίου, κατά το δειλινό δηλαδή, είδε στον ουρανό το τρόπαιο του Σταυρού, που έγραφε «τούτῳ νίκα». Και ενώ προσπαθούσε να κατανοήσει τη σημασία αυτού του μυστηριακού θεάματος, τον κατέλαβε η νύχτα. Τότε εμφανίζεται ο Κύριος στον ύπνο του μαζί με το σύμβολο του Σταυρού και τον προέτρεψε να κατασκευάσει απομίμηση αυτού και να το χρησιμοποιεί ως φυλακτήριο πιο πολέμους.

Έχοντας ως σημαία του το Χριστιανικό λάβαρο, αρχίζει να προελαύνει προς την Ρώμη εκμηδενίζοντας κάθε αντίσταση.

Όταν φθάνει στη Ρώμη ενδιαφέρεται για τους Χριστιανούς της πόλεως. Όμως το ενδιαφέρον του δεν περιορίζεται μόνο σε αυτούς. Πολύ σύντομα πληροφορείται για την πενιχρή κατάσταση της Εκκλησίας της Αφρικής και ενισχύει από το δημόσιο ταμείο τα έργα διακονίας αυτής.

Το Φεβρουάριο του 313 μ.Χ., στα Μεδιόλανα, όπου γίνεται ο γάμος του Λικινίου με την Κωνσταντία, αδελφή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, επέρχεται μια ιστορική συμφωνία μεταξύ των δύο ανδρών που καθιερώνει την αρχή της ανεξιθρησκείας.

Τα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει ο Μέγας Κωνσταντίνος ήσαν πολλά. Η αιρετική διδασκαλία του Αρείου, πρεσβυτέρου της Αλεξανδρινής Εκκλησίας, ήλθε να ταράξει την ενότητα της Εκκλησίας. Η διδασκαλία αυτή, που ονομάσθηκε αρειανισμός, κατέλυε ουσιαστικά το δόγμα της Τριαδικότητας του Θεού.

Μόλις ο Μέγας Κωνσταντίνος πληροφορήθηκε τα όσα θλιβερά συνέβαιναν στην Αλεξάνδρεια, απέστειλε με τον πνευματικό του σύμβουλο Όσιο, Επίσκοπο Κορδούης της Ισπανίας, επιστολή στον Επίσκοπο Αλεξανδρείας Αλέξανδρο (313 - 328 μ.Χ.) και τον Άρειο. Η προσπάθεια επιλύσεως του θέματος δεν ευδοκίμησε. Έτσι αποφασίσθηκε η σύγκλιση της Α' Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας το 325 μ.Χ.

Η περιγραφή της εναρκτήριας τελετής από τον ιστορικό Ευσέβιο είναι ομολογουμένως ενδιαφέρουσα. στο μεσαίο οίκο των ανακτόρων είχαν προσέλθει όλοι οι σύνεδροι. Επικρατούσε απόλυτη σιγή και όλοι περίμεναν την είσοδο του αυτοκράτορα, τον οποίο οι περισσότεροι θα έβλεπαν για πρώτη φορά. Ο Κωνσταντίνος εισήλθε ταπεινά, με σεμνότητα και πραότητα. στην ομιλία του προς τη Σύνοδο χαρακτηρίζει τις ενδοεκκλησιαστικές συγκρούσεις ως το μεγαλύτερο δεινό και από τους πολέμους. Ο λόγος του υπήρξε ευθύς και σαφής. Δεν ήθελε να ασχοληθεί παρά μονάχα με θέματα που αφορούσαν στην ορθοτόμηση της πίστεως. Η κρίσιμη φράση του, «περὶ τῆς πίστεως σπουδάσωμεν», διασώζεται σχεδόν από όλους τους ιστορικούς συγγραφείς.

Μετά το πέρας των εργασιών της Συνόδου ο αυτοκράτορας ανέλαβε πρωτοβουλίες για την εδραίωση των αποφάσεών της. Απέστειλε εγκύκλιο επιστολή προς την Εκκλησία της Αιγύπτου, Λιβύης, Πενταπόλεως, Αλεξανδρείας, στην οποία γνωστοποιεί τις αποφάσεις της Συνόδου. Ο ίδιος γνωστοποιεί προς όλη την επικράτεια της αυτοκρατορίας την καταδίκη του Αρείου και απαγορεύει την απόκτηση και την απόκρυψη των συγγραμμάτων του. Η εντυπωσιακή του όμως ενέργεια είναι η επιστολή του προς τον Άρειο. Επιτιμά τον αιρεσιάρχη και τον καταδικάζει με αυστηρότητα για τις κακοδοξίες του.

Όμως περί τα τέλη του 327 μ.Χ. ο Μέγας Κωνσταντίνος καλεί τον Άρειο στα ανάκτορα. Ο αιρεσιάρχης φυσικά δεν χάνει την ευκαιρία και υποβάλλει μία ομολογία γεμάτη από έντεχνες θεολογικές ανακρίβειες, πείθοντας μάλιστα τον Μέγα Κωνσταντίνο ότι αυτή δεν διαφέρει ουσιαστικά από όσα είχε αποφασίσει η Α' Οικουμενική Σύνοδος. Τελικά ο αυτοκράτορας συγκαλεί νέα Σύνοδο, το Νοέμβριο του 327 μ.Χ., η οποία ανακαλεί τον Άρειο από την εξορία και αποκαθιστά τους εξόριστους Επισκόπους Νικομηδείας Ευσέβιο και Νικαίας Θεόγνιο. Η ανάκληση του Αρείου και η αποκατάσταση των περί αυτών πυροδότησε νέες έριδες πιο κόλπους της Εκκλησίας. Ο Επίσκοπος Αλεξανδρείας Αλέξανδρος και στην συνέχεια ο διάδοχός του Μέγας Αθανάσιος αρνούνται να δεχθούν τον Άρειο στην Αλεξάνδρεια. Ο Μέγας Κωνσταντίνος απειλεί με καθαίρεση τον Μέγα Αθανάσιο, ενώ σε Σύνοδο που συνήλθε στην Αντιόχεια το 330 μ.Χ. καθαιρείται και εξορίζεται από τους αιρετικούς ο Άγιος Ευστάθιος, Επίσκοπος Αντιοχείας (τιμάται 21 Φεβρουαρίου). Η Σύνοδος της Τύρου της Συρίας, που συνήλθε το 335 μ.Χ., καταδικάζει ερήμην με την ποινή της καθαιρέσεως τον Μέγα Αθανάσιο, ο οποίος φεύγει, για να συναντήσει τον Μέγα Κωνσταντίνο.

Είναι γεγονός πως ο Μέγας Κωνσταντίνος δεν έδειξε να αποδέχεται το αίτημα του Μεγάλου Αθανασίου για ακρόαση. Πείσθηκε όμως να τον ακούσει, όταν ο Μέγας Αθανάσιος του απηύθυνε την ρήση: «Δικάσει Κύριος ἀνὰ μέσον ἐμοῦ καὶ σοῦ». Ο Μέγας Κωνσταντίνος κατενόησε την κατάφωρη αδικία και τις άθλιες μεθοδεύσεις σε βάρος του Μεγάλου Αθανασίου και έκανε δεκτό το αίτημά του νά προσκληθούν όλοι οι συνοδικοί της Τύρου και η διαδικασία να λάβει χώρα ενώπιόν του.

Ο Ευσέβιος Νικομηδείας αγνόησε την αυτοκρατορική εντολή. Πήρε μόνο ελάχιστους από τους συνοδικούς και εμφανίσθηκε στον αυτοκράτορα. Ξέχασε όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες και για πρώτη φορά έθεσε το θέμα της δήθεν παρακωλύσεως της αποστολής σιταριού προς την Βασιλεύουσα. Ο αυτοκράτορας εξοργίζεται και εξορίζει τον Μέγα Αθανάσιο στα Τρέβιρα της Γαλλίας. Παρά ταύτα δεν επικυρώνει την απόφαση της Συνόδου της Τύρου για καθαίρεση και ούτε διατάσσει την αναπλήρωση του επισκοπικού θρόνου της Αλεξάνδρειας.

Η τελευταία περίοδος της ζωής του Μεγάλου Κωνσταντίνου είναι αυτή που τον καταξιώνει στην εκκλησιαστική συνείδηση και τον οδηγεί στο απόγειο της πνευματικής του πορείας. Ο Άγιος, κατά τον Απρίλιο του 337 μ.Χ., αισθάνεται τα πρώτα σοβαρά συμπτώματα κάποιας ασθένειας. Οι πηγές μάς πληροφορούν πως ο Μέγας Κωνσταντίνος κατέφυγε σε ιαματικά λουτρά. Βλέποντας όμως την υγεία του να επιδεινώνεται θεώρησε σκόπιμο να μεταβεί στην πόλη Ελενόπολη της Βιθυνίας, που είχε ονομασθεί έτσι λόγω της Αγίας μητέρας του. Εκεί παρέμεινε στο ναό των Μαρτύρων, όπου ανέπεμπε ικετήριες ευχές και λιτανείες προς τον Θεό. Ο Μέγας Κωνσταντίνος αντιλαμβάνεται πως η επίγεια ζωή του πλησιάζει στο τέλος της. Η μνήμη του θανάτου καλλιεργείται στην καρδιά του και τον οδηγεί στο μυστήριο της μετάνοιας και του βαπτίσματος. Μετά από αυτά καταφεύγει σε κάποιο προάστιο της Νικομήδειας, συγκαλεί τους Επισκόπους και τους απευθύνει τον εξής λόγο: «Αυτός ήταν ο καιρός που προσδοκούσα από παλιά και διψούσα και ευχόμουν να καταξιωθώ της εν Θεώ σωτηρίας. Ήλθε η ώρα να απολαύσουμε και εμείς την αθανατοποιό σφραγίδα, ήλθε η ώρα να συμμετάσχουμε στο σωτήριο σφράγισμα, πράγμα που κάποτε επιθυμούσα να κάνω στα ρείθρα του Ιορδάνου, στα οποία, όπως παραδίδεται, ο Σωτήρας μας έλαβε το βάπτισμα εις ημέτερον τύπον. Ο Θεός όμως, που γνωρίζει το συμφέρον, μας αξιώνει να λάβουμε το βάπτισμα εδώ. Ας μην υπάρχει λοιπόν καμία αμφιβολία. Γιατί και εάν ακόμη είναι θέλημα του Κυρίου της ζωής και του θανάτου να συνεχισθεί η επίγεια ζωή μας και να συνυπάρχω με το λαό του Θεού, θα πλαισιώσω τη ζωή μου με όλους εκείνους τους κανόνες που αρμόζουν στον Θεό».

Δίκαια η ιστορία τον ονόμασε Μέγα και η Εκκλησία Ισαπόστολο.

Μετά το βάπτισμα ο Άγιος Κωνσταντίνος δεν ξαναφόρεσε τον αυτοκρατορικό χιτώνα, αλλά παρέμεινε ενδεδυμένος με το λευκό ένδυμα του βαπτίσματος, μέχρι την ημέρα της κοιμήσεώς του το 337 μ.Χ. Ήταν η ημέρα εορτασμού της Πεντηκοστής, γράφει ο ιστορικός Ευσέβιος.

Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος με τον οποίο περιγράφει ο Ευσέβιος τα γεγονότα, τα οποία ακολούθησαν την κοίμηση του Αγίου. Όλοι οι σωματοφύλακες του αυτοκράτορα, αφού έσχισαν τα ρούχα τους και έπεσαν στο έδαφος, έκλαιγαν και φώναζαν δυνατά, σαν να μην έχαναν το βασιλέα τους, αλλά τον πατέρα τους. Οι ταξίαρχοι και οι λοχαγοί έκλαιγαν τον ευεργέτη τους. Οι δήμοι ήσαν λυπημένοι και κάθε κάτοικος της Κωνσταντινουπόλεως πενθούσε, σαν να έχανε το κοινό αγαθό.

Αφού οι στρατιωτικοί τοποθέτησαν το σκήνωμα του Αγίου σε χρυσή λάρνακα, το μετέφεραν στην Κωνσταντινούπολη και το εναπέθεσαν σε βάθρο στον βασιλικό οίκο. Το ιερό λείψανό του ενταφιάσθηκε στο ναό των Αγίων Αποστόλων.

Ιερά Λείψανα:
Μία ωμοπλάτη του Αγίου Κωνσταντίνου βρίσκεται στη Μονή Κωνσταμονίτου Αγίου Όρους.
Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου του Αγίου Κωνσταντίνου βρίσκονται στη Μονή Κύκκου Κύπρου και στις Λαύρες Αγίας Τριάδος - Αγ. Σεργίου Μόσχας και Αγ. Αλεξάνδρου Νέβσκι Αγίας Πετρουπόλεως.

Στατιστικά:

Από τα λείψανα που εντόπισε μέχρι τώρα η λειψανοθήκη (https://leipsanothiki.blogspot.gr), 3 βρίσκον-ται στη Ρουμανία, 1 στη Βουλγαρία, 1 στη Ρωσία, 1 στην Ουκρανία, 1 στις ΗΠΑ και 4 στην Ελλάδα (1 στο Άγιον Όρος).

Από το Άγιον Όρος σίγουρα προέρχονται τα 2.

Όλες οι λειψανοθήκες είναι νεώτερες (του 20ου αιώνα), εκτός από δύο. Η σερβικής καταγωγής λειψανοθήκη με το δεξί χέρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου του 14ου αιώνα και η εικόνα λειψανοθήκη της Ιεράς Μονής Ρίλας της Βουλγαρίας του 15ου αιώνα (έχει προταθεί ακόμα και βυζαντινή καταγωγή από τον 12ο αιώνα).

Είναι ενδιαφέρον ότι δεν σώζεται, τουλάχιστον από τις έρευνες της λειψανοθήκης μέχρι στιγμής, καμία βυζαντινή λειψανοθήκη με λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Λεἰψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/
Λείψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Ο βραχίονας του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/
Η λειψανοθήκη με το χέρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Ο βραχίονας του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/
Η λειψανοθήκη με το χέρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου και τα τροπάρια.

Το δεξί χέρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου σώζεται στο κειμηλιαρχείο του Καθεδρικού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Κρεμλίνο.

Όταν ο Σουλεϊμάν Α΄, κοινώς γνωστός ως Σουλεϊμάν Α΄ ο Μεγαλοπρεπής, κατέλαβε τον Αύγουστο του 1521 μετά από σειρά βαρέων βομβαρδισμών το Βελιγράδι που το υπερασπιζόταν μια φρουρά μόλις 700 ανδρών, περιήλθαν στην κατοχή του οι θησαυροί των Σέρβων βασιλέων, ανάμεσα στα οποία ήταν και τα 'άγια των αγίων' τους, δηλ τα κειμήλια και τα άγια λείψανα που κατείχαν.

Ανάμεσα στα κειμήλια ήταν και μια χρυσεπάργυρη θήκη κάπου μισό μέτρο, μια λειψανοθήκη που περιείχε το δεξί χέρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Αυτήν την λειψανοθήκη του ιδρυτή της Κωνσταντινούπολης δώρισε ο Σουλεϊμάν Α΄ στον τότε Οικουμενικό Πατριάρχη Ιερεμία Α΄ σε τελετή που ίσως και να έγινε στη Μονή Παμμακάριστου, έδρα τότε του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Το 1588, ο Ιερεμίας Β΄, ο επιλεγόμενος Τρανός, ο οποίος περιόδευε στη Ρωσία για εκκλησιαστικές υποθέσεις, χάρισε τη λειψανοθήκη στον Τσάρο Φιόντορ (Θεόδωρο) Α΄ Ιωάννοβιτς, ο οποίος τιμάται σήμερα ως άγιος από την Ορθόδοξη Εκκλησία.

Μέχρι την εποχή του Ιβάν (Ιωάννη) Δ΄ της Ρωσίας, γνωστότερου με το προσωνύμιο Τρομερός, ο οποίος ήταν πατέρας του Φιόντορ (Θεόδωρου) Α΄ Ιωάννοβιτς, λίγα πράγματα ήταν γνωστά για τον Μεγάλο Κωνσταντίνο στη Ρωσία και υπήρχε μόλις ένα μικροσκοπικό λείψανό του στο Κρεμλίνο.

Αυτό όμως θα αλλάξει με τον Ιβάν τον Τρομερό, ο οποίος επονομάστηκε και Νέος Κωνσταντίνος, και η στέψη του ως Τσάρου, τίτλος που αναγνωρίστηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, νομιμοποίησε τη Ρωσία και τους Τσάρους της ως τη δεσπόζουσα δύναμη σε ολόκληρο τον Ορθόδοξο Χριστιανισμό.

Η λειψανοθήκη με το λείψανο του δεξιού χεριού του Μεγάλου Κωνσταντίνου τοποθετήθηκε από εκεί και πέρα στο κειμηλιαρχείο του Καθεδρικού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Κρεμλίνο και θα σχηματίσει μαζί με άλλα λείψανα και κειμήλια την υπερπολυτιμότερη συλλογή αγίων λειψάνων που κατείχε και ίσως κατέχει ακόμα η Ρωσία.
Η λειψανοθήκη έχει διαστάσεις 38 χ 4,3 χ 3 εκ, με επίμηκες σχήμα που στενεύει στη μια πλευρά, είναι χρυσεπάργυρη (ο πυθμένας και τα πλαϊνά τοιχώματα της λειψανοθήκης είναι από μασίφ ασήμι), έχει αρθρωτό κάλυμμα και χαρακτηριστικό της είναι ότι δεν φέρει παραστάσεις, αλλά είναι κατάφορτη από επιγραφές (τέσσερεις στο σύνολο). Μια επιγραφή αποδίδει το λείψανο στον Μέγα Κωνσταντίνο και οι υπόλοιπες είναι τρία τροπάρια από την εορτή των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης (21 Μαΐου).
Σύμφωνα με τα αρχεία του Καθεδρικού Ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, το 1723, στη λειψανοθήκη υπήρχε ένα μακρύ οστό (βραχιόνιο;), του οποίου είχαν πάρει ένα κομμάτι από τη μια άκρη του.

Σύμφωνα με την Elena Morshakova που το περιέγραψε πρόσφατα (το 2000), η λειψανοθήκη είναι του 14ου αιώνα πιθανότατα από σερβικό εργαστήριο. Είναι μάλιστα η αρχαιότερη λειψανοθήκη τύπου σαρκοφάγου που υπάρχει στο Κρεμλίνο, ενώ πρόσφατα εμφανίστηκε σε έκθεση στη Ρωσία.
Το δεξί χέρι του Μεγάλου Κωνσταντίνου στην ιστορία

Μετά ἀπό μιά σειρά διαφόρων ἱστορικῶν γεγονότων ὁ Μέγας Κωνσταντίνος συγκρούεται μέ τόν Μαξέντιο, υἱό τοῦ Μαξιμιανοῦ, ὁ ὁποῖος ἐπλεονεκτοῦσε στρατηγικά, ἐπειδή διέθετε τετραπλάσιο στράτευμα καί ὁ στρατός τοῦ Κωνσταντίνου ἦταν ἤδη καταπονημένος.

᾿Από τήν πλευρά του ὁ Μέγας Κωνσταντίνος εἶχε κάθε λόγο νά αἰσθάνεται συγκρατημένος. Δέν εἶχε καμία ἄλλη ἐπιλογή ἐκτός ἀπό τήν ἐπίκληση τῆς δυνάμεως τοῦ Θεοῦ. ῎Ηθελε νά προσευχηθεῖ, νά ζητήσει βοήθεια, ἀλλά καθώς διηγεῖται ὁ ἱστορικός Εὐσέβιος, δέν ἤξερε σέ ποιόν Θεό νά ἀπευθυνθεῖ. Τότε ἔφερε νοερά στή σκέψη του ὅλους αὐτούς πού μαζί τους συνδιοικοῦσε τήν αὐτοκρατορία. ῞Ολοι τους, ἐκτός ἀπό τόν πατέρα του, ἐπίστευαν σέ πολλούς θεούς καί ὅλοι τους εἶχαν τραγικό τέλος. ῎Αρχισε, λοιπόν, νά προσεύχεται στόν Θεό, ὑψώνοντας τό δεξί του χέρι καί ἱκετεύοντάς Τον νά τοῦ ἀποκαλυφθεῖ. ᾿Ενῶ προσευχόταν, διαγράφεται στόν οὐρανό μία πρωτόγνωρη θεοσημία. Περί τίς μεσημβρινές ὧρες τοῦ ἡλίου, κατά τό δειλινό δηλαδή, εἶδε στόν οὐρανό τό τρόπαιο τοῦ Σταυροῦ, πού ἔγραφε «τούτῳ νίκα».

...θεὸν ἀνεζήτει βοηθόν, τὰ μὲν ἐξ ὁπλιτῶν καὶ στρατιωτικοῦ πλήθους δεύτερα τιθέμενος (τῆς γὰρ παρὰ θεοῦ βοηθείας ἀπούσης τὸ μηθὲν ταῦτα δύνασθαι ἡγεῖτο), τὰ δ' ἐκ θεοῦ συνεργίας ἄμαχα εἶναι καὶ ἀήττητα 1.27.2 λέγων. ἐννοεῖ δῆτα ὁποῖον δέοι θεὸν βοηθὸν ἐπιγράψασθαι, ζητοῦντι δ' αὐτῷ ἔννοιά τις ὑπεισῆλθεν, ὡς πλειόνων πρότερον τῆς ἀρχῆς ἐφαψαμένων οἱ μὲν πλείοσι θεοῖς τὰς σφῶν αὐτῶν ἀναρτήσαντες ἐλπίδας, λοιβαῖς τε καὶ θυσίαις καὶ ἀναθήμασι τούτους θεραπεύσαντες, ἀπατηθέντες τὰ πρῶτα διὰ μαντειῶν κεχαρισμένων χρησμῶν τε τὰ αἴσια ἀπαγγελλομένων αὐτοῖς τέλος οὐκ αἴσιον εὕραντο, οὐδέ τις θεῶν πρὸς τὸ μὴ θεηλάτοις ὑποβληθῆναι καταστροφαῖς δεξιὸς αὐτοῖς παρέστη, μόνον δὲ τὸν ἑαυτοῦ πατέρα τὴν ἐναντίαν ἐκείνοις τραπέντα τῶν μὲν πλάνην καταγνῶναι, αὐτὸν δὲ τὸν ἐπέκεινα τῶν ὅλων θεόν, διὰ πάσης τιμήσαντα ζωῆς, σωτῆρα καὶ φύλακα τῆς βασιλείας 1.27.3 ἀγαθοῦ τε παντὸς χορηγὸν εὕρασθαι. ταῦτα παρ' ἑαυτῷ διακρίνας εὖ τε λογισάμενος, ὡς οἱ μὲν πλήθει θεῶν ἐπιθαρρήσαντες καὶ πλείοσιν ἐπιπεπτώκασιν ὀλέθροις, ὡς μηδὲ γένος μηδὲ φυὴν μὴ ῥίζαν αὐτοῖς, μηδ' ὄνομα μηδὲ μνήμην ἐν ἀνθρώποις ἀπολειφθῆναι, ὁ δὲ πατρῷος αὐτῷ θεὸς τῆς αὐτοῦ δυνάμεως ἐναργῆ καὶ πάμπολλα δείγματα εἴη δεδωκὼς τῷ αὐτοῦ πατρί, ἀλλὰ καὶ τοὺς ἤδη καταστρατεύσαντας πρότερον τοῦ τυράννου διασκεψάμενος σὺν πλήθει μὲν θεῶν τὴν παράταξιν πεποιημένους αἰσχρὸν δὲ τέλος ὑπομείναντας· ὁ μὲν γὰρ αὐτῶν σὺν αἰσχύνῃ τῆς συμβολῆς ἄπρακτος ἀνεχώρει, ὁ δὲ καὶ μέσοις αὐτοῖς τοῖς στρατεύμασι κατασφαγεὶς πάρεργον ἐγένετο θανάτου· ταῦτ' οὖν πάντα συναγαγὼν τῇ διανοίᾳ, τὸ μὲν περὶ τοὺς μηθὲν ὄντας θεοὺς ματαιάζειν καὶ μετὰ τοσοῦτον ἔλεγχον ἀποπλανᾶσθαι μωρίας ἔργον ὑπελάμβανε, τὸν δὲ πατρῷον τιμᾶν μόνον ᾤετο δεῖν θεόν. 1.28.1 Ἀνεκαλεῖτο δῆτα ἐν εὐχαῖς τοῦτον, ἀντιβολῶν καὶ ποτνιώμενος φῆναι αὐτῷ ἑαυτὸν ὅστις εἴη καὶ τὴν ἑαυτοῦ δεξιὰν χεῖρα τοῖς προκειμένοις ἐπορέξαι. εὐχομένῳ δὲ ταῦτα καὶ λιπαρῶς ἱκετεύοντι τῷ βασιλεῖ θεοσημεία τις ἐπιφαίνεται παραδοξοτάτη, ἣν τάχα μὲν ἄλλου λέγοντος οὐ ῥᾴδιον ἦν ἀποδέξασθαι, αὐτοῦ δὲ τοῦ νικητοῦ βασιλέως τοῖς τὴν γραφὴν διηγουμένοις ἡμῖν μακροῖς ὕστερον χρόνοις, ὅτε ἠξιώθημεν τῆς αὐτοῦ γνώσεώς τε καὶ ὁμιλίας, ἐξαγγείλαντος ὅρκοις τε πιστωσαμένου τὸν λόγον, τίς ἂν ἀμφιβάλοι μὴ οὐχὶ πιστεῦσαι τῷ διηγήματι; μάλισθ' ὅτε καὶ ὁ μετὰ ταῦτα χρόνος ἀληθῆ τῷ 1.28.2 λόγῳ παρέσχε τὴν μαρτυρίαν. ἀμφὶ μεσημβρινὰς ἡλίου ὥρας, ἤδη τῆς ἡμέρας ἀποκλινούσης, αὐτοῖς ὀφθαλμοῖς ἰδεῖν ἔφη ἐν αὐτῷ οὐρανῷ ὑπερκείμενον τοῦ ἡλίου σταυροῦ τρόπαιον ἐκ φωτὸς συνιστάμενον, γραφήν τε αὐτῷ συνῆφθαι λέγουσαν· τούτῳ νίκα. θάμβος δ' ἐπὶ τῷ θεάματι κρατῆσαι αὐτόν τε καὶ τὸ στρατιωτικὸν ἅπαν, ὃ δὴ στελλομένῳ ποι πορείαν συνείπετό τε καὶ 1.29.1 θεωρὸν ἐγίνετο τοῦ θαύματος.

Η λειψανοθήκη που ανακαλύφθηκε στο καμπαναριό του Ιερού Ναού
του Αγίου Δημητρίου στην Κωστάντζα της Ρουμανίας
και φέρει λείψανα αγίων προέρχεται από το Άγιον 'Ορος

Ανακαλύφθηκε στο καμπαναριό του Ιερού Ναού του Αγίου Δημητρίου
στην Κωστάντζα της Ρουμανίας λειψανοθήκη φέροντα λείψανα αγίων,
όπως ανακοινώθηκε από το γραφείο τύπου της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Τόμεως.
Η λειψανοθήκη συνοδεύεται από ελληνικό έγγραφο με την υπογραφή του Γέροντα του Βατοπαιδινού Κελλίου των «Τριών Ιεραρχών» Ιερομόναχου Χαράλαμπου,ο οποίος αφιερώνει την λειψανοθήκη στην Καλύβη της Αγίας Μαρίνης (ρουμανική) της Βατοπεδινής Σκήτης του Αγίου Δημητρίου Αγίου Όρους και το οποίο αποδεικνύει την αυθεντικότητα των αγίων λειψάνων. Σύμφωνα με το έγγραφο η ημερομηνία της αφιέρωσης ήταν η 18η Απριλίου του 1936.Κατά τα λεγόμενα του εφημέριου του Ι. Ναού του Αγίου Δημητρίου π. Ilie Petre, τα λείψανα είχαν αποκρυφτεί στο καμπαναριό της εκκλησίας, πιθανότατα την δεκαετία του ’60, για να προφυλαχθούν από τις κομμουνιστικές αρχές.
Τα λείψανα θα εκτεθούν προς προσκύνηση από το απόγευμα της 25ης Οκτωβρίου2012 στον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου (Βiserica „Sf. Dumitru”, str. Dorobanţi, nr. 64, zona Delfinariu, Constanța, Romania).
Σύμφωνα με το συνοδευτικό έγγραφο, η λειψανοθήκη περιέχει λείψανα των:
Αγίου Κωνσταντίνου του Μεγάλου
Οσίου Ιακώβου του Ιβηρίτου
Αποστόλου Φιλήμονος
Θεοδώρου Νεομάρτυρος
Αγίου Μοδέστου
Αγίας Βαρβάρας
Αγίων Αναργύρων
Αγίου Τρύφωνος
Αγίας Θεοκτίστης
και ενός ανωνύμου.

Δηλωτικὸν ἀφιερωτήριον:
Ὁ ὑποφαινόμενος Γέροντας τοῦ Βατοπαιδινοῦ Κελλίου τῶν»Τριῶν
Ἱεραρχῶν» δηλῶ διὰ τοῦ παρόντος ὅτι οἰκείᾳ βουλήσει καὶ προαιρέσει ἀφιερώνω
εἰς τὴν ἐν Σκήτῃ Ἁγίου Δημητρίου Καλύβην τῆς Ἁγίας Μαρίνης ἕν κιβω-
τίδιον ψευδαργύρινον τὸ ἐμπεριέχον μέρη τεμαχίδια Ἁγίων Λειψάνων τῶν ἑξῆς
Ἁγίων: Ἁγίου Κωνσταντίνου Μεγάλου, Ὁσίου Ἰακώβου Ἰβηρίτου,Ἀποστόλου
Φιλήμονος, Θεοδώρου Νεομάρτυρος, Ἁγίου Μοδέστου, Ἁγίας Βαρβάρας, Ἁγίων
Ἀναργύρων, Ἁγίου Τρύφωνος, Ἁγίας Θεοκτίστης, καὶ ἑνός Ἀνωνύμου· ἀπό τοῦ-
δε δὲ εἶναι καὶ θεωρεῖται ὡς διηνεκὴς ἰδιοκτησία τῆς ὡς ἄνω Καλύβης παραι-
τούμενος πάσης ἀξιώσεως ἐν μέλλοντι ἐπ᾽ αὐτῆς. εἰς ἔνδειξιν ὃθεν καὶ βεβαίω-
σιν ἐγένετο τὸ παρὸν ἐν ᾧ καὶ ἰδιοχείρως αὐτογράφομαι:
Ἐν τῇ ἐν Ἁγίῳ Ὄρει Ἄθῳ Ἱερᾶ Βατοπαιδινῇ Σκήτῃ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου·
τῇ 18-ῆ Ἀπριλίου τοῦ 1936.
ὁ Ἀφιερωτής:
Χαράλαμπος Ἱερομόναχος

Το έγγραφο φέρει κυκλοτερή σφραγίδα από μελάνη με παράσταση του Αγίου Δημητρίου και με το παρακάτω κείμενο: ΣΦΡΑΓΙΣ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΝΗΣ ΣΚΗΣΤΗΣ (sic!) ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΜΕΓΑΛΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ και στο εσωτερικό της Ο ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 1916

λειψανοθήκη έγγραφο
Η σφραγίδα του εγγράφου

Άγιον Όρος φωτογραφία σχέδιο
Η Καλύβη της Αγίας Μαρίνης της Βατοπεδινής Σκήτης του Αγίου Δημητρίου
από φωτογραφία της περιόδου 1920-30, όταν η Σκήτη ευρίσκετο σε πλήρη ακμή.
Η φωτογραφία και το διάγραμμα είναι από το βιβλίο ΙΕΡΑ ΜΕΓΙΣΤΗ ΜΟΝΗ ΒΑΤΟΠΑΙΔΙΟΥ,
τόμος Α΄, έκδ. Ι.Μ. Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος, 1996.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) εντοπίστηκε σε ιερά περιοδεία στη Ρουμανία.

Λεἰψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/
Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου στη Ρουμανία.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (τουλάχιστον ένα μικροτεμάχιο) εντοπίστηκε σε ιερά περιοδεία στη Ρουμανία.

Λεἰψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/
Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου στη Ρουμανία.
Κτήμα του Καθεδρικού Ναού του Ρουμανικού
Πατριαρχείου. Περιέχει τουλάχιστον ένα μικροτεμάχιο λειψάνου
του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) σε πρωτότυπη λειψανοθήκη που δημιούργησε η μοναστική αδελφότητα της Ουκρανίας "Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος" (Спасо-Преображенское братство) στο Κίεβο της Ουκρανίας.

Λεἰψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/

Η πρωτότυπη ουκρανική λειψανοθήκη με Τίμιο Ξύλο και λείψανα
των Αγίων Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης.
Το μικρολείψανο της Αγίας Ελένης αριστερά
και του Μεγάλου Κωνσταντίνου δεξιά.

Μία πρωτότυπη λειψανοθήκη που φέρει μικρό τεμάχιο Τιμίου Ξύλου και μικροτεμάχια λειψάνων του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της μητέρας αυτού Αγίας Ελένης δημιούργησε η μοναστική αδελφότητα της Ουκρανίας "Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος" (Спасо-Преображенское братство) στο Κίεβο της Ουκρανίας.

Τοιχογραφία των Αγίων Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης. Περίπου 1350. Μοναστήρι Високи Дечани στο Κόσοβο.
Τοιχογραφία των Αγίων Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης.
Περίπου 1350. Μοναστήρι Високи Дечани στο Κόσοβο.
Равноапостольные Константин и Елена.
Фреска. Церковь Христа Пантократора. Дечани. Сербия (Косово). Около 1350 года.

Η λειψανοθήκη μιμείται την εικόνα του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης που κρατούν τον Τίμιο Σταυρό, αφού αποτελείται από ένα σταυρό και δύο χέρια από πολύτιμα μέταλλα στα οποία ενσωματώθηκαν άγια λείψανα των Αγίων Ισαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης! Η όλη σύνθεση έχει τοποθετηθεί μέσα σε ξύλινο κουτί. Το 2013 με αφορμή τη συμπλήρωση 1700 χρόνων από το Διάταγμα των Μεδιολάνων, έγινε λιτανεία και περιφορά αυτής της πρωτότυπης λειψανοθήκης σε όλη την Ουκρανία για τρεις μήνες.

Λείψανα των Αγ. Κωνσταντίνου και Ελένης και απότμημα Τιμίου Ξύλου
Τα ιερά Θησαυρίσματα φυλάσσονται στην Ιερά Μονή Αιμυαλών Αρκαδίας

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) σε σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου που κατέχει η Ιερά Μονή Αιμυαλών Αρκαδίας.

Λεἰψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/
Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Αιμυαλών Αρκαδίας.
Στη σταυροθήκη έχουν ενσωματωθεί
μικροτεμάχια λειψάνων του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης.

Λεἰψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/
Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Αιμυαλών Αρκαδίας.
Το ενσωματωμένο λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) εντοπίστηκε σε ιερά περιοδεία στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ασσήρου Θεσσαλονίκης (αγνώστου κατόχου).

Λεἰψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/
Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου σε ιερά περιοδεία
στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
Ασσήρου Θεσσαλονίκης.

Το Τίμιο Ξύλο της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος Αγίου Όρους.
Εκτός από κομμάτι από τον άρραφο χιτώνα του Χριστού (κάτω αριστερά)
και λίθο από τον Πανάγιο Τάφο (κάτω δεξιά) ενσωματώνει και μικροτεμάχια
λειψάνων του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης (πάνω αριστερά και δεξιά)
σε θήκες που συναρμόζονται με ειδικούς ήλους στην κυρίως λειψανοθήκη.
Αυτό είναι το Τίμιο Ξύλο της Μονής Παντοκράτορος Αγίου Όρους
που συχνά βρίσκεται σε ιερές περιοδείες στην Ελλάδα.
Εκτός από το Τίμιο Ξύλο περιέχει
και κομμάτι από τον άρραφο χιτώνα του Χριστού
καθώς και λίθο από τον Πανάγιο Τάφο.
Έτσι ο κειμηλιακός του θησαυρός είναι και σπάνιος και εξαιρετικής σημασίας.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) υπάρχει σε ιδιωτική συλλογή οικογένειας από το Αγρίνιο.

Λεἰψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/
Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου σε ιδιωτική συλλογή οικογένειας από το Αγρίνιο.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) στην Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Οσίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου στην Αστόρια της Νέας Υόρκης των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής.

Λεἰψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/
Λείψανα Αγίου Βικεντίου, Μαρίας Μαγδαληνής, από τον ιερό σπόγγο, Ιωάννου Χρυσοστόμου, Λουκίας
μάρτυρος, από τον χιτώνα του Κυρίου, από το άγιο σουδάριο, ιερός λίθος από Τάφο Κυρίου, Αγίων
Κοσμά και Δαμιανού, Στεφάνου Πρωτομάρτυρος, Ευαγγελιστού Ματθαίου, Αποστόλου Βαρθολομαίου,
Ιωάννου Βαπτιστή, Αγίου Κωνσταντίνου και Αγίου Ιακώβου του Αδελφόθεου.Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Οσίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου.

Λείψανο του Μεγάλου Κωνσταντίνου (μικροτεμάχιο) σε εικόνα-λειψανοθήκη με το όνομα "Света Богородица Осеновица" που αποθησαυρίζεται στον Καθολικό Ναό της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου της Ρίλας στη Βουλγαρία. Η εικόνα πιστεύεται ότι είναι θαυματουργή και μάλιστα κατά τον Μεσαίωνα λιτανευόταν σε διάφορα μέρη της βαλκανικήςχερσονήσου για αποτροπή, αλλά και θεραπεία λοιμωδών νόσων, καθώς και άλλων ασθενειών.

Λεἰψανα του Μεγάλου Κωνσταντίνου https://leipsanothiki.blogspot.be/
Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων.
Η εικόνα-λειψανοθήκη "Света Богородица Осеновица" αποθησαυρίζεται στον Καθολικό Ναό της Ιεράς Μονής του Αγίου Ιωάννου της Ρίλας στη Βουλγαρία. Η εικόνα πιστεύεται ότι είναι θαυματουργή και μάλιστα κατά τον Μεσαίωνα λιτανευόταν σε διάφορα μέρη της βαλκανικής χερσονήσου για αποτροπή, αλλά και θεραπεία λοιμωδών νόσων, καθώς και άλλων ασθενειών.

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/
Η Ιερά Μονή της Ρίλας στη Βουλγαρία.

Η εικόνα-λειψανοθήκη είναι το κύριο προσκυνηματικό αντικείμενο της Ιεράς Μονής της Ρίλας. Έχει διαστάσεις 52Χ30 εκ και φέρει στο κέντρο μία μικρή εικόνα της Θεοτόκου που κρατά στο αριστερό της χέρι τον μικρό Ιησού. Η εικόνα ακολουθεί τον τύπο της Παναγίας Οδηγήτριας. Επιγραφή μάλιστα στο πάνω μέρος της εικόνας σημειώνει ΟΔΗΓΗΤΡΙΑ. Περιμετρικά της μικρής αυτής εικόνας σε 32 ξεχωριστά διάχωρα ενσωματώθηκαν λείψανα αγίων, των οποίων τα ονόματα είναι γραμμένα σε ασημένια ελάσματα. Η υπερπολύτιμη εξωτερική διακόσμηση της εικόνας με πολύτιμους λίθους έχει χαθεί.

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/

Η εικόνα ενσωματώνει λείψανα των:

Πρώτη σειρά (από πάνω): Προφήτη Δανιήλ, Αγίου Λαζάρου του Τετραημέρου, Επισκόπου Κιτίου Κύπρου, Αγίου Μάρτυρος Λευκίου (που μαρτύρησε μαζί με τον Θύρσο και τον Καλλίνικο, τον καιρό του αυτοκράτορα Δεκίου), Αγίου Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτόκλητου, Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστή Ματθαίου και Αγίου Ισαποστόλου Κωνσταντίνου του Μεγάλου.

Δεύτερη σειρά: Αγίου Μάρτυρος Αγαθαγγέλου, Οσίου Στεφάνου του Ομολογητού, του Νέου, Αγίου Μεγαλομάρτυρος Αρτεμίου, Αγίου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος, Αγίου Μάρτυρος Σεργίου και Αγίου Μάρτυρος Βάκχου.

Τρίτη σειρά: Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος, Πατριάρχου Αλεξανδρείας, Αγίου Μάρτυρος Εμμανουήλ, Αγίου Μάρτυρος Φλώρου και Αγίου Μάρτυρος Λαύρου.

Τέταρτη σειρά: Αγίου Αθανασίου Αλεξανδρείας, Αγίου Γρηγορίου Α΄του Μεγάλου, Αγίου Αποστόλου και Ιερομάρτυρος Συμεώνος και Αγίου Ιερομάρτυρος Αντύπα, Επισκόπου Περγάμου.

Πέμπτη σειρά: Αγίου Ανδρέα, Αρχιεπισκόπου Κρήτης, Αγίου Ιερομάρτυρος Κλήμεντος, Επισκόπου Αγκύρας, Αγίου Μάρτυρος Ανδρέα του Στρατηλάτου, Αγίου Ιερομάρτυρος Υπατίου, Επισκόπου Γαγγρών, Αγίου Μάρτυρος Μιχαήλ (άγνωστο ποιου ακριβώς) και Αγίου Ιωάσαφ (άγνωστο ποιου ακριβώς).

Έκτη σειρά: Αγίου Αρχιμανδρίτη Στέφανου, Αγίου Μάρτυρος Καλλίνικου, Αγίας Ισαποστόλου Μαρίας της Μαγδαληνής, Αγίας Μεγαλομάρτυρος Ειρήνης, Αγίου Θεοφάνους και Αγίας Σαλώμης της Μυροφόρου.

Διαβάστε περισσότερα παρακάτω:

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/

Δεν σώζεται καμία έγγραφη ιστορική μαρτυρία για την προέλευση της εικόνας, αλλά οι ακόλουθες δύο θεωρίες είναι οι επικρατέστερες.

1. Ήταν δώρο της Μάρας Μπράνκοβιτς στην Ιερά Μονή της Ρίλας μετά το καλοκαίρι του 1469 (η επικρατέστερη).

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/
Η Μάρα Μπράνκοβιτς σε εικόνα
της Ιεράς Μονής Εσφιγμένου του Αγίου Όρους.

Η Μάρα Μπράνκοβιτς γεννήθηκε το 1418. Δόθηκε από την οικογένειά της στο σουλτάνο Μουράτ Β', το 1435, σε ηλικία μόλις 17 ετών, σε ένα συνηθισμένο για την εποχή φαινόμενο, το οποίο είχε ως στόχο την εξασφάλιση της ακεραιότητας των χριστιανικών εδαφών. Έτσι, έγινε και η μητριά του στερημένου μητέρας από μικρή ηλικία, Μωάμεθ Β' του Πορθητή, με τον οποίο είχε πολύ καλή σχέση. Κατάφερε να μείνει πιστή στο ορθόδοξο δόγμα, παίζοντας πολύ σημαντικό ρόλο στα θρησκευτικά και πολιτικά δρώμενα της εποχής. Ασκούσε ιδιαίτερη επιρροή στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, ενώ ξεχώριζε για την εναντιωμένη στο δυτικό κόσμο, στάση και νοοτροπία της. Σύμφωνα με το Γεώργιο Φραντζή, μετά το θάνατο του συζύγου της, το 1451, η Μάρα προσπάθησε να πείσει τον τελευταίο Βυζαντινό αυτοκράτορα, Κωνσταντίνο ΙΑ' Παλαιολόγο να τή νυμφευθεί, χωρίς, όμως, να επιτύχει το στόχο της. Ο Μωάμεθ Β', τής φέρθηκε με ευπρέπεια ανάλογη, αυτής του συζύγου της. Αξίζει να σημειωθεί ότι, όσον καιρό βρισκόταν εκείνος στο θρόνο, έστελνε όλους τους πρέσβεις να συζητήσουν πρώτα με την ίδια, λόγω των διπλωματικών δεξιοτήτων της. Απεχώρησε από την αυλή του σουλτάνου το 1457 και εγκαταστάθηκε μόνιμα στη νότια Βισαλτία. Οι δύο κυριότερες ερμηνευτικές εκδοχές της απόφασής της αυτής είναι οι ακόλουθες: είτε ήθελε να αποφύγει τις συνέπειες της εμπλοκής της στη χειροτόνηση των Πατριαρχών, είτε ήθελε, απλώς να αποσυρθεί και να τερματίσει την ενασχόλησή της με τις δραστηριότητες του παλατιού. Ο Μωάμεθ Β' τής δώρισε μια τεράστια έκταση γης στην περιοχή που επέλεξε ως νέο τόπο διαμονής, όπου και παρέμεινε έως το τέλος της ζωής της, στις 14 Σεπτεμβρίου του 1487.

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/
Ο Πύργος της Μάρως, όπως σώζεται σήμερα
στην κοινότητα Δάφνη του Δήμου Βισαλτίας.
Ο πανύψηλος αρχικά πύργος ήταν η κατοικία της
Μάρας Μπράνκοβιτς όταν αποσύρθηκε στη Βισαλτία.

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, το 1453, μάζεψε τα δώρα του Ιησού (σμύρνα, λιβάνι, χρυσό), για να τα προστατέψει από τη μανία των μουσουλμάνων και τα μετέφερε στη Μονή Αγίου Παύλου, στο Άγιο Όρος, όπου φυλάσσονται μέχρι και σήμερα. Μια παράδοση κάνει αναφορά σε όραμα της Μπράνκοβιτς, στο οποίο εμφανίσθηκε η Παναγία, η οποία τής έδωσε εντολή να σταματήσει σε ένα συγκεκριμένο σημείο (καθώς απαγορεύεται στις γυναίκες να επισκεφθούν τη χερσόνησο του Άθω), την ώρα που οι μοναχοί της Μονής κατέβαιναν, με σκοπό να τα παραλάβουν. Χάρις στην επιρροή της στην αυλή του σουλτάνου, η Μάρα Μπράνκοβιτς, κατάφερε να σώσει από το θάνατο πολλούς χριστιανούς. Επίσης, διόρισε όλους τους χριστιανούς Πατριάρχες, εκτός του Γενναδίου, ενώ εξαγόρασε πολλούς χριστιανούς σκλάβους και άλλα θρησκευτικά κειμήλια, έτσι ώστε να μην τα εκμεταλλευθούν οι Οθωμανοί. Τα περισσότερα από αυτά στάλθηκαν στο Άγιο Όρος, ενώ άλλα μεταφέρθηκαν στη Βενετία και το Ντουμπρόβνικ.

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/

Η οικογένεια Μπράνκοβιτς είχε μια παραδοσιακή σχέση με τις Μονές του Αγίου Όρους και ιδιαίτερα με τις Μονές Χιλανδαρίου και Αγίου Παύλου, των οποίων οι τότε μοναχοί ήταν σερβικής καταγωγής. Γι' αυτό και το 1466, η Μάρα δώρισε στις Μονές αυτές, εκτάσεις στα χωριά της Έζιοβας (σημερινής Δάφνης) και της Μαροβίτσας (κοντά στη σημερινή Μαυροθάλασσα). Οι φόροι των χωριών αυτών δίνονταν κατά 60% στη Μονή Χιλανδαρίου και κατά 40% στη Μονή Αγίου Παύλου. Η Μπράνκοβιτς, μετά το θάνατό της, άφησε όλα της τα κτήματα στη Μονή Χιλανδαρίου.

Στην Ιερά Μητρόπολη των Αγίων Θεοδώρων Σερρών, όπου καταγράφονται τα άγια σκεύη και άμφια, αναφέρεται: "εικόνισμα της κυρα-Μάρως, που είχε Τίμιο ξύλο". Αυτό δείχνει ότι, η Μπράνκοβιτς είχε χαρίσει στο ναό εικόνα της Παναγίας, φτιαγμένη -εν μέρει- από το ξύλο του Τίμιου Σταυρού.

Υπάρχουν τρεις εκδοχές για το πού βρίσκεται ο τάφος της Μπράνκοβιτς: οι δύο επιστημονικές υποστηρίζουν πως, είτε το σώμα της ενταφιάσθηκε στη Μονή Εικοσιφοινίσσης του Παγγαίου Όρους, είτε κάπου στο Άγιο Όρος. Η τρίτη εκδοχή, την οποία αποδέχεται και η λαϊκή παράδοση, αναφέρεται σε μια ευρύτερη έκταση, μεταξύ του πύργου της Μπράνκοβιτς και του πύργου της Ορέσκειας, οικισμού βορειοδυτικά της Δάφνης, η οποία μπορεί να αποτελεί το σημείο ενταφιασμού της. Ωστόσο, κανένας από τους ισχυρισμούς αυτούς δεν έχει επιβεβαιωθεί ακόμα.

2. Ήταν δώρο του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄ του Κομνηνού, ο οποίος έμεινε στο θρόνο από το 1143 μέχρι το θάνατό του το 1180.

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/
Ο Μανουήλ Α΄ Κομνηνός με τη σύζυγό του Μαρία της Αντιοχείας
που θεωρούνταν η ομορφότερη γυναίκα της εποχής της.
Μικρογραφία από χειρόγραφο του 1166 (σήμερα στη Βιβλιοθήκη του Βατικανού).

Ο Μανουήλ Α΄ Κομνηνός, ο οποίος βρισκόταν στη Σερδική (το όνομα της σημερινής Σόφιας της Βουλγαρίας) με τον στρατό του, αρρώστησε βαριά και βρήκε τη θεραπεία του όταν του έφεραν και προσκύνησε τα λείψανα του Αγίου Ιωάννου της Ρίλας. Ο αυτοκράτορας από ευγνωμοσύνη δώρησε αυτή την εικόνα στην Ιερά Μονή της Ρίλας ως ένδειξη ευχαριστίας.

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/

Πάντως η εικόνα με τον πλούτο των λειψάνων της μπορεί να έγινε μονάχα για κάποιον από την αυτοκρατορική οικογένεια ή για τον Πατριάρχη. Σε πρόσφατη έκδοση γραμματοσήμων στην Βουλγαρία με θέμα "Θαυματουργές εικόνες της Βουλγαρίας", η εικόνα της Οδηγήτριας αποδίδεται στον 12ο αιώνα.

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/
Οι τρεις θαυματουργές εικόνες της Θεοτόκου στην Βουλγαρία.
Και οι τρεις προέρχονται από μοναστήρια (της Ρίλας, του Μπάτσκοφ και του Τρογιάν κατά σειρά
στην παραπάνω εικόνα).
Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/
Από την υποδοχή των τριών θαυματουργών εικόνων της Θεοτόκου στην Σάφια το 2008
προς ευλογία των παιδιών και των οικογενειών τους.
Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/
Πρόσφατη έκδοση γραμματοσήμων της Βουλγαρίας
με θέμα τις θαυματουργές εικόνες της.

Στην Ιερά Μονή της Ρίλας υπάρχουν και διάφορες εικόνες ή τοιχογραφίες που αναπαριστούν την εικόνα, μόνο που στη θέση των λειψάνων εικονίζονται οι άγιοι που αντιστοιχούν σε αυτά.

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/

Η θαυματουργή βυζαντινή εικόνα της Παναγίας Οδηγήτριας με ενσωματωμένα λείψανα 32 αγίων http://leipsanothiki.blogspot.be/

Σύμφωνα με τη μελέτη της Елка Бакалова: Рилската чудотворна икона-реликварий, Константинопол и Мара Бранкович. БАН (=Българска Академия на науките), 2005, παρόμοιες εικόνες της Θεοτόκου με ενσωματωμένα λείψανα (όπως της Ρίλας) υπάρχουν ακόμα τρεις στον κόσμο:

1. Στην Ιερά Μονή "Μεταμορφώσεως του Σωτήρος" στα Μετέωρα, δώρο ή κτήμα της Μαρίας Αγγελίνας Δούκαινας Παλαιολογίνας (πέθανε το 1394), που ήταν Δέσποινα της Ηπείρου από το 1385 ως το 1386,

2. Στο Μουσείο Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης, κτήμα της Αναστασίας Ρομανώφ (στα ρωσικά: Анастасия Романовна Захарьина-Юрьева), συζύγου του Ιβάν του Τρομερού, πρώτου τσάρου του Βασιλείου της Ρωσίας και

3. Στο Εθνικό Μουσείο Τεχνών στο Βουκουρέστι, κτήμα στις αρχές του 16ου αιώνα του βοάνου της Κραϊόβας (ρουμ. Craiova, πόλη της Ρουμανίας, στην περιφέρεια Ολτένια) Barbu Craiovescu .

Σημείωση: Σύμφωνα με άλλες πηγές, ο Άγιος Κωνσταντίνος κατηχήθηκε και βαπτίστηκε από τον Άγιο Σιλβέστρο, Πάπα Ρώμης (βλέπε 2 Ιανουαρίου). Διαβάστε εδώ την πολύ ωραία ανάλυση του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη σχετικά με το θέμα αυτό.

Η Αγία Ελένη γεννήθηκε στο Δρέπανο της Βιθυνίας της Μικράς Ασίας περί το 247 μ.Χ. Φαίνεται ότι ήταν ταπεινής καταγωγής. στην ιστοριογραφία υπάρχει σχετική διχογνωμία ως προς το αν η μητέρα του Αγίου Κωνσταντίνου υπήρξε σύζυγος ή νόμιμη παλλακίδα του Κωνσταντίου του Χλωρού.

Μεταξύ των ετών 272 - 288 μ.Χ. γέννησε στη Ναϊσό της Μοισίας τον Κωνσταντίνο. Όταν, πέντε έτη αργότερα, ο Κωνσταντίνος Χλωρός έγινε Καίσαρας από τον Διοκλητιανό, αναγκάσθηκε να την απομακρύνει, για να συζευχθεί τη Θεοδώρα, θετή κόρη του αυτοκράτορα Μαξιμιανού, και να έχει έτσι το συγγενικό εκείνο δεσμό, ο οποίος θα εξασφάλιζε τη στερεότητα του Διοκλητιανού τετραρχικού συστήματος. Παρά το γεγονός αυτό ο Μέγας Κωνσταντίνος τιμούσε ιδιαίτερα τη μητέρα του. Της απένειμε τον τίτλο της αυγούστης, έθεσε τη μορφή της επί νομισμάτων και έδωσε το όνομά της σε μία πόλη της Βιθυνίας.

Η Αγία έδειξε την ευσέβειά της με πολλές ευεργεσίες και την ανοικοδόμηση νέων Εκκλησιών στη Ρώμη (Τιμίου Σταυρού), στην Κωνσταντινούπολη (Αγίων Αποστόλων), στη Βηθλεέμ (βασιλική της Γεννήσεως) και επί του Όρους των Ελαιών (βασιλική της Γεθσημανή). Η Αγία Ελένη πήγε το 326 μ.Χ. στην Ιερουσαλήμ, όπου «μὲ μέγαν κόπον καὶ πολλὴν ἔξοδον καὶ φοβερίσματα ηὗρεν τὸν τίμιον σταυρὸν καὶ τοὺς ἄλλους δύο σταυροὺς τῶν ληστῶν», όπως γράφει ο Κύπριος Χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς. Επιστρέφοντας στην Κωνσταντινούπολη, ένα χρόνο μετά την εύρεση του Τιμίου Σταυρού του Κυρίου, η Αγία Ελένη πέρασε και από την Κύπρο.

Η Αγία Ελένη κοιμήθηκε με ειρήνη μάλλον το 327 μ.Χ. σε ηλικία ογδόντα ετών. Ο ιστορικός Ευσέβιος γράφει ότι η Αγία προαισθάνθηκε το θάνατό της και με διαθήκη άφησε την περιουσία της στον υιό της και τους εγγονούς της.

Όπως ήταν φυσικό ο υιός της μετέφερε το τίμιο λείψανό της στην Κωνσταντινούπολη και την ενταφίασε στο ναό των Αγίων Αποστόλων.

Η Σύναξη αυτών ετελείτο στη Μεγάλη Εκκλησία, στο ναό των Αγίων Αποστόλων και στον ιερό ναό αυτών στην κινστέρνα του Βώνου.

ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΩΝ ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΙΣΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΕΛΕΝΗΣ.

Το ιερό σκήνωμα της Αγίας Ελένης (6) http://leipsanothiki.blogspot.be/

Το ιερό σκήνωμα της Αγίας Ελένης, Βενετία, Ιταλία.

Ή παρουσία του σκηνώματος της αγίας Ελένης της Ισαποστόλου στη Βενετία εναλλάσσεται με τις παραδόσεις και αξιώσεις της μίας και της άλλης Ρώμης, δηλαδή της Ρώμης και της Κωνσταντινουπόλεως, πού είναι έμμεσα αντιμέτωπες, επειδή δέχθηκαν το λείψανο της πρώτης ήγεμονίδος της Ρωμαϊκής Χριστιανικής αυτοκρατορίας. Όντως ή Βενετσιάνικη παράδοση χαρακτηρίζεται ως πολιτιστική και λατρευτική συνέχεια της Κωνσταντινουπολίτικης. Ό Νικηφόρος Κάλλιστος μας μαρτυρεί όντως την Κωνσταντινουπολίτικη αξίωση που αναφέρεται στη μετακομιδή του ιερού λειψάνου της βασίλισσας μαζί με την βασιλεία από την Αρχαία στη Νέα Ρώμη, δύο χρόνια μετά την κοίμησή της, για να τοποθετηθεί στο αυτοκρατορικό μαυσωλείο.

Ή παρουσία του σκηνώματος της, το έτος 1204 μ.Χ., στο ναό των Άγιων Αποστόλου Κωνσταντινουπόλεως μαρτυρείται από τονROBERT DE CLERI και είναι διαφορετική από την μαρτυρία του Ανδρέα DANDOLO, ύ όποιος αναφέρεται σε ένα μοναστηριακό προσκυνηματικό ναό της Κωνσταντινουπόλεως, αφιερωμένο στην Άγια, από τον όποιο εκλάπη το ιερό λείψανο. Παρ` όλα αυτά ή ουσία παραμένει ή ίδια: το ιερό λείψανο φυλάσσεται στην Κωνσταντινούπολη.

Από εκεί. το όγδοο έτος εξουσίας του δόγη PIETRO ZIANI (1211-1212), κατά τα γεγονότα πού επακολούθησαν μετά την Δ' Σταυροφορία και την Λατινική αυτοκρατορίας, οι Βενετοί πρέπει να το αφαίρεσαν διά χειρός κάποιου ΑICARDO, πού ήταν «REGULARIS CANONICUS VETETUS», για να το μεταφέρουν στο ομώνυμο Βενετσιάνικο μοναστήρι, το όποιο φαίνεται να είναι του AICARDO . Ήδη, κατά το 15ο αιώνα, ό Ρώσος προσκυνητής Ζωσιμάς μας πληροφορεί για τον τάφο της Άγιας Ελένης, χωρίς όμως να μιλάει για το λείψανο της Άγιας στους Άγιους Αποστόλους .

Επειδή, σύμφωνα με την αφήγηση του Corner, Η μεταφορά του λειψάνου στη Βενετία μαζί μ' ένα τμήμα του Τιμίου Σταυρού πού ευρέθη από την Άγια θα αποδοθεί σ' ένα άλλο πρόσωπο, αυτή την φορά ένα μέλος της οικογένειας moro, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι και αυτό το λείψανο, όπως και άλλα κατά την διάρκεια της Λατινοκρατίας στην Ανατολή, πρέπει να παρέμεινε για κάποιο χρονικό διάστημα σε κάποια Βενετσιάνικη εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως. Το υπόλοιπο της αφηγήσεως του Βενετού πατρικίου ακολουθεί τα πιο στερεότυπα πρότυπα των διηγήσεων μετακομιδής: το πλοίο πού μεταφέρει στη λιμνοθάλασσα το ιερό φορτίο δεν φθάνει στη δουκική βασιλική του Αγίου Μάρκου, όπου σ' ένα νέο Αποστολείο ό Moro θα ήθελε να τοποθετήσει το λείψανο της βασίλισσας Ισαποστόλου, αλλά πέφτει σε μια ξέρα και δεν κινείται πια μέχρις ότου το σκήνωμα να βγει σ` εκείνο τον τόπο , τη νήσο της Άγιας Ελένης, όπου μέχρι τώρα υπάρχει ή εκκλησία πού είναι αφιερωμένη στην Αγία .

Το έτος 1807 μ.Χ., με τη Ναπολεόντεια κατάργηση του Όλιβετανού μοναστηρίου της Άγιας Ελένης, το ιερό λείψανο μετακομίσθηκε προσωρινά στον Άγιο Πέτρο του Castello, για να επιστρέψει κατόπιν στην πρωταρχική του θέση, εκεί όπου ευρίσκεται ακόμη: σε μια λάρνακα από γυαλί, κάτω από την αγία Τράπεζα του παρεκκλησίου ΒORROMEO.. Το ιερό λείψανο αποτέλεσε αντικείμενο αναγνωρίσεως το 1929 και το 1991 .

ΒΙΒΛΙΟΓ. ΙΕΡΑ ΛΕΙΨΑΝΑ ΑΓΙΩΝ ΤΗΣ ΚΑΘ` ΗΜΑΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΣΤΗΝ ΒΕΝΕΤΙΑ.

Το ιερό σκήνωμα της Αγίας Ελένης είναι τοποθετημένο εντός λάρνακας σε δύο λειψανοθήκες. Η μία λειψανοθήκη είναι ανθρωπόμορφη αργυρή κεφαλή με στέμμα, η οποία παρουσιάζει το πρόσωπο κεκοιμημένης γυναικός και εμπεριέχει εντός αυτής τμήμα της τιμίας κάρας. Η δεύτερη μεταλλική λειψανοθήκη έχει σχήμα ανθρώπινου σωματότυπου που εμπεριέχει στο εσωτερικό του τα λείψανα της Αγίας αριθμημένα και σφραγισμένα με ειδική σφραγίδα του Ρωμαιοκαθολικού Πατριαρχείου της Βενετίας.

Η μία λειψανοθήκη είναι ανθρωπόμορφη αργυρή κεφαλή με στέμμα, η οποία παρουσιάζει
το πρόσωπο κεκοιμημένης γυναικός και εμπεριέχει εντός αυτής τμήμα της τιμίας κάρας.

Η λειψανοθήκη αυτή είναι ενδεδυμένη με δύο ενδύματα που φορά η Αγία, ένα το παλαιό βενετσιάνικο ένδυμα και ένα αυτό που φιλοτέχνησε και προσέφερε η Αποστολική Διακονία.

Αυτή είναι συνήθως η βενετσιάνικη παράδοση ή τεχνική της φυλάξεως, διατηρήσεως και παρουσίας των ιερών λειψάνων, ως συμβαίνει και με ιερά λείψανα διαφόρων Αγίων που φυλάσσονται στη Βενετία, όπως είναι το σκήνωμα της Οσίας Μαρίας, το ιερό λείψανο του Αγίου Αναστασίου του Πέρσου, το σκήνωμα της Αγίας Χριστίνας.

Τα μοναδικά ιερά λείψανα της Αγίας Ελένης τα οποία έχουν υποστεί τη διαδικασία της κανονικής αναγνώρισης κατά το έτος 1929 είναι αυτά που φυλάσσονται στη Βενετία. Πρόκειται περί των λειψάνων γυναικός που έζησε κατά τον 4ο αιώνα και που απέθανε σε γεροντική ηλικία (80-85 ετών). Τα ιερά λείψανα είναι τμήμα της κάρας (ινιακό οστούν, βρεγματικό οστούν, οφθαλμικές κόγχες, ρινικά οστά, θραύσματα), και το μεγαλύτερο τμήμα του υπολοίπου σώματος.

Η όμορφη αυτή ασημένια λειψανοθήκη του Φιλόθεου ιερομονάχου (1727) περιείχε

κάποτε τεμάχιο Τιμίου Ξύλου και διάφορα λείψανα αγίων που σήμερα λανθάνουν.Η μικρή αυτή ασημένια λειψανοθήκη (9,5 Χ 6 Χ 2 εκ) περιείχε κάποτε τεμάχιο Τιμίου Ξύλου και διάφορα λείψανα αγίων που σήμερα λανθάνουν. Στην μπροστινή πλευρά εικονίζονται ο Μέγας Κωνσταντίνος και η Αγία Ελένη να κρατούν τον Τίμιο Σταυρό, ενώ ψηλότερα ο Ιησούς Χριστός τους ευλογεί. Επιγραφές: ΙΣ ΧΣ, Ο ΑΓΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ, Η ΑΓΙΑ ΕΛΕΝΗ. Η πίσω πλευρά της λειψανοθήκης φέρει εγχάρακτη κτητορική επιγραφή σε όλη την πλευρά της: ΑΥΤΗ Η ΘΗΚΗ Η ΠΕΡΙΕΧΟΥΣΑ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΞΥΛΟΥ ΚΑΙ ΜΕΡΟΣ ΑΓΙΩΝ ΛΕΙΨΑΝΩΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΜΟΥ ΦΙΛΟΘΕΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ 1727. Η λειψανοθήκη αγοράστηκε στην Αθήνα από τον Sir George William Rendel (1889 – 1979), ο οποίος ήταν Βρετανός διπλωμάτης στη Γιουγκοσλαβία και Βουλγαρία (μέχρι το 1941). Ο πωλητής της λειψανοθήκης στην Αθήνα πιθανολόγησε την προέλευσή της από το 'Αγιον Όρος. Σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Victoria and Albert στο Λονδίνο.

Η λειψανοθήκη με την κάρα της Αγίας Ελένης (εκτίθεται

στην Κρύπτη της Αγίας Ελένης)

στον Καθεδρικό Ναό της Τρηρ (Trier) Γερμανίας

Η στεφανωμένη κάρα της Αγίας Ελένης.

CAPUT S HELENAE = Η κάρα της Αγίας Ελένης.

Κρύπτη του Καθεδρικού Ναού της Τρηρ.

Η Αγία Ελένη παριστάνεται να κρατά στα χέρια τον Τίμιο Σταυρό

και τους τρεις Τίμιους Ήλους της Σταύρωσης.

Το ιερό σκήνωμα της Αγίας Ελένης (3) http://leipsanothiki.blogspot.be/

1. Η σορός της Αγίας Ελένης στην εκκλησία Saint-Leu-Saint-Gilles στο Παρίσι (;)

Tον ένατο αιώνα, μια περίοδο κατά την οποία η κλοπή των λειψάνων είχε φτάσει στα ύψη, εμφανίστηκαν στη Ρὠμη, περίπου το 840, Γάλλοι μοναχοί του αββαείου του Αγίου Πέτρου στη Hautvillier της Ρενς με σκοπό να προμηθευτούν ιερά λείψανα. Εκεί, ανάμεσα σε άλλα λείψανα, αγόρασαν και τη σορό της Αγίας Ελένης, η οποία κλάπηκε από τη σαρκοφάγο στην οποίαν βρίσκονταν. Αλλά δεν θα μπορούσαν βέβαια να πάρουν καμία εγγύηση αυθεντικότητας της σορού, εκτός μόνο από το λόγο του 'πωλητή' της.

Η σορός της Αγίας Ελένης από εκεί και πέρα παρέμεινε στη Γαλλία, στο αββαείο Αγίου Πέτρου στη Hautvillier της Ρενς, μέχρι τη Γαλλική Επανάσταση. Τους δύσκολους τότε καιρούς, η σορός κρύφτηκε και αργότερα παραδόθηκε στους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Τάφου.

Η άδεια λειψανοθήκη της σοροὐ της Αγίας Ελένης στο αββαείο Αγίου Πέτρου στη Hautvillier της Ρενς.

Το 1875, η λειψανοθήκη του σκηνώματος της Αγίας Ελένης άνοιξε, προκειμένου να πραγματοποιηθεί ανατομική ανάλυση των λειψάνων της Αγίας Ελένης. Με βάση τα ιατρικά ευρήματα, ο Monsignor Richard, ο Αρχιεπίσκοπος του Παρισιού, ανακοίνωσε ότι η «λειψανοθήκη περιείχε το σχεδόν πλήρες σώμα της Αγίας Ελένης", ότι "η κάρα έλειπε», και ότι «η κατάσταση της σορού αντιστοιχούσε στις περιγραφές των Βολλαδιστών τον 18ο αιώνα ".

Σήμερα μπορείτε να την επισκεφτείτε στο Παρίσι, στην εκκλησία του Saint-Leu Saint-Gilles, εκκλησία που ανήκει στους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Τάφου.

Η σορός της Αγίας Ελένης στην εκκλησία του Saint-Leu Saint-Gilles τιμάται ιδιαίτερα από τους Ρώσους και δεν είναι απίθανο, αν επισκεφθείτε την εκκλησία, να δείτε να ψάλλονται ύμνοι και ακολουθίες από ρωσικά τουριστικά γκρουπ.

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω:

Η εκκλησία του Saint-Leu Saint-Gilles στο Παρίσι.

2. Η σορός της Αγίας Ελένης στη Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli στη Ρώμη (;)

Το ιερό σκήνωμα της Αγίας Ελένης (4) http://leipsanothiki.blogspot.be/

Η ξύλινη σαρκοφάγος που περιέχει τη σορό ή λείψανα της Αγίας Ελένης.
Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli στη Ρώμη.

Δεν είναι πολλά πράγματα γνωστά για τα υπάρχοντα λείψανα της Αγίας Ελένης στη Ρώμη. Είτε κλάπηκαν είτε όχι, η σορός της Αγίας Ελένης μεταφέρθηκε τον 12ο αιώνα στη Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli, επειδή ήθελαν να χρησιμοποιήσουν την πορφυρή σαρκοφάγο της Αγίας Ελένης για την ταφή του Πάπα Αναστάσιου του Δ΄.

Αργότερα η πορφυρή σαρκοφάγος μεταφέρθηκε στα Μουσεία του Βατικανού από τον Πάπα Πίο ΣΤ' (1775 - 1799), ενώ η σορός παρέμεινε στη Βασιλική.

Στη Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli υπάρχει ένας μικρός ναΐσκος αφιερωμένος στην Αγία Ελένη, όπου κάτω από το αλτάριο του ναΐσκου βρέθηκε το 1960 μία μικρή ξύλινη λειψανοθήκη που περιέχει τα λείψανα της Αγίας Ελένης που υπήρχαν στη σαρκοφάγο.

Η ξύλινη λειψανοθήκη είναι από σανταλόξυλο διακοσμημένο με πολύτιμους λίθους, φιγούρες ζώων και χρυσά φύλλα. Τα σχέδια είναι τυπικά του 12ου αιώνα, σύμφωνα με τους ειδικούς. Όμως το μικρό μέγεθος της λειψανοθήκης δεν φαίνεται κατάλληλο για ολόκληρη σορό.

Δείτε περισσότερες φωτογραφίες παρακάτω:

Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli στη Ρώμη (εξωτερικό).

Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli στη Ρώμη (το κεντρικό κλίτος).

Ο ναΐσκος αφιερωμένος στην Αγία Ελένη. Σε κρύπτη κάτω από το αλτάριο
του ναΐσκου βρίσκεται η ξύλινη σαρκοφάγος που περιέχει λείψανα της Αγίας Ελένης.
Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli στη Ρώμη.

Άγαλμα της Αγίας Ελένης. Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli στη Ρώμη.

Λείψανα της Αγίας Ελένης, μητἐρας του Μεγάλου Κωνσταντίνου, στην Ελλάδα και Κύπρο.

Το ιερό σκήνωμα της Αγίας Ελένης (8) https://leipsanothiki.blogspot.be/

Λείψανα της Αγίας Ελένης, μητἐρας του Μεγάλου Κωνσταντίνου, στην Ελλάδα και Κύπρο.

Με αφορμή την έλευση του σκηνώματος της Αγίας Ελένης στην Ελλάδα, κάναμε μια έρευνα στο διαδίκτυο, όχι όμως εξαντλητική, για τον εντοπισμό λειψάνων της Αγίας Ελένης στην Ελλάδα και Κύπρο. Όλα τα λείψανα τα οποία εντόπισεη λειψανοθήκη είναι μικροσκοπικά (εκτός ίσως από δύο). Υπάρχουν ασφαλώς αρκετά περισσότερα, αποτέλεσμα της εδραιωμένης πρακτικής του πολυτεμαχισμού των λειψάνων και της διασποράς τους με δωρεές. Μερικές από τις λειψανοθήκες με λείψανο της Αγίας Ελένης είναι πρωτότυπες στη σύλληψή τους, όπως πχ η λειψανοθήκη στέμμα της Ιεράς Μονής Κύκκου και οι διάφορες σταυροθήκες Τιμίου Ξύλου που φέρουν παράσταση της Αγίας Ελένης με ενσωματωμένο λείψανό της. Αγνώστου κατόχου στον κατάλογο που ακολουθεί σημαίνει ότι η λειψανοθήκη δεν κατάφερε να επισημάνει τον κάτοχο του λειψάνου (το λείψανο εντοπίστηκε σε ιερά περιοδεία). Να σημειώσουμε εδώ ότιη αυθεντικότητα του λειψάνου και η ιστορική του προέλευση είναι σημαντικό θέμα για κάθε λείψανο, όσο και μικροσκοπικό κι αν είναι. Δεν αρκεί επίσης να είναι σε χέρια Ορθοδόξων για να θεωρηθεί αυθεντικό.

Δείτε περισσότερα παρακάτω:

Λείψανο της Αγίας Ελένης, μητἐρας του Μεγάλου Κωνσταντίνου, εντοπίστηκε:

1. Σε σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου από την Ιερά Μονή Παντοκράτορος Αγίου Όρους

Συχνά βρίσκεται σε ιερές περιοδείες στην Ελλάδα. Περιέχει τεμάχιο από τον άρραφο χιτώνα του Χριστού (κάτω αριστερά) και λίθο από τον Πανάγιο Τάφο (κάτω δεξιά), ενώ ενσωματώνει και μικροτεμάχια λειψάνων του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης (πάνω αριστερά και δεξιά) σε θήκες που συναρμόζονται με ειδικούς ήλους στην κυρίως λειψανοθήκη. Έτσι ο κειμηλιακός του θησαυρός είναι σπάνιος και εξαιρετικής σημασίας.

Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Παντοκράτορος Αγίου Όρους
με ενσωματωμένο λείψανο της Αγίας Ελένης.

Διαβάστε περισσότερα: 216 - Τίμιο Ξύλο από την Ιερά Μονή Παντοκράτορος Αγίου Όρους

2. Σε σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου από την Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου Εράτυρας Κοζάνης

Μια πρωτότυπη σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου κατέχει η Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου Εράτυρας Κοζάνης. Σε αυτήν απεικονίζεται μόνη η Αγία Ελένη να κρατά σταυρό που φέρει στο κέντρο του τεμάχιο Τιμίου Ξύλου. Στη μορφή της Αγίας Ελένης έχει ενσωματωθεί ιερό λείψανό της. Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Αγίου Αθανασίου Εράτυρας Κοζάνης βρίσκεται συχνά σε ιερές περιοδείες στην Ελλάδα και Κύπρο.

Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Αγίου Αθανασίου Εράτυρας Κοζάνης
που φέρει ενσωματωμένο ιερό λείψανο της Αγίας Ελένης.

Το ιερό λείψανο της Αγίας Ελένης στη σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Αγίου Αθανασίου
Εράτυρας Κοζάνης.

Διαβάστε περισσότερα: 372 - Τίμιο Ξύλο από την Ιερά Μονή Αγίου Αθανασίου Εράτυρας Κοζάνης

3. Σε σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου από την Ιερά Μονή Αιμυαλών Αρκαδίας

Μια πρωτότυπη σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου κατέχει και η Ιερά Μονή Αιμυαλών Αρκαδίας. Στη σταυροθήκη, εκτός του Τιμίου Σταυρού, έχουν ενσωματωθεί μικροτεμάχια λειψάνων του Μεγάλου Κωνσταντίνου και της Αγίας Ελένης.

Η σταυροθήκη Τιμίου Ξύλου της Ιεράς Μονής Αιμυαλών Αρκαδίας.
Το ενσωματωμένο λείψανο της Αγίας Ελένης.

Διαβάστε περισσότερα: 469 - Τίμιο Ξύλο από την Ιερά Μονή Αιμυαλών Αρκαδίας

4. Στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη Μαλεσίνα Φθιώτιδας

Εντοπίστηκε πχ εδώ.

Λείψανο της Αγίας Ελένης στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
στη Μαλεσίνα Φθιώτιδας.

5. Στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στη Γλυφάδα

Εντοπίστηκε πχ εδώ και εδώ.

Λείψανο της Αγίας Ελένης στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
στη Γλυφάδα.

Λείψανο της Αγίας Ελένης στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
στη Γλυφάδα.

6. Στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Καστοριάς (αγνώστου κατόχου)

Εντοπίστηκε σε ιερά περιοδεία στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Καστοριάς πχ εδώ.

Λείψανο της Αγίας Ελένης σε ιερά περιοδεία
στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Καστοριάς.

7. Στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ασσήρου Θεσσαλονίκης (αγνώστου κατόχου)

Εντοπίστηκε σε ιερά περιοδεία στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ασσήρου Θεσσαλονίκης πχ εδώ.

Λείψανο της Αγίας Ελένης σε ιερά περιοδεία
στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
Ασσήρου Θεσσαλονίκης.

8. Στο Ιερό Παρεκκλήσιο των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Λουτρών Λαγκαδά (αγνώστου κατόχου)

Εντοπίστηκε σε ιερά περιοδεία στο Ιερό Παρεκκλήσιο των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Λουτρών Λαγκαδά πχ εδώ, αλλά και εδώ (το ίδιο λείψανο σε ιερά περιοδεία στον Ιερό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Ασσήρου Θεσσαλονίκης).

Λείψανο της Αγίας Ελένης σε ιερά περιοδεία
στο Ιερό Παρεκκλήσιο των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης
Λουτρών Λαγκαδά.

9. Στην Ιερά Μονή Παναγίας του Κύκκου στην Κύπρο

Η λειψανοθήκη του λειψάνου της Αγίας Ελένης στην Ιερά Μονή Παναγίας του Κύκκου στην Κύπρο έχει το σχήμα στέμματος και είναι εξαιρετικά πρωτότυπη.

Λείψανο της Αγίας Ελένης στην Ιερά Μονή Παναγίας του Κύκκου στην Κύπρο.

Λείψανο της Αγίας Ελένης στην Ιερά Μονή Παναγίας του Κύκκου στην Κύπρο.

10. Στη Ρουμανία

Κατά τη διάρκεια της έρευνας εντοπίστηκαν και δύο λειψανοθήκες με λείψανο της Αγίας Ελένης σε ιερά περιοδεία στη Ρουμανία.

Η πρώτη λειψανοθήκη εντοπίστηκε πχ εδώ (ίσως προέρχεται από την Ελλάδα).

Λείψανο της Αγίας Ελένης στη Ρουμανία.

Και η δεύτερη πχ εδώ. Αυτή η λειψανοθήκη είναι κτήμα του Καθεδρικού Ναού του Ρουμανικού Πατριαρχείου.

Λείψανο της Αγίας Ελένης στη Ρουμανία.
Κτήμα του Καθεδρικού Ναού του Ρουμανικού Πατριαρχείου.

Св. мощи равноап. Царицы Елены

Храм в честь Спиридона Тримифунтского г. Самара

Απότμημα λειψάνου τής Αγίας Ελένης

στον Ιερό Ναό τού Αγίου Σπυρίδωνα Τριμυθούντος, Σαμαρά

Ενορία τής Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Μητροπολιτική περιοχή Σαμάρα, Επισκοπή Σαμαρά

Οι Βυζαντινοί τιμούσαν ιδιαίτερα τον Μέγα Κωνσταντίνο και την Αγία Ελένη. Απόδειξη τούτου αποτελεί το γεγονός ότι κατά το Μεσαίωνα ήταν πολύ δημοφιλής στους Βυζαντινούς η απεικόνιση του πρώτου Χριστιανού βασιλέως με τη μητέρα του, που κρατούσαν στο μέσον Σταυρό. Η παράδοση αυτή διατηρείται μέχρι και σήμερα με τα κωνσταντινάτα.

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος πλ. δ’.

Τοῦ Σταυροῦ σου τὸν τύπον ἐν οὐρανῷ θεασάμενος, καὶ ὡς ὁ Παῦλος τὴν κλῆσιν οὐκ ἐξ ἀνθρώπων δεξάμενος, ὁ ἐν βασιλεῦσιν, Ἀπόστολός σου Κύριε, Βασιλεύουσαν πόλιν τῇ χειρὶ σου παρέθετο· ἣν περίσωζε διὰ παντὸς ἐν εἰρήνη, πρεσβείαις τῆς Θεοτόκου, μόνε Φιλάνθρωπε.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον

Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.

Πρῶτος πέφηνας, ἐν Βασιλεῦσι, θεῖον ἕδρασμα, τῆς εὐσεβείας, ἀπ’ οὐρανοῦ δεδεγμένος τὸ χάρισμα· ὅθεν Χριστοῦ τὸν Σταυρὸν ἐφανέρωσας, καὶ τὴν Ὀρθόδοξον πίστιν ἐφήπλωσας. Κωνσταντῖνε Ἰσαπόστολε, σὺν Μητρὶ Ἑλένῃ τῇ θεόφρονι, πρεσβεύσατε ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Минея - Май (фрагмент). Икона. Русь. Начало XVII в. Церковно-Археологический Кабинет Московской Духовной Академии.

Μηναῖο - Μάιος (τεμάχιο). Εἰκονίδιο στίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰώνα μ.Χ. στήνἘκκλησία καί τό Αρχαιολογικό Μουσεῖο τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας τῆς Μόσχας

Κοντάκιον

Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.

Κωνσταντῖνος σήμερον, σὺν τῇ μητρὶ τῇ Ἑλένη, τὸν Σταυρὸν ἐμφαίνουσι, τὸ πανσεβάσμιον ξύλον, πάντων μὲν τῶν Ἰουδαίων αἰσχύνην ὄντα, ὅπλον δὲ πιστῶν, ἀνάκτων κατ᾽ ἐναντίων, δι᾽ ἡμᾶς γὰρ ἀνεδείχθη, σημεῖον μέγα, καὶ ἐν πολέμοις φρικτόν.

Μεγαλυνάριον

Τους της ευσέβειας θείους πυρσούς, και των Αποστόλων, θιασώτας και μιμητός, συν τω Κωνσταντίνω, Ελένην την Αγίαν, ως βασιλέων δόξαν, ανευφημήσωμεν.

Ιερά Μητρόπολις Μεσογαίας και Λαυρεωτικής

Σελίδες

Κυριακή 21 Μαΐου 2017

2. Η σορός της Αγίας Ελένης στη Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli στη Ρώμη (;)

Δεν υπάρχουν σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου