

Η στήλη του Αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας του Θαυματουργού
στο ναό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη:

Мозаика монастыря Хосиос Лукас. Греция. XI век (после 1012 года).
Μωσαϊκό τού 11ου αιώνα (μετά το 1012 μ).Χ.
στην Ιερά Μονή Οσίου Λουκά Στείρι Βοιωτίας. Ελλάδα
Ὁ Γρηγόριος, θαυματουργῶν καὶ πάλαι, Θεῷ παραστάς, θαυματουργεῖ τι πλέον. Ἑβδομάτῃ δεκάτῃ τε μέγας θάνε θαυματουργος. |
Βιογραφία Ο Άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε περίπου το 210 με 215 μ.Χ. Αρχικά ονομαζόταν Θεόδωρος και οι γονείς του ήταν Έλληνες ειδωλολάτρες και είχαν μεγάλη κοινωνική θέση στη Νεοκαισάρεια του Πόντου (γνωστή στην αρχαιότητα και ως Καβηρία, Διάσπολις και Σεβαστή, το σημερινό Νικσάρ) . |
Μετά τη στοιχειώδη εκπαίδευση του, ο Άγιος Γρηγόριος μαζί με τον αδελφό του Γρηγόριο ή (σύμφωνα με μερικές αγιολογικές πηγές) Αθηνόδωρο, (βλέπε και για τους δύο στις 7 Νοεμβρίου) πήγαν στη Βηρυτό για να σπουδάσουν νομικά. Ο Θεός όμως είχε άλλα σχέδια για το Γρηγόριο. Όταν περνούσε από την Καισαρεία, άκουσε το δεινό ερμηνευτή των Γραφών, Ωριγένη. Ο Γρηγόριος τόσο πολύ ενθουσιάστηκε μαζί του, ώστε άφησε τα νομικά και διετέλεσε επί χρόνια μαθητής του. Ονομαστός είναι ο αποχαιρετιστήριος λόγος του μετά το πέρας των σπουδών του. Εκεί φαίνεται η μεγάλη αξία του Ωριγένη, σαν διδασκάλου και η βαθειά ευγνωμοσύνη του Γρηγορίου, σαν μαθητού. «Άπασαν προσήγε την παρ' αυτού τέχνην και επιμέλειαν και κατειργάσατο ημάς», γράφει για το διδάσκαλό του. Свт. Григорий Чудотворец. фрески .1314 год. Церковь Святых Иоакима и Анны (Королевская церковь) в монастыре Студеница, Сербия. Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός. Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1314 μ.Χ. στον Ιερό Ναό Ιωακείμ καί Άννης (Βασιλική Εκκλησία) Святитель Григорий Чудотворец, Епископ Неокесарийский. Фреска Около 1316 года. церкви Св. Никиты в селе Чучер Иконописцы Михаил Астрапа и Евтихий. Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός. Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους περίπου 1164 μ.Χ. στον Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονα στο χωριό Νερέζη. Σκόπια Святитель Григорий Чудотворец, Епископ Неокесарийский. Фреска XIV век. церкви Спаса в Кучевиште Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός. Τοιχογραφία (Fresco) τού 14ου αιώνα μ.Χ. στον Ιερό Ναό Εισοδίων τής Θεοτόκου (Αγία Σωτήρα) στο χωριό Κουτσεβο . Σκόπια Свт. Григорий Чудотворец. Икона. Византия. 2-я половина XII века. Эрмитаж. Санкт-Петербург. Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός. Εικόνα Βυζαντινή τού 2ου μισού τού 12ου αιώνα μ.Χ. στο Μουσείο Ερμιτάζ. Αγία Πετρούπολη. Ρωσία Κατόπιν πήγε στην Αλεξάνδρεια, και από εκεί επέστρεψε στη Νεοκαισάρεια με πλήρη θεολογική μόρφωση και άγιο ζήλο. Τότε ο Μητροπολίτης Αμασείας Φαίδημος διέκρινε τα χαρίσματα του και τον έκανε επίσκοπο Νεοκαισαρείας η οποία είχε μόνο 17 χριστιανούς! Ο Γρηγόριος, όμως, δεν το θεώρησε υποτιμητικό. Βασιζόταν πολύ στη δύναμη της θείας χάριτος και πάντα είχε στο μυαλό του τα ενθαρρυντικά λόγια του θείου Παύλου: «Ἐνδυναμοῦ ἐν τῇ χάριτι τῇ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Β' πρός Τιμόθεον, β' 1), δηλαδή να ενδυναμώνεσαι με τη χάρη που μας δίνεται από τη σχέση και την ένωση μας με τον Ιησού Χριστό. Πράγματι, με τη χάρη του Θεού, ο Γρηγόριος έκανε καταπληκτικό αγώνα και εκχριστιάνισε σχεδόν όλη την πόλη. Και ενώ είχε παραλάβει 17 χριστιανούς, όταν πέθανε ειρηνικά στα τέλη του 270 μ.Χ. είχαν απομείνει στην επισκοπική του περιφέρεια μόνο 17 ειδωλολάτρες! Υπήρξε δε τόσο εγκρατής στη γλώσσα του, ώστε δεν βγήκε απ' αυτή κανένας κακός, περιττός ή αργός λόγος. Γι' αυτό και ο Θεός τον κόσμησε και με το χάρισμα της θαυματουργίας. Στον Γρηγόριο αποδίδεται η καθιέρωση εορτασμών προς τιμήν των μαρτύρων, των διδασκαλιών σχετικά με τους αγίους και η τήρηση εορτών για τους αγίους, που αποτέλεσε επίσης μέσο για να προσελκύσει ειδωλολάτρες στην εκκλησία. Свт. Григорий Чудотворец. Миниатюра Минология Василия II. Константинополь. 985 г. Ватиканская библиотека. Рим. Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός. Μικρογραφία (Μινιατούρα) στό Μηνολόγιο τοῦ Βασίλειος Β '. 985 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη. Τώρα εὑρίσκεται στήν Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Ρώμη Григорий еп. Неокесарийский, свт. (17 ноября) Менологий на 17 - 20 ноября Византия. Греция; XIV в.; памятник: Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion); 10 x 13 см.; местонахождение: Англия. Оксфорд. Бодлеанская Библиотека Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός. Μηνολόγιο 17 - 20 Νοεμβρίου Βυζαντινή Μηνολόγιο τού 14ου αιώνα μ.Χ. Τώρα ευρίσκεται στην Αγγλία. Οξφόρδη. Bodleian Βιβλιοθήκη (Bodleian Library) Τον βίο του Αγίου Γρηγορίου του θαυματουργού συνέγραψε ο Άγιος Γρηγόριος ο Επίσκοπος Νύσσης, αδελφός του Μεγάλου Βασιλείου, ο οποίος αποτελεί την πιο αξιόπιστη βιογραφική πηγή εν μέσω ασαφειών και θρύλων. Στον εγκωμιαστικό του λόγο προς τον Άγιο, τον ονομάζει Μέγα και θεωρείται ότι ήταν το πρώτο άτομο που είναι γνωστό ότι έλαβε όραμα της Παναγίας (μαζί με τον Ιωάννη τον Βαπτιστή), βάσει του οποίου κατέγραψε μια ομολογία σχετικά με το δόγμα της Αγίας Τριάδας. Επίσης, ο Άγιος Γρηγόριος Επίσκοπος Νύσσης αναφέρει ότι ο ίδιος μεγάλωσε ακούοντας διηγήσεις και περιγραφές περιστατικών της ζωής του Αγίου Γρηγορίου του Θαυματουργού, καθώς και τους θεοπνεύστους λόγους του, από την γιαγιά του Μακρίνα η οποία ήταν μαθήτρια και πνευματικό παιδί του Αγίου Γρηγορίου Νεοκαισαρείας. Αλλά και ο Μέγας Βασίλειος σ' ένα του λόγο λέει για τον Γρηγόριο τον θαυματουργό, ότι για τα πνευματικά του χαρίσματα και την χάρη των θαυμάτων «δεύτερος Μωϋσῆς παρ΄ αὐτῶν τῶν ἐχθρῶν τῆς Ἐκκλησίας ἀνηγορεύετο». Τα έργα του Γρηγόριου έχουν διασωθεί σε ιδιαίτερα αποσπασματική κατάσταση. Ονομαστός παραμένει ο αποχαιρετιστήριος λόγος του Εις Ωριγένην Προσφωνητικός μετά το πέρας των σπουδών του, όπου εξυμνείται η διδακτική δεινότητα του Ωριγένη. Άλλα έργα του που σώζονται είναι η Επιστολή Κανονική Περί των εν τη Καταδρομή των Βαρβάρων Ειδωλόθυτα Φαγόντων ή και Έτερα τινά Πλημμελησάντων, Προς Τατιανόν Περί Ψυχής Λόγος Κεφαλαιώδης, Λόγοι Εις τον Ευαγγελισμόν της Παναγίας Θεοτόκου και Αεί Παρθένου της Μαρίας, Λόγος εις τους Αγίους Πάντας, Ομιλία Εις τον Εκκλησιαστήν, αποσπάσματα από σχολιολόγια στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου, στον Ιερεμία και στον Ιώβ.
| |||||
Свт. Григорий Чудотворец. Икона. Кон. XX в. (ц. свт. Григория Неокесарийского в Дербицах, Москва) Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός. Εικόνα τού 12ου αιώνα μ.Χ. στον ομώνυμο Ιερό Ναό στο Derbitsah, Μόσχας Ρωσία Ἀπολυτίκιον
Κάθισμα Минея - Ноябрь (фрагмент). Икона. Русь. Начало XVII в. Церковно-Археологический Кабинет Московской Духовной Академии. Μηναῖο - Νοέμβριος (τεμάχιο). Εἰκονίδιο στίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰώνα μ.Χ. στήνἘκκλησία καί τό Αρχαιολογικό Μουσεῖο τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας τῆς Μόσχας . | |||||
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Θαυμάτων πολλῶν, δεξάμενος ἐνέργειαν, σημείοις φρικτοῖς, τοὺς δαίμονας ἐπτόησας, καὶ τὰς νόσους ἤλασας τῶν ἀνθρώπων, πάνσοφε Γρηγόριε· διὸ καλῇ θαυματουργός, τὴν κλῆσιν ἐξ ἔργων κομισάμενος.
Ἕτερον Κοντάκιον
Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Ὡς εὐσεβείας ὑποφήτην καὶ διδάσκαλον καὶ τῶν θαυμάτων ποταμόν σε ἀνεξάντλητον μακαρίζομεν οἱ δοῦλοί σου Ἱεράρχα. Ἀλλ’ ὡς ἔχων παρρησίαν πρὸς τὸν Κύριον Ἐκ παντοίων ἀπολύτρωσαι κακώσεων τοὺς βοῶντάς σοι, χαίροις Πάτερ Γρηγόριε.
Ὁ Οἶκος
Πόθεν ἀπάρξομαι τοὺς ἐπαίνους ἐξυφαίνειν ὁ τάλας, καθορῶν τὰ πολλὰ καὶ ὑπερθαύμαστα πράγματα; Ἐὰν ἀπὸ τοῦ βίου τοῦ Ὁσίου ἐγχειρήσω, τὸ σύνολον οὐκ ἰσχύω· πάντα γὰρ νοῦν ὑπερβαίνει ὁ ἔνθεος βίος αὐτοῦ. Ἐὰν ἀπὸ τῶν θαυμάτων, καὶ ἐν τούτῳ λοιπὸν αἰσχυνθήσομαι, ὑπὲρ τὴν ψάμμον γὰρ ὑπάρχουσι· διὰ τοῦτο ἀκούει θαυματουργός, τὴν κλῆσιν ἐξ ἔργων κομισάμενος.
Μεγαλυνάριον
Τῇ φιλοσοφίᾳ πρὸς ἀληθῆ, γνῶσιν κεχρημένος, οἷα κλίμακι νοητῇ, πρὸς θεολογίας, ἀνέδραμες τὸ ὕψος, Γρηγόριε θαυμάτων, καινῶν διάκονε.

Ο βίος του Αγίου Πατρός ημών Γρηγορίου του Θαυματουργού, Επισκόπου Νεοκαισαρείας
Εορτάζεται στις 17 Νοεμβρίου
Ο Άγιος Γρηγόριος καταγόταν από την ένδοξη και μεγάλη πόλη της Νεοκαισάρειας , από ειδωλολάτρες γονείς. Τους έχασε στα νιάτα του. Αφού μελέτησε την ελληνική σοφία , άρχισε να κατανοεί την τελειότερη σοφία, η οποία συνίσταται στη γνώση του Ενός Αληθινού Θεού. Από τη δημιουργία, αναγνώρισε τον Δημιουργό και αγωνίστηκε να Τον ευαρεστήσει μέσω της πραότητας και μιας αγνής ζωής. Έχοντας εξοικειωθεί με την ιερή διδασκαλία του Ευαγγελίου, έγινε αμέσως οπαδός του και, αφού βαπτίστηκε, αγωνίστηκε να ζήσει σύμφωνα με τις εντολές του Χριστού, σε αγνότητα και φτώχεια, απαρνήθηκε κάθε κοσμική ματαιοδοξία, πλούτο, υπερηφάνεια, δόξα και πρόσκαιρες απολαύσεις. Αφού απαρνήθηκε τις απολαύσεις της σάρκας, ο Γρηγόριος έζησε σε μεγάλη εγκράτεια, ταπεινώνοντας το θέλημά του και διαφύλαξε την αγνότητα της παρθενίας του τόσο αυστηρά ώστε σε όλη του τη ζωή, από την κοιλιά της μητέρας του μέχρι τον ευλογημένο θάνατό του, δεν γνώρισε καμία σαρκική αμαρτία και φυλάχθηκε από το μολυσμό, ώστε να ευαρεστεί στον Έναν Αγνό και Αναμάρτητο, που γεννήθηκε από την Αναμάρτητη Παρθένο, τον Χριστό Θεό. Αφού αφοσιώθηκε σε Αυτόν από τη νεότητά του, με τη βοήθειά Του προόδευε από δύναμη σε δύναμη, από αρετή σε αρετή, και περπάτησε το μονοπάτι της ζωής άμεμπτος. Γι' αυτό, ο Θεός και οι καλοί άνθρωποι τον αγάπησαν, ενώ οι πονηροί τον μισούσαν.
Όταν, ως νέος, σπούδαζε φιλοσοφία και ιατρική τέχνη στην Αλεξάνδρεια μαζί με πολλούς νέους άνδρες που συνέρρεαν εκεί από όλες τις χώρες , 7472 η αγνή και άμωμη ζωή του προκάλεσε το μίσος των συνομηλίκων του. Όντας άκρατοι και υποδουλωμένοι από πάθη, ζούσαν ακάθαρτα, μπαίνοντας σε σπίτια πορνών, όπως ήταν το έθιμο των ειδωλολατρών νέων. Αλλά ο Άγιος Γρηγόριος, ως χριστιανός νέος, απέφευγε αυτό το ολέθριο μονοπάτι, απέφευγε την ακαθαρσία και μισούσε την ανομία. Σαν κρίνο ανάμεσα σε αγκάθια, 7473 έτσι και ανάμεσα στους ακάθαρτους έλαμπε με την αγνότητά του. Πολλοί γνώριζαν την αγνή και άμωμη ζωή του, και γι' αυτό πολλοί άξιοι φιλόσοφοι και πολίτες τον τιμούσαν και τον δόξαζαν πολύ. Οι συνομήλικοί του, ανίκανοι να αντέξουν τη θέα ενός νέου που ξεπερνούσε όχι μόνο τους νέους αλλά και τους ηλικιωμένους σε εγκράτεια και αγνότητα, σχεδίαζαν να διαδώσουν μια κακή φήμη στον λαό, σαν να είχε ζήσει κι αυτός τόσο ακάθαρτα όσο οι άλλοι, και έτσι να αμαυρώσουν την καλή φήμη που δικαίως απολάμβανε. Έδωσαν εντολή σε μια πόρνη να συκοφαντήσει και να διαδώσει κακές φήμες για τον αθώο και αγνόκαρδο νέο. Μια μέρα, ενώ ο άγιος συνομιλούσε δημόσια με άξιους φιλοσόφους και κορυφαίους δασκάλους, η πόρνη, εκπαιδευμένη από τους συνομηλίκους της, τον πλησίασε, ζητώντας του χωρίς ντροπή την οφειλόμενη ανταμοιβή για μια υποτιθέμενη σαρκική αμαρτία που διέπραξε μαζί της. Όλοι το άκουσαν αυτό και έμειναν έκπληκτοι. Κάποιοι προσβλήθηκαν, πιστεύοντας ότι ήταν η αλήθεια, ενώ άλλοι, γνωρίζοντας την αγνότητα και την αθωότητα του Γρηγορίου, αρνήθηκαν να πιστέψουν τα λόγια της αναίσχυντης πόρνης και την έδιωξαν. Αυτή, ουρλιάζοντας δυνατά, παρότρυνε τον άγιο να πληρώσει το τίμημα για τη μοιχεία που είχε διαπράξει. Ω, πόσο ντροπή ένιωσε ο Άγιος Γρηγόριος όταν άκουσε τόσο αναίσχυντες και άδικες κατηγορίες από μια σαφώς αμαρτωλή γυναίκα μπροστά σε τόσους πολλούς έντιμους ανθρώπους! Σαν αγνή παρθένα, το πρόσωπό του κοκκίνισε. Ωστόσο, όντας ευγενικός και πράος, δεν είπε τίποτα σκληρό στην πόρνη, δεν έδειξε θυμό, δεν έκανε δικαιολογίες ούτε παρουσίασε μάρτυρες για την αθωότητά του, αλλά είπε με πραότητα σε έναν από τους φίλους του:
- Δώστε της γρήγορα την πληρωμή που απαιτεί, ώστε να μας αφήσει χωρίς να μας ενοχλεί άλλο.
Ο φίλος της έδωσε αμέσως όσο ήθελε, εξιλεώνοντας την ντροπή του αθώου Γρηγορίου. Ο Θεός, ο πιστός Μάρτυρας στον ουρανό, αποκάλυψε αυτή την αδικία με τον ακόλουθο τρόπο. Επέτρεψε σε ένα ακάθαρτο πνεύμα να πλησιάσει την αναίσχυντη και δόλια πόρνη, και όταν αυτή δέχτηκε την άδικη ανταμοιβή, υπέστη αμέσως μια σκληρή τιμωρία: γιατί ο δαίμονας την επιτέθηκε και άρχισε να την βασανίζει μπροστά σε όλους. Η πόρνη έπεσε στο έδαφος, ουρλιάζοντας με τρομερή φωνή, τρέμοντας ολόκληρη, τρίζοντας τα δόντια της, μουδιάζοντας και βγάζοντας αφρούς από το στόμα, έτσι ώστε όλοι οι παρευρισκόμενοι γέμισαν με μεγάλο φόβο και φρίκη, βλέποντας τόσο γρήγορη και σκληρή εκδίκηση για την αθώα νεαρή. Και ο δαίμονας δεν σταμάτησε να την βασανίζει μέχρι που ο άγιος προσευχήθηκε θερμά στον Θεό γι' αυτήν και έτσι έδιωξε τον δαίμονα. Αυτή ήταν η αρχή των θαυμάτων του νεαρού Γρηγορίου, του οποίου τις αρετές θαύμαζαν ακόμη και οι πρεσβύτεροι.
Ο Γρηγόριος είχε έναν συνετό και ενάρετο φίλο ονόματι Φιρμιανό, καταγόμενο από την Καππαδοκία. Αφού του αποκάλυψε την αγαπημένη του πρόθεση - να εγκαταλείψει τα πάντα και να υπηρετήσει τον ένα Θεό - ο Γρηγόριος ανακάλυψε ότι ο Φιρμιανός συμμεριζόταν την ίδια σκέψη και επιθυμούσε να ακολουθήσει το ίδιο μονοπάτι. Με αμοιβαία συμβουλή, εγκατέλειψαν και οι δύο την κοσμική φιλοσοφία, εγκατέλειψαν τις παγανιστικές σχολές και άρχισαν να μελετούν τη χριστιανική σοφία και τα μυστήρια της Θείας Γραφής. Εκείνη την εποχή, ο περίφημος Ωριγένης ήταν φημισμένος ανάμεσα στους δασκάλους της Εκκλησίας του Χριστού . Πηγαίνοντας σε αυτόν με τον φίλο του Φιρμιανό, ο Άγιος Γρηγόριος άρχισε να μελετά μαζί του και, αφού πέρασε λίγο χρόνο μαζί του, επέστρεψε στην πατρίδα του, τη Νεοκαισάρεια. Οι πολίτες της Νεοκαισάρειας και όλοι όσοι τον γνώριζαν, βλέποντας τη μεγάλη του σοφία, επιθυμούσαν να τον εκτιμήσουν ιδιαίτερα οι συμπολίτες του και να αναλάβει τα καθήκοντα του δικαστή και του δημάρχου. Αλλά ο Γρηγόριος, αποφεύγοντας την υπερηφάνεια, την κενή ανθρώπινη δόξα και τα πολυάριθμα δίχτυα με τα οποία ο εχθρός μπλέκει τον κόσμο, άφησε την πατρίδα του και, εγκαταστάθηκε στην έρημο, έζησε σε βαθιά μοναξιά, μόνο για τον Θεό - σε ποια κατορθώματα και κόπους, μόνο Αυτός γνωρίζει, που «έκανε τις καρδιές μας » και «εξετάζει όλα τα έργα μας» ( Ψαλμός 32:15 ).
Ενώ ο Άγιος Γρηγόριος βρισκόταν στην έρημο, ασκώντας την θεωρία του Θεού, ο μακάριος Θέδημος, επίσκοπος της Καππαδοκικής πόλης Αμάσειας, έμαθε γι' αυτόν. Ήθελε να τον φέρει από την έρημο για να υπηρετήσει την Εκκλησία του Χριστού και να τον χειροτονήσει ως άγιο και διδάσκαλο. Διότι προέβλεπε τη χάρη του Θεού σε αυτόν και ότι θα ήταν ένας μεγάλος στύλος της Εκκλησίας και μια επιβεβαίωση της πίστης. Ο Άγιος Γρηγόριος είχε επίσης το χάρισμα της διορατικότητας, και όταν έμαθε ότι ο επίσκοπος ήθελε να τον πάρει από την έρημο για να υπηρετήσει την Εκκλησία, κρύφτηκε από αυτόν, θεωρώντας τον εαυτό του ανάξιο για μια τέτοια θέση, και περιπλανήθηκε από τόπο σε τόπο στην έρημο για να μην τον βρουν. Ο μακάριος Θέδημος τον αναζήτησε επιμελώς και τον παρακάλεσε να έρθει σε αυτόν από την έρημο, αλλά, μη μπορώντας να χωρίσει τον ερημίτη από την έρημό του και να τον φέρει στην Αμάσεια για χειροτονία, έκανε μια φαινομενικά παράξενη και ασυνήθιστη πράξη. Κινούμενος από το Πνεύμα του Θεού και φλεγόμενος από ζήλο για την Αγία Εκκλησία, δεν ενοχλήθηκε από την αδυναμία του Γρηγορίου να έρθει σε αυτόν, ούτε από τη σημαντική απόσταση μεταξύ τους - τριών ημερών ταξίδι από την πόλη της Αμάσειας στην έρημο όπου ζούσε ο Γρηγόριος. Ο επίσκοπος Θέδημος δεν ενοχλήθηκε από αυτή την απόσταση και χειροτόνησε τον Γρηγόριο, ο οποίος ήταν μακριά, ως επίσκοπο της Εκκλησίας της Νεοκαισαρείας. Στρέφοντας το βλέμμα του στον Θεό, είπε:
– Παντογνώστη και Παντοδύναμε Θεέ, κοίταξέ με και τον Γρηγόριο αυτή την ώρα και κάνε την αφιέρωση αποτελεσματική με τη χάρη Σου.
Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης μαρτυρεί γι' αυτό, περιγράφοντας τη ζωή αυτού του αγίου 7475 · επιβεβαίωση αυτού υπάρχει και στον Κανόνα του Μηναίου, ο οποίος το αναφέρει ως εξής: «Ο μεσίτης του Θεού, φλεγόμενος από ζήλο, σε έχρισε, πάτερ, Θεδίμε, μη υπερβαίνοντας, ευσεβώς εμπιστευόμενος στον Θεό, τον παντογνώστη, και εμπιστευόμενος στην έντιμη ζωή σου, θεόλαλε Γρηγόριε» 7476 .
Έτσι, ο μακάριος Θέδημος έκανε αυτή την ασυνήθιστη αφιέρωση στον Γρηγόριο, και ο Άγιος Γρηγόριος, αν και απρόθυμα, υποχώρησε στην αποδοχή της διακυβέρνησης της εκκλησίας: γιατί πώς θα μπορούσε να αντισταθεί στο θέλημα του Κυρίου; Πάνω απ' όλα, κατέφυγε στην προσευχή, ζητώντας θεϊκή βοήθεια σε ένα τέτοιο ζήτημα.
Εκείνη την εποχή, η αίρεση του Σαβέλλιου και του Παύλου του Σαμοσατέ άρχισε να εξαπλώνεται . Ο Άγιος Γρηγόριος προβληματίστηκε και προσευχήθηκε θερμά στον Θεό και στη Μητέρα του Θεού για την αποκάλυψη της αληθινής πίστης. Ένα βράδυ, ενώ προσευχόταν ιδιαίτερα θερμά, η Υπεραγία Παρθένος Μαρία εμφανίστηκε σε αυτόν, λαμπερή σαν τον ήλιο, με τον Ιωάννη τον Θεολόγο, ντυμένο με επισκοπικά άμφια. Δείχνοντας το χέρι της στον Γρηγόριο, η Υπεραγία Παρθένος πρόσταξε τον Ιωάννη τον Θεολόγο να τον διδάξει πώς να πιστεύει σωστά στο μυστήριο της Αγίας Τριάδας. Και με εντολή της Μητέρας του Θεού, ο Άγιος Γρηγόριος διδάχθηκε από τον Άγιο Ιωάννη τον Θεολόγο, σε σύντομο χρονικό διάστημα, στα μεγάλα Μυστήρια του Θεού και άντλησε θεία γνώση από τα ανεξάντλητα βάθη της σοφίας. Τα λόγια αποκάλυψης που είπε ο Ιωάννης ο Θεολόγος ήταν τα εξής:
Υπάρχει ένας Θεός, ο Πατήρ του Ζώντος Λόγου, η Υποστατική Σοφία, η Αιώνια Δύναμη και Εικόνα, ο Τέλειος Γονέας του Τέλειου, ο Πατήρ του Μονογενούς Υιού. Ένας Κύριος, Ένας από Έναν, Θεός από τον Θεό, η Εικόνα και η Απεικόνιση της Θεότητας, ο Ενεργός Λόγος, η Σοφία που περικλείει τη σύνθεση όλων όσων υπάρχουν, και η δημιουργική Δύναμη όλης της κτίσης, ο Αληθινός Υιός του Αληθινού Πατέρα, ο Αόρατος, Άφθαρτος, Αθάνατος και Αιώνιος Υιός του Αοράτου, Άφθαρτου και Αιώνιου Πατέρα. Και υπάρχει ένα Άγιο Πνεύμα, που αντλεί την ύπαρξή Του από τον Πατέρα και αποκαλύπτεται στους ανθρώπους μέσω του Υιού, η Τέλεια Εικόνα του Τέλειου Υιού, η Ζωή, η Αιτία κάθε ζωής, η Αγία Πηγή, η Αγιότητα που χαρίζει τον αγιασμό, στο Οποίο ο Θεός Πατήρ, που είναι πάνω από όλα και μέσα σε όλα, και ο Θεός Υιός, που είναι μέσα από όλα, αποκαλύπτει τον Εαυτό Του - μια τέλεια Τριάδα, εν δόξη, αιωνιότητα και βασιλεία, αδιαίρετη και αναφαίρετη. Έτσι, στην Αγία Τριάδα δεν υπάρχει τίποτα κτιστό, ή υποταγμένο, ή εισαγόμενο, σαν να μην υπήρχε πριν και μετά να αναλήφθηκε. Έτσι, σε καμία περίπτωση ο Υιός δεν ήταν κατώτερος από τον Πατέρα, ούτε το Άγιο Πνεύμα από τον Υιό, αλλά η ίδια η Αγία Τριάδα είναι πάντα αμετάβλητη και αμετάβλητη.
Μετά από αυτό το όραμα, ο Άγιος Γρηγόριος κατέγραψε με το ίδιο του το χέρι τα λόγια που του είπε ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος και αυτό το γραπτό του φυλάχθηκε στην εκκλησία της Νεοκαισαρείας για πολλά χρόνια 7478 .
Μετά από αυτό, ο Άγιος Γρηγόριος κατευθύνθηκε στη Νεοκαισάρεια. Εκείνη την εποχή, όλη η Νεοκαισάρεια ήταν τυλιγμένη στο σκοτάδι της ειδωλολατρίας. Η πόλη ήταν γεμάτη με μεγάλο αριθμό ειδώλων και ειδωλολατρικών ναών. Πολυάριθμες θυσίες γίνονταν στα είδωλα καθημερινά, τόσο πολύ που ο αέρας ήταν γεμάτος με τη δυσοσμία των σφαγιασμένων και των καμένων θυσιών. Κι όμως, σε μια τόσο γεμάτη πόλη, υπήρχαν μόνο δεκαεπτά πιστοί.
Όταν ο Άγιος Γρηγόριος ταξίδευε προς τη Νεοκαισάρεια, πέρασε τυχαία από έναν ειδωλολατρικό ναό. Ήταν βράδυ και πλησίαζε δυνατή βροχή. Ο άγιος και οι σύντροφοί του αναγκάστηκαν να εισέλθουν σε αυτόν τον ειδωλολατρικό ναό και να διανυκτερεύσουν εκεί. Ο ναός περιείχε πολλά είδωλα, κατοικημένα από δαίμονες που εμφανίζονταν στους ιερείς τους και συνομιλούσαν μαζί τους. Αφού διανυκτέρευσε εκεί, ο Άγιος Γρηγόριος τέλεσε τους συνήθεις μεσονύκτιους και πρωινούς ύμνους και προσευχές του και έκανε το σημείο του σταυρού στον αέρα που ήταν μολυσμένος από δαιμονικές θυσίες. Τρομοκρατημένοι από το σημείο του σταυρού και τις ιερές προσευχές του Γρηγορίου, οι δαίμονες εγκατέλειψαν τον ναό και τα είδωλά τους και εξαφανίστηκαν. Το πρωί, ο Άγιος Γρηγόριος και οι φίλοι του συνέχισαν το ταξίδι τους, και ο ιερέας των ειδώλων μπήκε στον ναό όπως συνήθως, θέλοντας να προσφέρει θυσία στους δαίμονες. Ωστόσο, δεν βρήκε τους δαίμονες, γιατί είχαν τραπεί σε φυγή. Ακόμα και όταν άρχισε να τους προσφέρει θυσίες, οι δαίμονες δεν του εμφανίστηκαν, όπως συνήθιζαν πριν. Και ο ιερέας ήταν προβληματισμένος για το γιατί οι θεοί του είχαν εγκαταλείψει τον ναό τους. Προσευχήθηκε θερμά να επιστρέψουν στον τόπο τους, αλλά φώναζαν από μακριά:
«Δεν μπορούμε να μπούμε εκεί που ήταν ο περιπλανώμενος χθες το βράδυ, ο οποίος περπατούσε από την έρημο προς τη Νεοκαισάρεια.»
Ακούγοντας αυτό, ο ιερέας έσπευσε πίσω από τον Γρηγόριο, τον πρόλαβε, τον σταμάτησε και άρχισε να φωνάζει θυμωμένα εναντίον του, επιπλήττοντάς τον επειδή τόλμησε να εισέλθει στον ναό των θεών τους, έναν Χριστιανό, και επειδή έκανε τους θεούς να μισήσουν τον τόπο και να φύγουν εξαιτίας του. Τον απείλησε με τη βασιλική αυλή, σκοπεύοντας να τον οδηγήσει αμέσως βίαια στους βασανιστές. Ο Άγιος Γρηγόριος, κατευνάζοντας την οργή του ιερέα με ήπια και σοφά λόγια, είπε τελικά:
«Ο Θεός μου είναι τόσο Παντοδύναμος που διατάζει ακόμη και τους δαίμονες, και μου έχει δώσει τέτοια δύναμη πάνω τους ώστε να με υπακούουν ακόμη και ενάντια στη θέλησή τους».
Ακούγοντας αυτό, ο ιερέας καταπνίγησε τον θυμό του και παρακάλεσε τον άγιο να διατάξει τους ειδωλολατρικούς θεούς να επιστρέψουν στον ναό τους. Ο άγιος έσκισε ένα μικρό φύλλο από το σημειωματάριό του και έγραψε πάνω του τα εξής λόγια: «Γρηγόριε, Σατανά, μπες μέσα!» Έδωσε το φύλλο στον ιερέα, διατάζοντάς τον να το τοποθετήσει στο βωμό των βρωμερών θεών του. Οι δαίμονες επέστρεψαν αμέσως στον ναό και συνομίλησαν με τον ιερέα όπως και πριν. Ο ιερέας τρομοκρατήθηκε, θαυμάζοντας τη θεϊκή δύναμη του Αγίου Γρηγορίου, με την οποία διατάζει τους δαίμονες με λόγια, και εκείνοι τον υπακούν. Έσπευσε πίσω του ξανά, τον προσπέρασε πριν φτάσει στην πόλη, και ρώτησε από πού απέκτησε τέτοια δύναμη που οι ειδωλολατρικοί θεοί τον φοβόντουσαν και πρόσεχαν τις εντολές του. Ο Άγιος Γρηγόριος, βλέποντας ότι η καρδιά του ιερέα ήταν δεκτική στην πίστη, άρχισε να τον διδάσκει για τον Έναν Αληθινό Θεό, ο Οποίος δημιούργησε τα πάντα με τον Λόγο Του, και του μετέδωκε το μυστήριο της αγίας πίστης. Ενώ περπατούσαν, συζητώντας, ο ιερέας άρχισε να ικετεύει τον Άγιο Γρηγόριο να κάνει κάποιο θαύμα για να επιβεβαιώσει ορατά την πίστη του. Και έτσι είδαν μια τεράστια πέτρα, την οποία, όπως φαινόταν, καμία δύναμη δεν μπορούσε να κινήσει. Αλλά ο Γρηγόριος, στο όνομα του Χριστού, την διέταξε να κινηθεί, και η πέτρα κινήθηκε και μετακινήθηκε σε άλλο μέρος, όπου ήθελε ο ιερέας. Φόβος κατέλαβε τον ιερέα στη θέα αυτού του ένδοξου θαύματος, και ομολόγησε:
«Ένας αληθινός και παντοδύναμος Θεός υπάρχει, κηρύττων υπό του Γρηγορίου, και δεν υπάρχει άλλος εκτός από Αυτόν», και αμέσως πίστεψε σε Αυτόν και διέδωσε τα νέα αυτού του γεγονότος παντού τόσο γρήγορα που στη Νεοκαισάρεια ο λαός έμαθε για τα θαύματα του Γρηγορίου και τη δύναμή του επί των δαιμόνων πριν ο ίδιος ο Γρηγόριος φτάσει εκεί . 7479 Όλη η πόλη έμαθε για την άφιξή του, και πλήθος ανθρώπων βγήκε να τον προϋπαντήσει, επιθυμώντας να τον δει, γιατί είχαν ακούσει ότι είχε μετακινήσει μια μεγάλη πέτρα σε άλλο μέρος με ένα λόγο, και ότι προστάζει τους θεούς τους, και τον υπακούν.
Μπαίνοντας στη μεγάλη πόλη για πρώτη φορά, εν μέσω ασυνήθιστων συνθηκών, ο Άγιος Γρηγόριος δεν εξεπλάγη από το πλήθος του λαού που είχε συγκεντρωθεί γι' αυτόν. Αντίθετα, περπατώντας σαν να διασχίζει μια έρημο, κοίταζε μόνο τον εαυτό του και τον δρόμο, χωρίς να στρέφεται σε κανέναν από τους συγκεντρωμένους γύρω του. Και αυτό φάνηκε στους ανθρώπους ακόμη μεγαλύτερο και πιο θαυμαστό από το θαύμα που είχε κάνει ο άγιος πάνω στην πέτρα. Ο Γρηγόριος μπήκε στην πόλη, πιεσμένος από παντού από την ακολουθία του, σαν ολόκληρη η πόλη να είχε ήδη τιμήσει την αγιότητά του. Αλλά, απελευθερώνοντας τον εαυτό του από κάθε βάρος της ζωής, ο άγιος δεν έδωσε σημασία σε αυτό. Όταν μπήκε στην πόλη, δεν υπήρχε ούτε σπίτι, ούτε εκκλησία ούτε προσωπικό, για να βρει παρηγοριά, και οι σύντροφοί του ήταν προβληματισμένοι και ανήσυχοι για το πού να μείνουν και σε ποιον να βρουν καταφύγιο. Αλλά ο δάσκαλός τους, ο θεόσοφος Γρηγόριος, τους καθησυχάζοντας και ταυτόχρονα, σαν να τους επιπλήττει για τη δειλία τους, είπε:
Γιατί, σαν να βρίσκεστε εκτός της προστασίας του Θεού, ανησυχείτε τόσο πολύ για το πού μπορείτε να βρείτε ανάπαυση για τα σώματά σας; Μήπως ο Θεός σας φαίνεται πραγματικά σαν ένα μικρό σπίτι, αν και σε Αυτόν ζούμε, κινούμαστε και υπάρχουμε; Ή μήπως η ουράνια στέγη είναι πολύ μικρή για εσάς, ώστε να αναζητάτε άλλη κατοικία εκτός από αυτήν; Ας φροντίσετε μόνο για εκείνη την κατοικία, η οποία είναι ιδιοκτησία του καθενός, η οποία είναι χτισμένη με την αρετή και ανυψωμένη στα ύψη. Μόνο γι' αυτό πρέπει να ανησυχείτε, για να μην διαταραχθεί μια τέτοια κατοικία ανάμεσά σας...
Ενώ ο Άγιος Γρηγόριος δίδασκε έτσι τους συντρόφους του, ένας διακεκριμένος και πλούσιος πολίτης ονόματι Μουσώνιος, ο οποίος ήταν παρών, βλέποντας ότι πολλοί μοιράζονταν την ίδια επιθυμία και ανησυχία - πώς να καλωσορίσουν αυτόν τον σπουδαίο άνθρωπο στα σπίτια τους - πλησίασε προληπτικά τον Γρηγόριο με το αίτημα να μείνει μαζί του και να τιμήσει το σπίτι του με την είσοδό του. Άλλοι παρακάλεσαν τον άγιο να κάνει το ίδιο, αλλά αυτός, ικανοποιώντας το αίτημα του πρώτου, έμεινε στο σπίτι του Μουσώνιου. Όταν ο Γρηγόριος μπήκε στη Νεοκαισάρεια, βρήκε εκεί μόνο δεκαεπτά πιστούς, ενώ ολόκληρη η πόλη λάτρευε άψυχα είδωλα και υπηρετούσε δαίμονες. Τότε ο Γρηγόριος άρχισε να προσεύχεται στον Θεό στην κρυφή του καρδιά: είθε να κοιτάξει τη δημιουργία Του και να φωτίσει τόσους πολλούς χαμένους και χαμένους ανθρώπους και να τους στρέψει στο δρόμο της σωτηρίας. Μένοντας στο σπίτι του Μουσώνιου, ο Άγιος Γρηγόριος άρχισε να διδάσκει στους άπιστους τη γνώση του αληθινού Θεού. Στην αρχή υπήρχαν μόνο λίγοι άνθρωποι που άκουσαν τον λόγο του, αλλά πριν τελειώσει η μέρα και δύσει ο ήλιος, τόσοι πολλοί από αυτούς είχαν ενταχθεί στην πρώτη συγκέντρωση που είχαν ήδη σχηματίσει ένα πλήθος ανθρώπων.
Η βοήθεια του Θεού τον βοήθησε τόσο πολύ που δεν πέρασε ούτε μια μέρα χωρίς να κερδίσει ψυχές για την Εκκλησία του Χριστού. Πλήθη ανθρώπων, με τις γυναίκες και τα παιδιά τους, συγκεντρώθηκαν στο σπίτι του Μουσώνιου για να ακούσουν τις διδασκαλίες του Αγίου Γρηγορίου και να παρακολουθήσουν τις θαυματουργές θεραπείες του. Διότι έδιωχνε τα πονηρά πνεύματα από τους ανθρώπους, θεράπευε κάθε είδους ασθένειες και μέρα με τη μέρα οι πιστοί εντάσσονταν στην Εκκλησία, με τον αριθμό τους να αυξάνεται. Σε σύντομο χρονικό διάστημα, με τα χρήματα όσων πίστευαν στον Κύριο, ο Γρηγόριος έχτισε μια θαυμαστή εκκλησία. Έδωσαν στον άγιο όλα όσα είχαν για την κατασκευή της εκκλησίας και άνοιξαν τους θησαυρούς τους, ώστε να μπορεί να πάρει όσα χρειαζόταν για τον καλλωπισμό του οίκου του Κυρίου, τη διατροφή των ορφανών και τη φροντίδα των ασθενών. Έτσι ο λόγος του Θεού μεγάλωσε στη Νεοκαισάρεια, η αγία πίστη εξαπλώθηκε, ο πολυθεϊσμός των ειδώλων καταστράφηκε, οι άθλιοι ναοί τους ερειπώθηκαν, τα είδωλά τους συντρίφθηκαν - και το όνομα του Ενός Παντοδύναμου Θεού και του Κυρίου μας Ιησού Χριστού υψώθηκε και δοξάστηκε στη Νεοκαισάρεια, και με τη δύναμη του Θεού, θαυμαστά και φοβερά θαύματα τελέστηκαν μέσω του Αγίου Γρηγορίου. Το ακόλουθο θαυματουργό όραμα, σύμφωνα με τον Άγιο Γρηγόριο Νύσσης, συνέβαλε ιδιαίτερα στην ενίσχυση της Εκκλησίας του Χριστού στη Νεοκαισάρεια και στην αύξηση του αριθμού των πιστών εκεί.
Στην πόλη, σύμφωνα με το αρχαίο έθιμο, γιορταζόταν μια δημόσια παγανιστική γιορτή προς τιμήν μιας τοπικής θεότητας. Σχεδόν όλη η περιοχή συνέρρεε σε αυτή τη γιορτή, καθώς οι χωρικοί γιόρταζαν μαζί με την πόλη. Κατά τη διάρκεια της γιορτής, το θέατρο ήταν γεμάτο με κόσμο που είχε συγκεντρωθεί, και όλοι συνέρρεαν πιο κοντά στη σκηνή, θέλοντας να δουν και να ακούσουν καλύτερα. Αυτό προκάλεσε δυνατό θόρυβο και σύγχυση, με αποτέλεσμα μια γενική κραυγή από τον λαό — όλοι καλούσαν τη θεότητα που γιορταζόταν να τους κάνει χώρο. «Δία», φώναξαν οι άπιστοι, «δώσε μας χώρο». Ακούγοντας αυτή την ανόητη προσευχή, ο Άγιος Γρηγόριος έστειλε έναν από τους υπηρέτες του να τους πει ότι σύντομα θα τους δοθεί χώρος, ακόμη μεγαλύτερος από αυτόν που προσεύχονταν. Αυτά τα λόγια αποδείχθηκαν μια θλιβερή πρόταση: μετά από αυτή τη δημόσια γιορτή, μια καταστροφική πανούκλα εξαπλώθηκε σε όλη την πόλη. Χαρούμενα τραγούδια αναμειγνύονταν με θρήνους, έτσι ώστε η χαρά τους μετατράπηκε σε θλίψη και δυστυχία. Αντί για σάλπιγγες και χειροκροτήματα, η πόλη αντηχούσε από μια συνεχή σειρά πένθιμων τραγουδιών. Η ασθένεια, έχοντας φτάσει στην πόλη, εξαπλώθηκε πιο γρήγορα από το αναμενόμενο, καταστρέφοντας τα σπίτια σαν φωτιά, έτσι ώστε οι εκκλησίες γέμισαν με όσους είχαν πληγεί από την πανώλη, οι οποίοι κατέφευγαν εκεί με την ελπίδα να θεραπευτούν. Οι διψασμένοι, αβοήθητοι στην ασθένειά τους, συνωστίζονταν γύρω από πηγές, βρύσες και πηγάδια. Αλλά ακόμη και το νερό ήταν ανίσχυρο να σβήσει την οδυνηρή ζέστη. Πολλοί υποχώρησαν στα νεκροταφεία, αφού δεν υπήρχαν αρκετοί επιζώντες για να θάψουν τους νεκρούς. Αυτή η συμφορά χτύπησε τους ανθρώπους απροσδόκητα, σαν ένα φάντασμα να πλησίασε πρώτα το σπίτι όπου είχε εμφανιστεί η πανώλη, και μετά ακολούθησε ο θάνατος. Αφού η αιτία της ασθένειας έγινε σαφής σε όλους - ότι ο δαίμονας που είχαν καλέσει είχε εκπληρώσει κακόβουλα το αίτημά τους, φέρνοντας αυτή την άθλια ερημιά στην πόλη μέσω της ασθένειας - όλοι στράφηκαν στον Άγιο Γρηγόριο, ικετεύοντάς τον να σταματήσει την εξάπλωση της ασθένειας με τη δύναμη του Θεού που κήρυττε, τον οποίο τώρα ομολογούσαν ως τον αληθινό Θεό, κυρίαρχο όλων. Και όταν εμφανίστηκε εκείνη η οπτασία, προαναγγέλλοντας την άφιξη της πανώλης στο σπίτι, όσοι είχαν πληγεί από αυτή τη συμφορά είχαν μόνο ένα μέσο σωτηρίας: να μπει ο άγιος στο σπίτι και, μέσω της προσευχής, να αποκρούσει την ασθένεια που το είχε εισβάλει.
Όταν η είδηση για αυτό διαδόθηκε γρήγορα σε όλους όσους ήταν από τους πρώτους που σώθηκαν από την πανώλη, όλα όσα είχαν προηγουμένως ανόητα καταφύγει - χρησμούς, καθαρμούς και διαμονή σε ειδωλολατρικούς ναούς - εγκαταλείφθηκαν. Όλοι έστρεψαν την προσοχή τους στον μεγάλο άγιο, ο καθένας προσπαθώντας να τον προσελκύσει για τη σωτηρία της οικογένειάς του. Η ανταμοιβή του από αυτούς που σώθηκαν ήταν η σωτηρία των ψυχών, γιατί όταν η ευσέβειά του επιβεβαιωνόταν από μια τέτοια εμπειρία, όσοι γνώριζαν πραγματικά τη δύναμη της πίστης δεν είχαν κανένα λόγο να καθυστερήσουν την αποδοχή του μυστηρίου του Χριστού. Και στο βαθμό που οι σκέψεις τους για τη λήψη του μυστηρίου τους βασάνιζαν κατά τη διάρκεια της υγείας τους, η σωματική τους ασθένεια τους ενίσχυε στην πίστη τους. Όταν το σφάλμα της ειδωλολατρίας αποκαλύφθηκε έτσι, όλοι στράφηκαν στο όνομα του Χριστού, μερικοί, έχοντας έρθει στην αλήθεια από την ασθένεια που τους είχε βρει, άλλοι, έχοντας καταφύγει στην πίστη στον Χριστό ως προληπτικό φάρμακο κατά του έλκους 7481 .
Μετά από αυτό, ο καθολικός ευλαβικός σεβασμός για τον Άγιο Γρηγόριο δυνάμωσε ακόμη περισσότερο στη Νεοκαισάρεια. Οι κάτοικοι τόσο της ίδιας της πόλης όσο και των περιχώρων της, έκπληκτοι από τα αποστολικά θαύματα του αγίου, πίστευαν ότι όλα όσα έλεγε και έκανε γίνονταν και λέγονταν από θεϊκή δύναμη. Επομένως, ακόμη και σε αμφιλεγόμενα καθημερινά ζητήματα, δεν γνώριζαν άλλο δικαστήριο ανώτερο από το δικό του, αλλά κάθε διαμάχη και όλες οι δύσκολες και περίπλοκες υποθέσεις επιλύονταν με τις συμβουλές του. Έτσι, μέσω της ευγενούς επιρροής του Αγίου Γρηγορίου, η δικαιοσύνη και η ειρήνη εδραιώθηκαν στην πόλη, και κανένα κακό δεν μπορούσε να διαταράξει την αμοιβαία συμφωνία.
Δύο αδέρφια, έχοντας κληρονομήσει μια μεγάλη περιουσία μετά τον θάνατο του πατέρα τους, τη μοιράστηκαν ειρηνικά μεταξύ τους. Είχαν όμως μια μεγάλη λίμνη, για την οποία διαφωνούσαν έντονα, γιατί ο καθένας ήθελε να την κατέχει εξ ολοκλήρου. Επέλεξαν τον θαυματουργό Γρηγόριο ως κριτή τους. Φτάνοντας στη λίμνη, κατέβαλε κάθε δυνατή προσπάθεια να τους συμφιλιώσει, αλλά δεν τα κατάφερε: και οι δύο αδελφοί ήταν πεισματάρηδες και κανένας δεν ήθελε να παραχωρήσει το μερίδιό του από τη λίμνη στον άλλον. Μετά από πολλές διαφωνίες και διαμάχες, ήταν ήδη πρόθυμοι να εμπλακούν σε μάχη, γιατί ο καθένας είχε πολλούς υποστηρικτές και ο άγιος μόλις που κατάφερε να τους αποτρέψει από τη μάχη εκείνη την ημέρα. Έφτασε το βράδυ και όλοι πήγαν στα σπίτια τους, αναβάλλοντας τη μάχη για το πρωί. Ο άγιος έμεινε μόνος στη λίμνη και, περνώντας όλη τη νύχτα προσευχόμενος, διέταξε τη λίμνη στο όνομα του Κυρίου να στεγνώσει εντελώς, ώστε να μην μείνει ούτε μια σταγόνα νερό, ούτε καν υγρασία, και η γη να γίνει κατάλληλη για όργωμα και σπορά. Και συνέβη όπως είχε πει ο άγιος: ξαφνικά, από το πουθενά, το νερό εξαφανίστηκε και η γη έγινε ξηρά. Το πρωί, και οι δύο αδελφοί, με πλήθος ενόπλων ανδρών, έφτασαν στη λίμνη για να την καταλάβουν με μάχη, αλλά δεν βρήκαν ούτε μια σταγόνα νερό εκεί που βρισκόταν η λίμνη: η γη ήταν τόσο ξερή και καλυμμένη με βλάστηση, σαν να μην είχε υπάρξει ποτέ νερό εκεί. Έκπληκτοι από αυτό το θαύμα, οι αδελφοί συμφιλιώθηκαν ακούσια και όλος ο λαός δόξασε τον Θεό. Αυτή ήταν η δίκαιη κρίση που επέφερε ο θαυματουργός: όπου δεν μπορούσε να υπάρξει ειρήνη μεταξύ των αδελφών, αλλά ο πόλεμος επρόκειτο, αφαίρεσε την ίδια την πρόφαση για πόλεμο αποξηραίνοντας τη λίμνη, ώστε να μην στερέψει η αδελφική αγάπη.
Σε εκείνη την περιοχή έρεε ένα ποτάμι που ονομαζόταν Λύκος . Την άνοιξη, ξεχείλιζε από τις όχθες του και, απλωνόμενος πλατιά, πλημμύριζε τα κοντινά χωριά, τα χωράφια, τους κήπους και τους οπωρώνες, προκαλώντας καταστροφές στις καλλιέργειες και μεγάλη ζημιά στους ανθρώπους. Οι άνθρωποι που ζούσαν στις όχθες αυτού του ποταμού, έχοντας ακούσει για τον Άγιο Γρηγόριο, τον θαυματουργό της Νεοκαισαρείας, που είχε εξουσία πάνω στο νερό (γιατί είχε διατάξει τη μεγάλη λίμνη να στεγνώσει), συγκεντρώθηκαν, από τον μικρότερο μέχρι τον μεγαλύτερο, και, πηγαίνοντας στον άγιο, έπεσαν στα πόδια του, παρακαλώντας τον να τους ελεήσει και να ηρεμήσει την υπερχείλιση του ποταμού. Γιατί τότε το ποτάμι είχε γεμίσει ασυνήθιστα με νερό και είχε πλημμυρίσει πολλά χωριά. Ο άγιος τους είπε:
– Ο ίδιος ο Θεός έχει θέσει όρια στα ποτάμια, και δεν μπορούν να ρέουν διαφορετικά παρά όπως τα έχει προστάξει ο Θεός.
Παρακάλεσαν τον άγιο με ακόμη μεγαλύτερη θέρμη. Βλέποντας τη λύπη τους, ο άγιος σηκώθηκε και πήγε μαζί τους στο ποτάμι. Φτάνοντας στις όχθες όπου ρέει το ίδιο το ποτάμι όταν δεν είναι πλημμυρισμένο, φύτεψε εκεί το ραβδί του, λέγοντας:
«Ο Χριστός μου σε προστάζει, ποτάμι, να μην ξεπερνάς τα όριά σου και να μην χύνεις τα νερά σου παραπέρα, αλλά να ρέεις αρμονικά μέσα σε αυτές τις όχθες σου».
Αμέσως εκείνο το ραβδί, που έστησε ο άγιος, μεγάλωσε σε μια μεγάλη βελανιδιά, και τα νερά συγκεντρώθηκαν στο κανάλι τους ανάμεσα στις όχθες, και από τότε και στο εξής ο ποταμός αυτός δεν ξεχείλισε ποτέ από τις όχθες του, αλλά όταν τα νερά αυξήθηκαν και πλησίασαν τη βελανιδιά, επέστρεψαν αμέσως πίσω, και δεν έπνιξαν τους κόπους του ανθρώπου 7483 .
Ένας άγιος θαυματουργός επιθυμούσε να χτίσει μια εκκλησία σε ένα όμορφο σημείο κοντά σε ένα βουνό. Όταν άρχισε να βάζει τα θεμέλια, ο χώρος αποδείχθηκε στενός και ήταν αδύνατο να τον μεγαλώσει επειδή το βουνό τον εμπόδιζε. Τότε ο άγιος άρχισε να προσεύχεται και, αφού προσευχήθηκε, διέταξε το βουνό, στο όνομα του Ιησού Χριστού, να μετακινηθεί και να υποχωρήσει από την αρχική του θέση, όσο ήταν απαραίτητο για την επέκταση της εκκλησίας. Αμέσως, το βουνό σείστηκε, κινήθηκε και υποχώρησε περαιτέρω, δημιουργώντας μια τοποθεσία αρκετά μεγάλη για την ίδρυση της εκκλησίας. Τέτοια ήταν η πίστη αυτού του αγίου του Θεού που μετακίνησε ακόμη και βουνά! Πολλοί άπιστοι, βλέποντας αυτό το θαύμα, στράφηκαν στον Κύριο και βαφτίστηκαν από τον άγιο. Η φήμη του εξαπλώθηκε παντού λόγω των μεγάλων θαυμάτων που έκανε μέσω της θεϊκής δύναμης με την οποία ήταν διαποτισμένος.
Η φήμη τέτοιων θαυμάτων διαδόθηκε σε όλη τη χώρα και όλοι πίστευαν ότι γίνονταν με τη δύναμη της πίστης στον Χριστό, επιθυμώντας να συμμετάσχουν σε αυτήν την πίστη, όπως αποδεικνύεται από αυτά τα θαύματα. Έτσι, μια αντιπροσωπεία από μια γειτονική πόλη, την Κόμανα ( 7484 ), ήρθε στον άγιο με αίτημα να ιδρύσει εκεί μια εκκλησία και να χειροτονήσει έναν άξιο επίσκοπο. Ο Άγιος Γρηγόριος έκανε δεκτό το αίτημά τους και έμεινε μαζί τους για αρκετές ημέρες, ενισχύοντάς τους στην πίστη και την ευσέβειά τους. Όταν ήρθε η ώρα να εκλεγεί επίσκοπος, ο άγιος, προς έκπληξη όλων, αναγνώρισε έναν ευσεβή και θεάρεστο άνδρα, τον Αλέξανδρο , ο οποίος προηγουμένως ήταν απλός ξυλοκάρβουνος, ως άξιο αυτής της υψηλής τιμής. Έτσι, ο Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός έγινε ευεργέτης της πόλης, ανακαλύπτοντας έναν θησαυρό κρυμμένο ανάμεσα στους κατοίκους της Κόμανα, ο οποίος αργότερα έγινε ένα όμορφο στολίδι για την Εκκλησία (7485 ).
Όταν ο Άγιος Γρηγόριος επέστρεφε από εκεί, μερικοί άπιστοι Εβραίοι ήθελαν να τον χλευάσουν και να δείξουν ότι του έλειπε το Πνεύμα του Θεού. Έκαναν το εξής: στο μονοπάτι που έπρεπε να ακολουθήσει ο άγιος, έθαψαν έναν από αυτούς γυμνό, σαν νεκρό, και άρχισαν να κλαίνε γι' αυτόν. Καθώς ο θαυματουργός περνούσε από δίπλα τους, άρχισαν να τον ικετεύουν να δείξει έλεος στον νεκρό και να καλύψει το σώμα του με ρούχα. Έβγαλε το εξωτερικό του ένδυμα και, δίνοντάς τους το, συνέχισε το δρόμο του. Οι Εβραίοι άρχισαν με χαρά να χλευάζουν και να λοιδορούν τον άγιο, λέγοντας: «Αν είχε το Πνεύμα του Θεού μέσα του, θα ήξερε ότι αυτός ο άνθρωπος δεν ήταν νεκρός, αλλά ζωντανός», και άρχισαν να ζητούν από τον σύντροφό τους να σηκωθεί. Αλλά ο Θεός τους ανταπέδωσε για αυτόν τον χλευασμό κάνοντας τον σύντροφό τους πραγματικά νεκρό. Νομίζοντας ότι είχε αποκοιμηθεί, τον τρύπησαν στα πλευρά για να τον ξυπνήσουν και φώναξαν δυνατά πάνω του, αλλά δεν υπήρξε απάντηση, γιατί είχε πέσει σε αιώνιο ύπνο. Βλέποντάς τον νεκρό, άρχισαν να κλαίνε με θλίψη. Έτσι τα γέλια τους μετατράπηκαν σε πένθος, και οι νεκροί έθαψαν τους νεκρούς τους.
Παρακάτω, σε ένα συγκεκριμένο σημείο της χώρας, μια ευσεβής σύναξη πιστών συγκεντρώθηκε στην ύπαιθρο και όλοι θαύμασαν τις διδασκαλίες του Αγίου Γρηγορίου. Ξαφνικά, ένα αγόρι άρχισε να αναφωνεί δυνατά ότι ο άγιος δεν μιλούσε μόνος του, αλλά ότι μιλούσε κάποιος άλλος, που στεκόταν κοντά. Όταν, αφού η σύναξη είχε διαλυθεί, έφεραν το αγόρι κοντά του, ο θαυματουργός είπε στους παρόντες ότι ο νέος είχε καταληφθεί από ένα κακό πνεύμα. Αμέσως, βγάζοντας το ωμοφόριό του και τοποθετώντας το στα χείλη του, το έβαλε πάνω στον νέο. Ο νέος άρχισε τότε να αγωνίζεται, να ουρλιάζει, να πέφτει στο έδαφος και να σπαρταράει, όπως συμβαίνει με όσους καταλαμβάνονται από δαίμονες. Ο άγιος έβαλε το χέρι του πάνω του και οι επιθέσεις του νέου σταμάτησαν. Το δαιμόνιο τον άφησε και αυτός, επιστρέφοντας στην προηγούμενη κατάστασή του, δεν μίλησε πλέον ότι είδε κάποιον να μιλάει κοντά στον Άγιο Γρηγόριο και έλαβε πλήρη θεραπεία.
Όταν, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του ασεβούς Δεκίου (7486 ), ξεκίνησε διωγμός των Χριστιανών και εκδόθηκε αυτοκρατορικό διάταγμα σύμφωνα με το οποίο οι Χριστιανοί παντού έπρεπε να αναγκάζονται να λατρεύουν είδωλα και όσοι δεν υπάκουαν να βασανίζονται και να θανατώνονται, ο Άγιος Γρηγόριος συμβούλεψε το ποίμνιό του ότι όποιος δεν είχε τη δύναμη και το θεόδοτο χάρισμα να υπομένει άγρια βασανιστήρια έπρεπε να κρυφτεί, για να μην τρομοκρατηθεί αργότερα όποιος είχε παραδοθεί με τόλμη στους βασανιστές στη θέα των τρομερών βασανιστηρίων και, αισθάνοντας ανίκανος να τα αντέξει, απομακρυνθεί από τον Θεό. «Είναι καλύτερο», είπε ο Γρηγόριος, «να κρυφτείς για λίγο καιρό και να περιμένεις το κάλεσμα και τη βοήθεια του Θεού για το κατόρθωμα του μαρτυρίου». Αφού έδωσε αυτή τη συμβουλή στους πιστούς, ο ίδιος, παίρνοντας έναν από τους διακόνους του, αποσύρθηκε στην έρημο και κρύφτηκε εκεί από τους άπιστους. Οι βασανιστές που έστειλε ο αυτοκράτορας, φτάνοντας στην πόλη της Νεοκαισάρειας, αναζήτησαν πρώτα τον Γρηγόριο, ως τον εκπρόσωπο όλων των Χριστιανών και τον ποιμένα των λογικών προβάτων σε εκείνη τη χώρα. Ένας από τους άπιστους, μαθαίνοντας ότι κρυβόταν σε ένα συγκεκριμένο βουνό, το ανακοίνωσε στους στρατιώτες και τους οδήγησε εκεί. Προχώρησαν βιαστικά στο βουνό, σαν σκυλιά που κυνηγούν για θήραμα ή σαν λύκοι που ψάχνουν να κλέψουν ένα πρόβατο. Ο Άγιος Γρηγόριος, βλέποντας τους στρατιώτες να πλησιάζουν και την αδυναμία να φύγει ή να κρυφτεί από αυτούς, σήκωσε τα χέρια του στον ουρανό, εμπιστευόμενος τον εαυτό του στην προστασία του Θεού, και διέταξε τον διάκονό του να κάνει το ίδιο. Και οι δύο στάθηκαν με απλωμένα χέρια και προσευχήθηκαν. Οι στρατιώτες έψαξαν επιμελώς σε όλο το βουνό για τον άγιο, αλλά δεν τον βρήκαν, γιατί δεν μπορούσαν να τον δουν ούτε όταν περνούσαν αρκετές φορές. Μετά από πολλές αναζητήσεις, επέστρεψαν χωρίς επιτυχία και, κατεβαίνοντας από το βουνό, είπαν σε αυτόν που τους είχε φέρει:
«Δεν βρήκαμε κανέναν σε αυτό το βουνό, είδαμε μόνο δύο δέντρα που στέκονταν όχι μακριά το ένα από το άλλο.»
Και αυτός, συνειδητοποιώντας ότι είχε γίνει ένα θαύμα εδώ, τους άφησε, ανέβηκε ο ίδιος στο βουνό και, βρίσκοντας τον άγιο και τον διάκονο να στέκονται προσευχόμενοι, έπεσε στα πόδια του Γρηγορίου, εκφράζοντας την επιθυμία να γίνει Χριστιανός, η οποία του έγινε δεκτή και από διώκτης έγινε υπηρέτης του Χριστού και άρχισε να κρύβεται μαζί με τους άλλους Χριστιανούς.
Μια μέρα, ενώ προσέφερε τις συνηθισμένες προσευχές του στον Θεό, ο Άγιος Γρηγόριος ταράχτηκε και έμεινε σιωπηλός για πολλή ώρα, τρομοκρατημένος, σαν να κοιτούσε κάποιο συγκινητικό θέαμα. Όταν πέρασε αρκετός χρόνος, το πρόσωπό του έλαμψε και, γεμάτος χαρά, άρχισε να ευχαριστεί τον Θεό με δυνατή φωνή και να ψάλλει έναν θριαμβευτικό ύμνο, φωνάζοντας: «Ευλογητός ο Κύριος, που δεν μας έδωσε θήραμα στα δόντια τους!» ( Ψαλμός 124:6 ).
Ο διάκονος τον ρώτησε:
- Ποιος είναι ο λόγος, πατέρα, για μια τέτοια αλλαγή σε σένα, ώστε τώρα φαίνεσαι χαρούμενος;
Ο άγιος απάντησε:
«Είδα, παιδί μου, ένα θαυμαστό όραμα: ένας μικρός νέος πάλεψε με έναν μεγάλο διάβολο και, αφού τον νίκησε, τον έριξε στο έδαφος και νίκησε.»
Ο διάκονος δεν κατάλαβε το νόημα των ειπωμένων. Τότε ο άγιος είπε ξανά:
«Τώρα, ένας νέος Χριστιανός, ονόματι Τρωάδιος , οδηγήθηκε σε δίκη ενώπιον του βασανιστή. Μετά από πολλά φρικτά βασανιστήρια για τον Χριστό, θανατώθηκε και, θριαμβευτής, ανήλθε στον ουρανό. Στην αρχή ταράχτηκα, γιατί φοβόμουν ότι τα βασανιστήρια θα τον κυρίευαν και ότι θα αρνιόταν τον Χριστό, αλλά τώρα χαίρομαι, βλέποντας ότι ολοκλήρωσε το βάσανό του και ανήλθε στον ουρανό.»
Ακούγοντας αυτό, ο διάκονος θαύμασε την ικανότητα του αγίου να βλέπει από κοντά τι συνέβαινε από μακριά. Στη συνέχεια, παρακάλεσε τον θεοφόρο δάσκαλό του να του επιτρέψει να δει με τα ίδια του τα μάτια και να μάθει τι είχε συμβεί, και να μην τον εμποδίσει να επισκεφθεί το σημείο όπου είχε συμβεί αυτό το θαυμαστό γεγονός. Στις προειδοποιήσεις του Γρηγορίου για τους κινδύνους της αντιμετώπισης των δολοφόνων, ο διάκονος απάντησε με πίστη ότι, παρ' όλα αυτά, έπαιρνε με τόλμη την απόφαση, εμπιστευόμενος στη βοήθεια των προσευχών του.
«Εμπιστεύσου με στον Θεό», είπε στον άγιο, «και κανένας φόβος εχθρών δεν θα με αγγίξει».
Και όταν ο Γρηγόριος, με την προσευχή του, του έστειλε θεϊκή βοήθεια, σαν σύντροφο, ο διάκονος ξεκίνησε με αυτοπεποίθηση το ταξίδι του, χωρίς να κρύβεται από κανέναν που συνάντησε. Φτάνοντας στην πόλη προς το βράδυ και κουρασμένος από το ταξίδι, έκρινε απαραίτητο να ανακουφίσει την κούρασή του πλένοντας σε ένα λουτρό. Ένας δαίμονας κατοικούσε σε εκείνο το μέρος, του οποίου η ολέθρια δύναμη επηρέαζε όσους πλησίαζαν στο σκοτάδι της νύχτας, σκοτώνοντας πολλούς. Επομένως, κανείς δεν πήγαινε ούτε χρησιμοποιούσε το λουτρό μετά τη δύση του ηλίου. Πλησιάζοντας το λουτρό, ο διάκονος ζήτησε από τον υπάλληλο να του ανοίξει την πόρτα και να του επιτρέψει να πλυθεί. Αλλά ο υπάλληλος τον διαβεβαίωσε ότι κανείς που τολμούσε να πλυθεί εκείνη την ώρα δεν έβγαινε ποτέ αλώβητος, και ότι μετά το βράδυ, το δαιμόνιο είχε καταλάβει όλους εκεί, και ότι πολλοί, λόγω άγνοιας, είχαν ήδη πέσει θύματα ανίατων ασθενειών, επιστρέφοντας, αντί για την αναμενόμενη ανακούφιση, κλαίγοντας και θρηνώντας. Αλλά ο διάκονος έγινε ακόμη πιο αποφασιστικός στην πρόθεσή του, και ο οικονόμος, υποκύπτοντας στην ακλόνητη επιθυμία του, του έδωσε το κλειδί, απομακρυνόμενος σε αρκετή απόσταση από το λουτρό. Καθώς ο διάκονος γδύθηκε και μπήκε στο λουτρό, ο δαίμονας του έριξε διάφορους φόβους και τρόμους, επιδεικνύοντας κάθε είδους οπτασίες με τη μορφή φωτιάς και καπνού, θηρίων και ανθρώπων. Αλλά ο διάκονος, προστατεύοντας τον εαυτό του με το σημείο του σταυρού και επικαλούμενος το όνομα του Χριστού, πέρασε από το πρώτο τμήμα του λουτρού χωρίς να πάθει κακό. Όταν μπήκε στο εσωτερικό τμήμα, τον βασάνισαν ακόμη πιο τρομακτικά οράματα. Αλλά με το ίδιο όπλο, διέλυσε και τους δύο αυτούς πραγματικούς και φαινομενικούς φόβους. Τελικά, καθώς έβγαινε από το λουτρό, ο δαίμονας προσπάθησε να τον κρατήσει κλείνοντας βίαια τις πόρτες. Αλλά με το σημείο του σταυρού, η πόρτα άνοιξε. Τότε ο δαίμονας φώναξε στον διάκονο με ανθρώπινη φωνή, προτρέποντάς τον να μην θεωρεί δική του τη δύναμη με την οποία είχε ελευθερωθεί από την καταστροφή. Γιατί διασώθηκε άτρωτος από τη φωνή εκείνου που τον είχε εμπιστευτεί στη φροντίδα του Θεού. Έτσι σώθηκε, ο διάκονος εξέπληξε τους υπαλλήλους του λουτρού. Στη συνέχεια, τους διηγήθηκε όλα όσα του είχαν συμβεί, έμαθε ότι τα γενναία κατορθώματα των μαρτύρων είχαν επιτελεστεί στην πόλη ακριβώς όπως είχε προείπει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός, και επέστρεψε στον μέντορά του, αφήνοντας πίσω για τους ανθρώπους της εποχής του και τους μελλοντικούς ένα κοινό μέσο προστασίας: κάθε άτομο να εμπιστεύεται τον εαυτό του στον Θεό μέσω των ιερέων .
Όταν τελείωσε ο διωγμός, ο Γρηγόριος επέστρεψε στην έδρα του και, αφού συγκέντρωσε το ποίμνιό του, άρχισε να αποκαθιστά την διαταραγμένη τάξη. Πρώτα απ 'όλα, καθιέρωσε τον εορτασμό των αγίων μαρτύρων που είχαν υποφέρει κατά τον προηγούμενο διωγμό. Η δόξα του Χριστού εξαπλώθηκε και ο δαιμονικός πολυθεϊσμός χάθηκε χάρη στις προσπάθειες του Αγίου Γρηγορίου, ο οποίος δεν εγκατέλειψε το Ευαγγέλιο του Χριστού μέχρι τον θάνατό του, φέρνοντας τους κατοίκους της Νεοκαισάρειας και των περιχώρων της στον Θεό μέσω διδασκαλίας και θαυμάτων. Τους έφερε στην αληθινή πίστη, τους καθάρισε από τις θυσίες ειδώλων και τους αγίασε με μια αναίμακτη θυσία. Στο λυκόφως των ημερών του, μαζί με τον αδελφό του Αθηνόδωρο, επίσκοπο Πόντου, παρευρέθηκαν στη σύνοδο κατά του Παύλου του Σαμοσατών. Τελικά, έχοντας φτάσει σε βαθιά γεράματα, πλησίασε σε ένα ευλογημένο τέλος. Με τον θάνατό του, ρώτησε τους παρευρισκόμενους:
– Πόσοι ακόμη άπιστοι υπάρχουν στη Νεοκαισάρεια;
Του απάντησαν:
– Μόνο δεκαεπτά προσκολλώνται στην ειδωλολατρία, αλλά όλη η πόλη πιστεύει στον Χριστό.
Ο άγιος είπε:
«Όταν ήρθα στη Νεοκαισάρεια για να γίνω επίσκοπος, βρήκα τον ίδιο αριθμό Χριστιανών – δεκαεπτά συνολικά, και ολόκληρη η πόλη ήταν δαιμονισμένη. Αλλά τώρα, κατά την αναχώρησή μου προς τον Θεό, απομένουν τόσοι άπιστοι όσοι ήταν πιστοί στην αρχή, αλλά ολόκληρη η πόλη είναι του Χριστού».
Αφού είπε αυτά, παρέδωσε την ψυχή του στα χέρια του Θεού . 7489 Έτσι πέρασε τη ζωή του ο Άγιος Γρηγόριος ο Θαυματουργός της Νεοκαισαρείας ευαρεστώντας τον Θεό και πεθαίνοντας ευλαβικά. Με τις αγίες προσευχές του, είθε ο Κύριος να μας χαρίσει και εμάς ένα καλό τέλος. Αμήν.


























Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου