Την Τετάρτη μετά την Κυριακή του Παραλύτου πανηγυρίζει η Εκκλησία μας μία μεγάλη δεσποτική εορτή, την εορτή της Μεσοπεντηκοστής. Τα βυζαντινά χρόνια, η εορτή της Μεσοπεντηκοστής ήταν η μεγάλη εορτή της Μεγάλης Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως και συνέτρεχαν κατ’ αυτή στον μεγάλο ναό πλήθη λαού. Δεν έχει κανείς παρά να ανοίξει την Έκθεση της Βασιλείου Τάξεως (Κεφ. 26) του Κωνσταντίνου Πορφυρογεννήτου για να δει το επίσημο τυπικό του εορτασμού, όπως ετελείτο μέχρι την Μεσοπεντηκοστή του έτους 903 μ.Χ. στον ναό του Αγίου Μωκίου στην Κωνσταντινούπολη, μέχρι δηλαδή την ημέρα που έγινε η απόπειρα κατά της ζωής του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ’ του Σοφού (11 Μαΐου 903 μ.Χ.). Εκεί υπάρχει μία λεπτομερής περιγραφή του λαμπρού πανηγυρισμού, που καταλαμβάνει ολόκληρες σελίδες και καθορίζει με την γνωστή παράξενη βυζαντινή ορολογία, πως ο αυτοκράτωρ το πρωί της εορτής με τα επίσημα βασιλικά του ενδύματα και την συνοδεία του ξεκινούσε από το ιερό παλάτι για να μεταβεί στον ναό του αγίου Μωκίου, όπου θα ετελείτο η θεία λειτουργία. Σε λίγο έφθανε η λιτανεία με επί κεφαλής τον πατριάρχη, και βασιλεύς και πατριάρχης εισήρχοντο επισήμως στον ναό. Η θεία λειτουργία ετελείτο με την συνήθη στις μεγάλες εορτές βυζαντινή μεγαλοπρέπεια. Μετά από αυτήν ο αυτοκράτωρ παρέθετε πρόγευμα, στο οποίο έπαιρνε μέρος και ο πατριάρχης. Και πάλι ο βασιλεύς υπό τις επευφημίες του πλήθους «Εἰς πολλούς καί ἀγαθούς χρόνους ὁ Θεός ἀγάγει τήν βασιλείαν ὑμῶν» και με πολλούς ενδιαμέσους σταθμούς επέστρεφε στο ιερό παλάτι.
Μεσοπεντηκοστή - Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής, Λαρίσης (www.panagialarisis.gr)
Αλλά και στα σημερινά μας λειτουργικά βιβλία, στο Πεντηκοστάριο, βλέπει κανείς τα ίχνη της παλαιάς της λαμπρότητας. Παρουσιάζεται σαν μία μεγάλη δεσποτική εορτή, με τα εκλεκτά της τροπάρια και τους διπλούς της κανόνες, έργα των μεγάλων υμνογράφων, του Θεοφάνους και του Ανδρέου Κρήτης, με τα αναγνώσματά της και την επίδραση της στις προ και μετά από αυτήν Κυριακές και με την παράταση του εορτασμού της επί οκτώ ημέρες κατά τον τύπο των μεγάλων εορτών του εκκλησιαστικού έτους.
Ποιό όμως είναι το θέμα της ιδιορρύθμου αυτής εορτής; Όχι πάντως κανένα γεγονός της ευαγγελικής ιστορίας. Το θέμα της είναι καθαρά εορτολογικό και θεωρητικό. Η Τετάρτη της Μεσοπεντηκοστής είναι η 25η από του Πάσχα και η 25η προ της Πεντηκοστής ημέρα. Σημειώνει το μέσον της περιόδου των 50 μετά το Πάσχα εορτάσιμων ημερών. Είναι δηλαδή ένας σταθμός, μία τομή. Ωραία το τοποθετεί το πρώτο τροπάριο του εσπερινού της εορτής:
«Πάρεστιν ἡ μεσότης ἡμερῶν,
τῶν ἐκ σωτηρίου ἀρχομένων ἐγέρσεως
Πεντηκοστῇ δέ τῇ θείᾳ σφραγιζομένων,
καί λάμπει τάς λαμπρότητας
ἀμφοτέρωθεν ἔχουσα
καί ἑνοῦσα τάς δύο
καί παρεῖναι τήν δόξαν προφαίνουσα
τῆς δεσποτικῆς ἀναλήψεως σεμνύνεται». Χωρίς δηλαδή να έχει δικό της θέμα η ημέρα αυτή συνδυάζει τα θέματα, του Πάσχα αφ’ ενός και της επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος αφ’ ετέρου, και «προφαίνει» την δόξα της αναλήψεως του Κυρίου, που θα εορτασθεί μετά από 15 ημέρες. Ακριβώς δε αυτό το μέσον των δύο μεγάλων εορτών έφερνε στο νου και ένα εβραϊκό επίθετο του Κυρίου, το «Μεσσίας». Μεσσίας στα ελληνικά μεταφράζεται Χριστός. Αλλά ηχητικά θυμίζει το μέσον. Έτσι και στα τροπάρια και στο συναξάρι της ημέρας η παρετυμολογία αυτή γίνεται αφορμή να παρουσιασθεί ο Χριστός σαν Μεσσίας - μεσίτης Θεού και ανθρώπων, «μεσίτης καί διαλλάκτης ἡμῶν καί τοῦ αἰωνίου αὐτοῦ Πατρός». «Διά ταύτην τήν αἰτίαν τήν παροῦσαν ἑορτήν ἑορτάζοντες καί Μεσοπεντηκοστήν ὀνομάζοντες τόν Μεσσίαν τε ἀνυμνοῦμεν Χριστόν», σημειώνει ο Νικηφόρος Ξανθόπουλος στο συναξάρι. Σ’ αυτό βοήθησε και η ευαγγελική περικοπή, που εξελέγη για την ημέρα αυτή (Ιω. 7, 14-30). Μεσούσης της εορτής του Ιουδαϊκού Πάσχα ο Χριστός ανεβαίνει στο ιερό και διδάσκει. Η διδασκαλία Του προκαλεί τον θαυμασμό, αλλά και ζωηρά αντιδικία μεταξύ αυτού και του λαού και των διδασκάλων.
Μεσοπεντηκοστή - πρώτο μισό 18ου αι. μ.Χ. - Σκήτη Aγίας Άννης, Άγιον Όρος
Είναι Μεσσίας ο Ιησούς η δεν είναι; Είναι η διδασκαλία του Ιησού εκ Θεού ή δεν είναι; Νέο λοιπόν θέμα προστίθεται: ο Χριστός είναι διδάσκαλος. Αυτός που ενώ δεν έμαθε γράμματα κατέχει το πλήρωμα της σοφίας, γιατί είναι η Σοφία του Θεού η κατασκευάσασα τον κόσμο. Ακριβώς από αυτόν τον διάλογο εμπνέεται μεγάλο μέρος της υμνογραφίας της εορτής. Εκείνος που διδάσκει στον ναό, στο μέσον των διδασκάλων του Ιουδαϊκού λαού, στο μέσον της εορτής, είναι ο Μεσσίας, ο Χριστός, ο Λόγος του Θεού. Αυτός που αποδοκιμάζεται από τους δήθεν σοφούς του λαού Του είναι η του Θεού Σοφία. Εκλέγομε ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τροπάρια, το δοξαστικό των αποστίχων του εσπερινού του πλ. δ’ ήχου:«Μεσούσης τῆς ἑορτῆς
διδάσκοντός σου, Σωτήρ,
ἔλεγον οἱ Ἰουδαῖοι·
Πῶς οὗτος οἶδε γράμματα, μή μεμαθηκώς;
ἀγνοοῦντες ὅτι σύ εἶ ἡ Σοφία
ἡ κατασκευάσασα τόν κόσμον.
Δόξα σοι». Λίγες σειρές πιο κάτω στο Ευαγγέλιο του Ιωάννου, αμέσως μετά την περικοπή που περιλαμβάνει τον διάλογο του Κυρίου με τους Ιουδαίους «Τῆς ἑορτῆς μεσούσης», έρχεται ένας παρόμοιος διάλογος, που έλαβε χώρα μεταξύ Χριστού και των Ιουδαίων «τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ τῇ μεγάλῃ τῆς ἑορτῆς», δηλαδή κατά την Πεντηκοστή. Αυτός αρχίζει με μία μεγαλήγορο φράση του Κυρίου.« Ἐάν τις διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με καί πινέτω.ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, καθώς εἶπεν ἡ γραφή, ποταμοί ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ρεύσουσιν ὕδατος ζῶντος» (Ιω. 7, 37-38). Και σχολιάζει ο Ευαγγελιστής.« Τοῦτο δέ εἶπε περί τοῦ Πνεύματος, οὗ ἔμελλον λαμβάνειν οἱ πιστεύοντες εἰς αὐτόν» (Ιω. 7, 39). Δεν έχει σημασία ότι οι λόγοι αυτοί του Κυρίου δεν ελέχθησαν κατά την Μεσοπεντηκοστή, αλλά λίγες ημέρες αργότερα. Ποιητική αδεία μπήκαν στο στόμα του Κυρίου στην ομιλία Του κατά την Μεσοπεντηκοστή. Ταίριαζαν εξ’ άλλου τόσο πολύ με το θέμα της εορτής. Δεν μπορούσε να βρεθεί πιο παραστατική εικόνα για να δειχθεί ο χαρακτήρας του διδακτικού έργου του Χριστού. Στο διψασμένο ανθρώπινο γένος η διδασκαλία του Κυρίου ήλθε σαν ύδωρ ζων, σαν ποταμός χάριτος που δρόσισε το πρόσωπο της γης. Ο Χριστός είναι η πηγή της χάριτος, του ύδατος του αλλομένου εις ζωήν αιώνιον, που ξεδιψά και αρδεύει τις συνεχόμενες από βασανιστική δίψα ψυχές των ανθρώπων. Που μεταβάλλει τους πίνοντας σε πηγές.« Ποταμοί ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ρεύσουσι ὕδατος ζῶντος» (Ιω. 7, 38). «Καί γενήσεται αὐτῷ πηγή ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωήν αἰώνιον», εἶπε στήν Σαμαρείτιδα» (Ιω. 4, 14). Που μετέτρεψε την έρημο του κόσμου σε θεοφύτευτο παράδεισο αειθαλών δένδρων φυτεμένων παρά τας διεξόδους των υδάτων του αγίου Πνεύματος. Το γόνιμο αυτό θέμα έδωσε νέες αφορμές στην εκκλησιαστική ποίηση και στόλισε την εορτή της Μεσοπεντηκοστής με εξαίρετους ύμνους. Διαλέγομε τρεις, τους πιο χαρακτηριστικούς: Το κάθισμα του πλ. δ’ ήχου προς το «Τήν Σοφίαν καί Λόγον», που ψάλλεται μετά την γ’ ωδή του κανόνος στην ακολουθία του όρθρου:«Τῆς σοφίας τό ὕδωρ καί τῆς ζωῆς
ἀναβρύζων τῷ κόσμῳ, πάντας, Σωτήρ,
καλεῖς τοῦ ἀρύσασθαι
σωτηρίας τά νάματα·
τόν γάρ θεῖον νόμον σου
δεχόμενος ἄνθρωπος,
ἐν αὐτῷ σβεννύει
τῆς πλάνης τούς ἄνθρακας.
Ὅθεν εἰς αἰῶνας
οὐ διψήσει, οὐ λήξει
τοῦ κόρου σου δέσποτα, βασιλεῦ ἐπουράνιε.
Διά τοῦτο δοξάζομεν
τό κράτος σου, Χριστέ ὁ Θεός,
τῶν πταισμάτων ἄφεσιν αἰτούμενοι
καταπέμψαι πλουσίως
τοῖς δούλοις σου». Το απολυτίκιο και το κοντάκιο της εορτής, το πρώτο του πλ. δ’ και το δεύτερο του δ’ ήχου:«Μεσούσης τῆς ἑορτῆς
διψῶσάν μου τήν ψυχήν
εὐσεβείας πότισον νάματα·
ὅτι πᾶσι, Σωτήρ ἐβόησας·
Ὁ διψῶν ἐρχέσθω πρός με καί πινέτω.
Ἡ πηγή τῆς ζωῆς, Χριστέ ὁ Θεός, δόξα σοι».
«Τῆς ἑορτῆς τῆς νομικῆς μεσαζούσης
ὁ τῶν ἁπάντων ποιητής καί δεσπότης
πρός τούς παρόντας ἔλεγες, Χριστέ ὁ Θεός·
Δεῦτε καί ἀρύσασθαι ὕδωρ ἀθανασίας.
Ὅθεν σοι προσπίπτομεν καί πιστῶς ἐκβοῶμεν·
Τούς οἰκτιρμούς σου δώρησαι ἡμῖν,
σύ γάρ ὑπάρχεις πηγή τῆς ζωῆς ἡμῶν».
Μεγαλυνάριον
Μεσούσης ἐπέστης τῆς ἑορτῆς, Οἰκτίρμων διδάσκων, ἐν τῷ μέσῳ τοῦ Ἱεροῦ, δεῦτε οἱ διψῶντες, προσέλθετε καὶ ὕδωρ, ἐκ τῆς πηγῆς τῶν ὅλων, πάντες ἀρύσασθε.
Και τέλος το απαράμιλλο εξαποστειλάριο της εορτής:«Ὁ τόν κρατῆρα ἔχων
τῶν ἀκενώτων δωρεῶν,
δός μοι ἀρύσασθαι ὕδωρ
εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν·
ὅτι συνέχομαι δίψῃ,
εὔσπλαγχνε μόνε οἰκτίρμον». Αυτή με λίγα λόγια είναι η εορτή της Μεσοπεντηκοστής. Η έλλειψη ιστορικού υποβάθρου της στέρησε τον απαραίτητο εκείνο λαϊκό χαρακτήρα, που θα την έκανε προσφιλή στον πολύ κόσμο. Και το εντελώς θεωρητικό της θέμα δεν βοήθησε τους χριστιανούς, που δεν είχαν τις απαραίτητες θεολογικές προϋποθέσεις, να ξεπεράσουν την επιφάνεια και να εισδύσουν στην πανηγυριζόμενη δόξα του διδασκάλου Χριστού, της Σοφίας και Λόγου του Θεού, της πηγής του ακενώτου ύδατος. Συνέβη με αυτή κάτι ανάλογο με εκείνο που συνέβη με τους περίφημους ναούς της του Θεού Σοφίας, που αντί να τιμώνται στο όνομα του Χριστού ως Σοφίας του Θεού, προς τιμήν του οποίου ανεγέρθησαν, κατήντησαν, για τους ιδίους λόγους, να πανηγυρίζουν στην εορτή της Πεντηκοστής η του αγίου Πνεύματος η της αγίας Τριάδος η των Εισοδίων η της Κοιμήσεως της Θεοτόκου η και αυτής της μάρτυρος Σοφίας και των τριών θυγατέρων της Πίστεως, Ελπίδος και Αγάπης.
ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΕΣ ΞΕΝΕΣ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ
De Sanctis AbbatibusPachomio et Theodoro Apud Tabennenses in Thebaide Acta Sanctorum
Όσιος Θεόδωρος ο Ηγιασμένος
Δῶρόν σε θεῖον Θεόδωρε δεικνύει
Ἐν Ἁγίοις Ἅγιος ἡγιασμένε.
Τῇ δέγε ἑνδεκάτῃ Θεόδωρος ἀφίπτατο γαίης.
| Βιογραφία
Ο όσιος Θεόδωρος ο ηγιασμένος, ο οποίος άκμασε κατά τους χρόνους του αυτοκράτορος Ιουλιανού του Παραβάτου (361-363 μ.Χ.) καταγόταν από την Αίγυπτο και γεννήθηκε από γονείς πλούσιους. Σε νεαρή ηλικία ακολούθησε τον όσιο Παχώμιο στη Θηβαΐδα της Αιγύπτου και εντάχτηκε υπό την πνευματική καθοδήγησή του, ενώ αναδείχτηκε ένας από τους πιο αγαπητούς μαθητές αυτού. Πιστός μιμητής του διδασκάλου του στον μοναχικό βίο, τον διαδέχτηκε μετά την κοίμησή του στην ηγουμενία της Μονής. Για την αγνότητα του βίου του και την αγιοσύνη του προικίστηκε από τον Θεό με τη χάρη της θαυματουργίας. Για την τέλεια δε ψυχική και σωματική καθαρότητά του έλαβε τον τίτλο ῾Ηγιασμένος᾽. Ο όσιος Θεόδωρος κοιμήθηκε εν ειρήνη το 367 μ.Χ.» (Από το ιστολόγιο ῾ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ’)  Η καταγωγή του οσίου Θεοδώρου από την Αίγυπτο γίνεται η πρώτη αφορμή για τον εκκλησιαστικό ποιητή, προκειμένου να προβάλει την αλλαγή που έφερε στον κόσμο ο Κύριος Ιησούς Χριστός. Ήδη σημειώνει ότι ο μεγάλος σημερινός άγιος, όπως και όλοι οι πριν και μετέπειτα από αυτόν άγιοι του Θεού στην Αίγυπτο, προορίστηκαν από τον Χριστό να γίνουν άγιοι, αφότου από παλιά κατέβηκε στην Αίγυπτο και προβλέποντας ως Θεός την ανταπόκριση στην κλήση Του τους κάλεσε και τους έσωσε και τους δόξασε, κατά τον λόγο του αποστόλου Παύλου (Ρωμ. 8). ῾Αυτός που περπατά στα σύννεφα ως Δεσπότης Θεός, όταν κατέβηκε πριν στην Αίγυπτο σε ανάλαφρο σύννεφο, προόρισε για τη δόξα Του τους πιστούς που θα ανταποκρίνονταν στην κλήση Του, δηλαδή τους εκλεκτούς που έλαμψαν αργότερα και θα αρπάζονταν ως θεόφρονες σε νεφέλες, μεταξύ των οποίων είναι ο Θεόδωρος ο αγιασμένος Πατέρας μας᾽(῾Νέφει την επίβασιν αυτού τιθείς ως Δεσπότης, εν νεφέλη κούφη πριν καταβάς εις Αίγυπτον τους εκλάμψαντας εκλεκτούς προώρισε, τους αρπαζομένους εν νεφέλαις ως θεόφρονας, μεθ᾽ ων Θεόδωρος ο Ηγιασμένος Πατήρ ημών᾽) (στιχηρό εσπερινού). Οπότε το συμπέρασμα είναι προφανές: ῾Η Αίγυπτος, η οποία προηγουμένως κατεχόταν από δαιμονικές τελετές και πάθη, τώρα γίνεται ωραία από τα τάγματα των ασκητών᾽(῾Αίγυπτος η πρότερον δαιμονικαίς μαινομένη τελεταίς και πάθεσιν, ασκητών νυν τάγμασιν ωραΐζεται᾽) (στιχηρό εσπερινού). Κι αυτό βεβαίως σημαίνει: όπου έχουμε παρουσία της χάρης του Θεού, εκεί εξαφανίζεται η όποια δύναμη των δαιμόνων, συνεπώς η προηγούμενη δυσωδία και δυσμορφία γίνεται ευωδία και ευμορφία. Ο Θεός κάνει παράδεισο με άλλα λόγια τον κάθε τόπο, αρκεί να υπάρχουν οι άνθρωποι που θα θελήσουν να ανταποκριθούν με καλή προαίρεση στην κλήση Του.  Ο άγιος υμνογράφος Θεοφάνης, ο οποίος μόλις την προηγουμένη ημέρα ύμνησε τους άθλους και την αγιότητα του μεγάλου Παχωμίου, δεν ήταν δυνατόν να μην εξυμνήσει και το πνευματικό τέκνο αυτού, τον όσιο Θεόδωρο. Μεγάλος ο Παχώμιος, μεγάλος εξ ίσου και ο Θεόδωρος. Γιατί; Διότι ο Θεόδωρος, ως γνήσιος μαθητής και υποτακτικός του διδασκάλου του, τον ακολούθησε με γνησιότητα σε όλες τις ασκητικές διαγωγές του. ῾Έγινες ομόσκηνος του θείου Παχωμίου και ακολούθησες με ζήλο τους τρόπους του, Πάτερ θεόφρον Θεόδωρε, μιμούμενος την εγκράτειά του και την ορθόδοξη πίστη του᾽(῾Ομόσκηνος Παχωμίω τω θείω γενόμενος, τους τρόπους εζήλωσας, Πάτερ θεόφρον Θεόδωρε, τούτου την εγκράτειαν και την ορθόδοξον πίστιν εκμιμούμεος᾽) (ωδή δ´). Έτσι η σχέση του Παχωμίου προς τον Θεόδωρο, σχέση Γέροντος προς υποτακτικό, όπως και αντίστροφα, προβάλλει ως τύπος και παράδειγμα: όπου υπάρχει διάθεση υπακοής εκεί αναδεικνύεται η αγιότητα στο ανώτερο δυνατό σημείο, με την έννοια ότι και ο Γέροντας παίρνει δύναμη για πνευματική προκοπή, κυρίως όμως ο υποτακτικός ανάγεται στην αγιότητα σχετικά εύκολα, ακολουθώντας τα χνάρια του πνευματικού του.  Ο άγιος Θεοφάνης δεν παύει να εξυμνεί αυτήν τη διάθεση υπακοής του οσίου Θεοδώρου, υπακοής βεβαίως στον Πνευματικό του, στην πραγματικότητα όμως υπακοής στον ίδιο τον Κύριο. Το αγωνιστικό φρόνημά του προκειμένου να τηρεί το θέλημα του Θεού ήταν εξαιρετικό, τόσο που ο υμνογράφος μας τον χαρακτηρίζει ως μάρτυρα. Πολλές φορές έχει ειπωθεί ότι μάρτυρας δεν είναι μόνον αυτός που σε εποχή διωγμών δίνει τη ζωή του, αλλά και σε κάθε εποχή που αγωνίζεται μέχρι θανάτου κατά της αμαρτίας εσωτερικά στη συνείδησή του. ῾Έγινες δυνατός μάρτυρας, γιατί αντιστεκόσουν μέχρι αιμάτων προς την αμαρτία, θεόφρον Θεόδωρε᾽(῾Μάρτυς γεγονώς στερρός προς αμαρτίας μέχρις αιμάτων ανθιστάμενος, θεόφρον Θεόδωρε᾽) (ωδή η´). Κι εκείνο που για τον άγιο Θεοφάνη υπήρξε καθοριστιστικό στοιχείο για το μαρτυρικό φρόνημα κατά της αμαρτίας του οσίου Θεοδώρου ήταν και η αγάπη του για τη μελέτη του νόμου Θεού. Ο όσιος διατηρούσε την ψυχική του καθαρότητα, γιατί οι έννοιες του λόγου Θεού ήταν αυτές που κυριαρχούσαν μέσα στην ψυχή του από την αδιάκοπη μελέτη του. ῾Μελετώντας τον αγνότατο νόμο του Θεού με επιμέλεια, Πάτερ, έγινες όλος αγνός και καθαρός᾽(῾Μελετών τον νόμον εμμελώς, Πάτερ, τον αγνότατον, όλος αγνός και καθαρός γεγένησαι᾽) (ωδή α´). Είναι καίρια αλήθεια της πίστεως: κανείς δεν μπορεί να ορθοποδεί στην πνευματική ζωή και να αντιστρατεύεται προς την αμαρτία, αν δεν έχει καθημερινή έγνοια του τη μελέτη του λόγου Θεού. Όσο κανείς έχει στη σκέψη και την καρδιά του τον λόγο του Θεού, τόσο και καθαρίζεται από επήρειες δαιμονικές και ψεκτών παθών. π. Γεώργιος Δορμπαράκης
Минологий-Май (Преподобные Павсикакий еп. Синадский, Ахиллий еп. Ларисийский, Феодор Освященный). Фреска церкви Благовещения. Грачаница. Косово. Сербия. Около 1318 г. Μηνολόγιο Μαίου (Άγιοι Αχίλλιος Λαρίσης και Θεόδωρος ο Ηγιασμένος) Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1318 μ.Χ. στον Ιερό Ναό τού Ευαγγελισμού τής Θεοτόκου τής Ιεράς Μονής Γκρατσάνιτσα. Κοσσυφοπέδιο (Κόσοβο). Σερβία
|
Ἀπολυτίκιον Ἦχος γ’. Θείας πίστεως.
Δῶρον πέφηνας, ἁγιωσύνης, τὸν πανάγιον, δοξάσας Λόγον, ἠγιασμένε θεόφρον Θεόδωρε, ὅθεν βλυστάνεις ἐκ θείας χρηστότητας, ἁγιασμὸν ἀληθῆ τοὶς βοώσι σοι. Πάτερ Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.
Минея - Май (фрагмент). Икона. Русь. Начало XVII в. Церковно-Археологический Кабинет Московской Духовной Академии. Μηναῖο - Μάιος (τεμάχιο). Εἰκονίδιο στίς ἀρχές τοῦ 17ου αἰώνα μ.Χ. στήνἘκκλησία καί τό Αρχαιολογικό Μουσεῖο τῆς Θεολογικῆς Ἀκαδημίας τῆς Μόσχας .
Κοντάκιον Ἦχος β’. Τὰ ἄνω ζητῶν.
Ἐν οἴκω Θεοῦ, ὡς φοίνιξ σύ ἐξήνθησας, καρπούς τε αὐτῷ, ἀρετῶν προσενήνοχας, διὰ τῆς ἀσκήσεως, τῆς ἀρίστης Πάτερ Θεόδωρε· ὅθεν καὶ μακαρίζῃ νῦν, ὡς τῶν Ἀσωμάτων ἰσοστάσιος.
|
Από την Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Θεόδωρος του Tabennese (περίπου 314-368), επίσης γνωστή ως Abba Θεόδωρος Θεοδώρου του Ηγιασμένου ήταν ο πνευματικός διάδοχος Παχώμιος και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη της πρώτης χριστιανικής κοινοβιακή μοναστική ομοσπονδίας από την κατάρρευση μετά το θάνατο του ιδρυτή της. Σύμφωνα με την αγιογραφία , Θεόδωρος γεννήθηκε σε μια πλούσια χριστιανική οικογένεια και ήταν καλά εκπαιδευμένοι από πολύ μικρή ηλικία. Νωρίς στη ζωή αρνήθηκε τις υπερβολές των γονιών του, και στην ηλικία των δεκατεσσάρων εντάχθηκε ένα μοναστήρι στην επισκοπή της ΑΕΕ και κοντά στη σύγχρονη πόλη τηςΈσνα, την Αίγυπτο . Ένας αδελφός από το μοναστήρι Θεόδωρος »έμεινε με Παχώμιος σε Tabennese ενώ ταξιδεύετε και κήρυξε για τις αρετές της Κοινωνία κατά την επιστροφή του στην Ειδική Αγωγή. Προσευχή και κλάμα, Θεόδωρος έγινε καθορίζεται ότι το πεπρωμένο του να ορίσει με Παχώμιος. Αν και αρχικά αρνήθηκε τη διέλευση σε Tabennese από Pachomian μοναχός λόγω πλούσιους υπόβαθρο, Θεόδωρος επέλεξε να ακολουθήσει την επίσκεψη μοναχό, και την επιμονή του (και την έλλειψη υπακοής) απέδωσε. Τον υποδέχθηκε ο Παχώμιος, κατά την άφιξή του, και γρήγορα ενσωματωθεί στην κοινότητα σε Tabennese περίπου 328. Γρήγορα να γίνει ένα από τα αγαπημένα του Παχώμιος, Θεόδωρος έζησε μια αξιοζήλευτη ασκητική ζωή στο μοναστήρι, και πήρε τον τίτλο του "κασκόλ αδελφούς».Θεόδωρος υποστήριξε την επιρροή του ανοιχτά (το οποίο οδήγησε σε επιπλήξεις από Παχώμιος) και γενικά διατήρησε τον εαυτό του ως εξέχουσα μορφή σε Tabennese για πολλά χρόνια, παρά ποτέ δίνεται μια θέση ισχύος στην μοναστική ιεραρχία. Τέλος, Παχώμιος κάλεσε τον να κηρύξει στους αδελφούς παρά τη νεολαία του, και τελικά τον διόρισε οικονόμος του Tabennese μετά από αρκετές νέες μονές είχε χτιστεί. Οι απερχόμενοι στο μοναστήρι του Phbow, Παχώμιος έδωσε Θεόδωρος πλήρη έλεγχο πάνω Tabennese, αν και τον ανακάλεσε από την θέση του μετά από μάρτυρες πολλών μοναχών υπό την εποπτεία Θεόδωρος «παραβίαση των μοναστικών κανόνων χωρίς επίπληξη. Αφού απέτυχε να αποδείξει την ικανότητά του διακυβέρνησης και για μια ακόμη φορά σε μια θέση όχι υψηλότερο από ό, τι όταν είχε αναλάβει το μοναστήρι, Θεόδωρος έγινε προσωπικός βοηθός του Παχώμιος και παρέμεινε σχετικά ήρεμη για μερικά χρόνια. Παρά τις σαφείς δυνατότητες και τη δημοτικότητά του, Παχώμιος αρνήθηκε να χορηγήσει Θεόδωρος κάθε είδους εξουσία? αν μη υγεία του γέρου αλλάξει σύντομα τα πράγματα για πάντα. Μετά Θεόδωρος είχε βοηθήσει Παχώμιος σε Tabennese για αρκετά χρόνια μετά τον υποβιβασμό του, Παχώμιος έγινε πολύ άρρωστος και φάνηκε να είναι στα πρόθυρα του θανάτου. Παχώμιος δεν είχε ονομάσει ένα διάδοχο, και πολλά αδέλφια παρακάλεσε με τον Θεόδωρο να διεκδικήσει τον εαυτό του ως επικεφαλής της Κοινωνία όταν το ασθενικό άνθρωπος πέθανε. Παρά τον ισχυρισμό που Θεόδωρο προφανώς δεν ήθελε την τάξη ενός πατέρα ή τη δόξα αυτού του κόσμου, αυτός συναινέσει. Δυστυχώς για τον ηγέτη τους επίδοξους, Παχώμιος ανακτηθεί, και μετά από ακρόαση της απόφασης Θεόδωρος », εξόρισε τον φιλόδοξο νεαρό άνδρα.Μετά ζει μια ζωή συνεχούς κλάμα και προσευχή στη μοναξιά, Παχώμιος συγχώρησε Θεόδωρος και του επέτρεψε να ζήσει ανάμεσα στους αδελφούς μια ακόμη φορά.Ομαλότητα επέστρεψε, αν και ποτέ ξανά δεν θα Παχώμιος απόλυτη εμπιστοσύνη πρώην προστατευόμενό του. Σε 348 Παχώμιος πέθανε, ονομάζοντας τον αδελφό Πετρώνιου ως διάδοχό του παρά την σαφώς ειδική Θεόδωρο. Ο θάνατος του Πετρώνιου αργότερα αυτό το έτος θα αφήσει Apa Horsiesios υπεύθυνος, και το δημοφιλές Θεόδωρος θα υποχωρήσει στο μακρινό μοναστήρι του Phnoum. Αν και φαίνεται Θεόδωρος ασκείται πλήρης υποταγή στο νέο αρχηγό του Κοινωνία, προβλήματα προέκυψαν σύντομα σε αρκετές Pachomian μοναστήρια που είδαν Horsiesios ως αδύναμο ηγέτη. Αρνούμενος να εργαστούν ή να επικοινωνούν και να απαιτούν ένα νέο ηγέτη, πολλά από τα γέροντα μοναχοί εγκατέλειψαν εντελώς κάθε έννοια της υπακοής στο Horsiesios. Η ομοσπονδία των μοναστηριών ήταν καταρρέει, και Θεόδωρος έσπευσε να Tabennese να εξευμενίσει τους αντάρτες. Λίγο μετά την άφιξή του, ο Θεόδωρος ήταν ο νέος de facto ηγέτη, αν και ο ίδιος υποστήριξε ότι πρέπει να ενεργεί μόνο για λογαριασμό της Horsiesios. Δεκαοκτώ χρόνια Θεόδωρος χορηγείται από το παλιό αρχηγείο Παχώμιος »στο Phbow, χρησιμοποιώντας τεχνικές πολύ πιο δυναμική από ό, τι οι προκάτοχοί του, όπως συνεχώς ανακάτεμα τα γραφεία και τις θέσεις των πιο φιλόδοξων μοναχούς. Ωστόσο, παρά αυτό το κάπως ασταθής μετατόπιση, η Κοινωνία κυβερνήθηκε ειρηνικά για σχεδόν δύο δεκαετίες, κατά την οποία το σημείο Θεόδωρος προέβλεψε ότι θα πεθάνει σύντομα. Μέσα σε λίγους μήνες η πρόβλεψή του βγήκε αληθινή, και Apa Horsiesios για άλλη μια φορά πήρε τη θέση του ως επικεφαλής των κοινοτήτων και στις δύο τίτλο και την εξουσία. [1] Προσωπικές συγγράμματα [ Επεξεργασία ]Όπως αυτές των Παχώμιος και των άλλων ηγετών του Κοινωνία, κηρύγματα Θεόδωρος »καταγράφηκαν από τους οπαδούς του και κάποια χρονικά της αλληλογραφίας του με τη σύγχρονη χριστιανική στοιχεία σώζονται ακέραια. Το πιο σημαντικό από αυτά τα έγγραφα, τα οποία βρίσκονται στην Κοπτική και πιστεύεται ότι έχουν έρθει από το χέρι Θεόδωρος », είναι ένα σύνολο τριών οδηγιών. Αυτές οι οδηγίες αποτελούνται από πολλά μικρά μαθήματα και κανόνες, οι οποίοι Θεόδωρος προφανώς δίδαξε στους αδελφούς, και ενώ τα τμήματα του καθενός είναι ακατανόητο γιατί τα πρωτότυπα κείμενα ακρωτηριασμένα και η ανασυγκρότηση είναι εικαστική, πολλά τμήματα παραμένουν άθικτα. Μια ποικιλία των θεμάτων που καλύπτονται σε αυτά τα κείμενα, αν και μερικά χωρία προσφέρουν καμία πληροφορία πέρα από τα γνωστά γεγονότα που Θεόδωρος μεγάλο θαυμασμό Παχώμιος και ενέκρινε ένα πολύ ασκητικό τρόπο ζωής για τους αδελφούς τους οποίους καθοδηγείται. Γραφή παρατίθεται γενναιόδωρα, αν υπάρχει τελικά λίγο να διακρίνει αυτά τα κείμενα από τα γραπτά των άλλων πρώτων Χριστιανών κάτω από την αλεξανδρινή σφαίρα επιρροής. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για τις δύο σύντομες επιστολές Θεόδωρος αποτελείται στα άλλα μοναστήρια της ομοσπονδίας που κληρονόμησε από Παχώμιος, που ασχολούνται με τα θέματα του Πάσχα και επαγρύπνηση ενάντια στην αμαρτία. Σίγουρα αυτά τα κείμενα προσφέρουν όλα εικόνα για τις αξίες της μοναστικής Pachomian σύστημα στο σύνολό του και η ίδια στις αρχές του Χριστιανισμού, αλλά λίγα είναι εγγενώς εμφανής για τον άνθρωπο που τα έγραψε. [2] Η επιστολή του Άμμωνα [ Επεξεργασία ]Η επιστολή του Άμμωνα είναι η μόνη από πρώτο χέρι περιγραφή του τι ήταν σαν να είναι μέσα σε ένα μοναστήρι κατά το χρονικό διάστημα στο οποίο Θεόδωρος ήταν υπεύθυνος για την Κοινωνία. Άμμων πέρασε τρία χρόνια ζουν με τον Θεόδωρο στο μοναστήρι του Phbow, η οποία χρησίμευσε ως έδρα της εκκίνησης Κοινωνία όταν Παχώμιος μετεγκατασταθεί εκεί γύρω από 336. Οι περισσότεροι από το γράμμα αποτελείται από ρήσεις Άμμωνα ακούσει από τους αδελφούς που είχαν προσωπικά αλληλεπιδράσει με Παχώμιος και Θεόδωρος, πολύ των οποίων είναι έπαινος για τους δύο άνδρες με λίγη πραγματική ουσία. Παρά το γεγονός ότι Άμμωνα ήταν ένας επιμελής άνθρωπος που θα γινόταν αργότερα γνωστός επίσκοπος, τις γνώσεις του για τη λειτουργία της Κοινωνία περιορίστηκε από την αδυναμία του να κατανοήσει Κοπτική. Παχώμιος και Θεόδωρος ήταν γηγενείς Αιγύπτιοι, και μιλούσαν την μητρική αιγυπτιακή γλώσσα γνωστή ως Σαχιδική Κόπτες, όπως και η συντριπτική πλειοψηφία των αδελφών που ήρθαν σε αυτούς. Ωστόσο, τα άτομα που μιλούσαν άλλες γλώσσες άρχισαν να γίνονται αποδεκτά μετά Αθανασίου αναφέρεται σε Έλληνες μετατρέπουν που τον είχε υπηρετήσει στην Αλεξάνδρεια για να Παχώμιος. Αυτή η ελληνική άνθρωπος, ο οποίος ήταν γνωστός ως Θεόδωρος ο Αλεξανδρινός, αναζήτησε μια ασκητική ζωή, και γρήγορα εντυπωσιασμένος Παχώμιος με ευσέβεια του. Αν και Παχώμιος δεν ήταν σε θέση να επικοινωνήσει εύκολα μαζί του, διόρισε αυτό το νέο Θεόδωρος ως housemaster για τους ξένους οι οποίοι επίσης έρχονται να γίνουν μοναχοί μαζί του στο Phbow, και του έδωσε πλήρη εξουσία πάνω από εκείνους που μιλούσαν ελληνικά. Θεόδωρος ο Αλεξανδρινός έμαθε τελικά Κοπτική και ήταν σε θέση να επικοινωνήσει με Παχώμιος και να χρησιμεύσει ως ο επίσημος μεταφραστής της Κοινωνία, αλλά η κοινότητα που χορηγείται πάντα παρέμεινε ημι-αυτόνομη από το κύριο πληθυσμό της μονής. Έλληνες μοναχοί αναγκάστηκαν να βασίζονται σε Θεόδωρο για να επικοινωνήσει με κανέναν έξω από μικρό κύκλο τους, και μια ξεχωριστή εμπόδιο της γλώσσας εκδηλώθηκε.Καθώς οι πηγές αναφέρουν, Άμμων και οι αδελφοί συνδυάστηκαν με τον ήταν από την πλευρά αυτού του φραγμού απέναντι Θεόδωρος. Όλοι οι λογαριασμοί των λεγομένων Θεόδωρος »ανέφερε στις επιστολές του Άμμωνα περιγραφεί μόνο ως είχαν μεταφραστεί σε αυτόν. Άμμωνα αναγνωρίζει ότι όταν Θεόδωρος μίλησε με τον ίδιο, το έκανε στην αιγυπτιακή γλώσσα, ενώ Θεόδωρος ο Αλεξανδρινός μεταφραστεί στα ελληνικά, και ότι όλες οι επικοινωνίες του ήταν έτσι έμμεση. Ήταν ένα βάρος για Άμμωνα να κάνετε ερωτήσεις Θεόδωρος, δεδομένου ότι τόσο η έρευνα και η απάντηση έπρεπε να περάσει μέσα από Θεόδωρος ο Αλεξανδρινός, και ως εκ τούτου οι περισσότερες από τις περιγραφές του περιλαμβάνουν παρατηρήσιμες ενέργειες και όχι την ομιλία. Επιπλέον, οι ιστορίες και θαύματα που εξιστορεί ακούσουμε από τους αδελφούς του, δεν θα μπορούσε να έρθει απευθείας σε αυτά από μια αιγυπτιακή αδελφό, και πρέπει να φιλτράρεται σε αυτούς μέσω Θεόδωρος ο Αλεξανδρινός. Δεδομένου ότι λίγα είναι γνωστά ή καταγραφεί για την πρόθεση της ελληνικής Θεόδωρο, είναι αδύνατο να κρίνουμε τον τρόπο τη θέση του ως επικεφαλής μεταφραστής μπορεί να έχουν επηρεάσει τις πληροφορίες που έλαβε από την κοινότητα ήταν επικεφαλής, ή πώς ακριβώς κατάλαβαν τα λόγια του Παχώμιος και την αιγυπτιακή Θεόδωρο. [3] Η μοναστική χρονικό [ Επεξεργασία ]Η μοναστική χρονικό της Pachomian ομοσπονδίας είναι μακράν η πιο λεπτομερής πηγή που αναφέρει Θεόδωρος. Το χρονικό ολοκληρώθηκε λίγο μετά το θάνατο της Παχώμιος και Θεόδωρος, που παρουσιάζονται ως οι δύο κεντρικότερο στοιχεία στην ιστορία της Κοινωνία. Εκδόσεις αυτού του χρονικού έχει βρεθεί σε πολλές διαφορετικές μεταφράσεις και ενωθεί από θραύσματα, αλλά η Bohairic έκδοση έχει γίνει η πιο συχνά να γνωμοδοτήσει. Αυτό είναι επειδή είναι μακράν η πιο λεπτομερή και κατανοητή έκδοση και γραμμένο σε μια γλώσσα πιο παρόμοιο με το Σαχιδική Κοπτική ομιλείται από περισσότερους Pachomian μοναχούς από τηνΕλληνική έκδοση. Μπορεί να εκτιμηθεί ότι το χρονικό αποτελείται κάποια στιγμή μεταξύ 368, όταν ο τελευταίος των καταγεγραμμένων γεγονότων πιστεύεται ότι έχει αποκαλυφθεί, και 404, όταν Αγίου Jerome είναι γνωστό ότι έχουν μεταφραστεί μια έκδοση των χρονικών στη Λατινική . Πολλά ερωτήματα παραμένουν σχετικά με την προέλευση αυτού του κειμένου, αλλά δεδομένου ότι είναι η μόνη σημαντική βιογραφία για τον Θεόδωρο, παραμένει θεμελιώδης πηγή. - Jump up^ Pachomian Κοινωνία Ι: Η ζωή του Πατέρας μας Παχώμιος. Trans. Armand Veilleux. Καλαμαζού, Μίσιγκαν: Κιστερκιανός Εκδόσεις, 1980.
- Jump up^ Pachomian Chronicles και Κανόνες. Trans. Armand Veilleux. Καλαμαζού, Μίσιγκαν: Κιστερκιανός Εκδόσεις, 1981.
- Jump up^ Η Επιστολή του Άμμωνα και Pachomian μοναχισμού. Trans. James E. Goehring. Νέα Υόρκη: W. de Gruyter, 1986.
|
|
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου