ΕΙΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟΝ ΕΝΔΟΞΟΝ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΑ
ΑΘΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΑΙ ΕΝΔΟΞΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΥ
(σελίδες 128 - 142 )
Ο Άγιος Ιερομάρτυς Ελευθέριος
Сщмч. Елевферий.
Фреска 1546 год.
церкви свт. Николая. Монастырь Ставроникита. Афон.
Феофан Критский и Симеон.
Ο Άγιος Ελευθέριος .
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1546 μ.Χ.
στο Παρεκκλήσιο τού Αγίου Νικολάου
τής Ιεράς Μονής Σταυρονικήτα. Αγίου Όρους
έργο τών αγιγράφων Θεοφάνη τού Κρητός και τού Συμεών
Ἐλευθέριος, ὡς ἀδουλόνους φύσει,
Σπάθας θεωρῶν, οὐκ ἐδουλοῦτο πλάνῃ.
Δῖον Ἐλευθέριον δεκάτῃ πέφνε φάσγανα πέμπτῃ.
Βιογραφία
Ο Άγιος Ελευθέριος γεννήθηκε τον 2o αιώνα μ. Χ. στην Ελλάδα (κατά άλλους στην Ρώμη) από πλούσιους γονείς. Τότε αυτοκράτορας ήταν ο Κόμμοδος και ο Σεπτίνος Σεβήρος. Ορφανός από πατέρα, ανατράφηκε σύμφωνα με τις επιταγές του Ευαγγελίου από την ευσεβέστατη και φιλάνθρωπη μητέρα του, Ανθία (της Ευανθίας γόνος, στιχηρό Εσπερινού) (βλέπε ίδια ημέρα) η οποία έγινε χριστιανή ακούοντας το κήρυγμα από μαθητές του Απ. Παύλου.
Διακαής πόθος της Ανθίας ήταν να επισκεφτεί τη Ρώμη, που τα χώματά της είχαν βαφτεί με το αίμα των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Κάποτε, λοιπόν, αποφάσισε και πήγε. Μαζί πήρε και το νεαρό γιό της Ελευθέριο. Ο επίσκοπος Ρώμης Ανίκητος (βλέπε 17 Απριλίου), όταν είδε τον Ελευθέριο εκτιμώντας την πολλή νοημοσύνη του, τη θερμή πίστη και το αγνό ήθος του, τον έλαβε υπό την προστασία του.
Сщмч. Елевферий.
. Фреска. 1547 г.
Афон (Дионисиат).
Тзортзи (Зорзис) Фука
Άγιος Ελευθέριος.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1547 μ.Χ.
στην Ιερά Μονή Διονυσίου Αγίου Όρους
έργο τού αγιογράφου Τζώρτζη (Ζώρζη) Φουκά
Σε ηλικία 15 ετών χειροτονήθηκε από τον επίσκοπο Ρώμης Ανίκητο, διάκονος και έπειτα από τρία χρόνια χειροτονήθηκε ιερέας. Από τη θέση αυτή ο Ελευθέριος αγωνίστηκε με ζήλο για τη διδαχή του ποιμνίου του, και σε έργα φιλανθρωπίας. Αργότερα και σε ηλικία είκοσι ετών, με κοινή ψήφο κλήρου και λαού έγινε επίσκοπος Ιλλυρικού, σημερινής Αλβανίας με έδρα την Αυλώνα.
Μα χειροτονήθηκε τόσο μικρός; Στο ερώτημα δίνει απάντηση ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης.... Γράφει σε υποσημείωση του Συναξαριστού του: «Ας μη θαυμάζει κανείς ότι αυτός ο άγιος χειροτονήθηκε σε ηλικία αντίθετη με τους ιερούς κανόνες της 6ης Οικ. Συνόδου και της τοπικής Συνόδου της Νεοκαισαρείας, οι οποίοι ορίζουν ότι ο διάκονος χειροτονείται στη ηλικία των 25 χρόνων, ο πρεσβύτερος στα 30 και ο επίσκοπος πάνω από 30. Αυτό έγινε γιατί ο άγιος Ελευθέριος έζησε πριν ακόμη γίνουν οι παραπάνω κανόνες, οι οποίοι έγιναν αργότερα».
Η χειροτονία του αγίου Ελευθερίου, όπως γράφει κάποιος βιογράφος του, έγινε «κατ’ οικονομίαν» Θεού, λόγω των μεγάλων αρετών και της σοφίας του με την οποία προσείλκυε στον Χριστό τους ειδωλολάτρες. Η γλυκύτητα του λόγου του, που επιβεβαιωνόταν με τα πολλά θαύματα του, έκανε αυτούς που βρίσκονταν στην πλάνη να ασπαστούν την χριστιανική αλήθεια.
Η φήμη της αρετής του Αγίου Ελευθερίου ήταν τόσο μεγάλη που έφτασε μέχρι τη Βρεττανία. Έτσι, ο βασιλιάς της, Λούκιος, έγραψε επιστολή στον Ελευθέριο και του δήλωνε ότι αυτός και ο λαός του επιθυμούσαν να γίνουν χριστιανοί. Ο Ελευθέριος αμέσως ανταποκρίθηκε, στέλνοντας δύο εκπαιδευμένους στην πίστη άνδρες, που κατήχησαν και βάπτισαν χριστιανούς τον Λούκιο με το λαό του.
Όταν ο Σεπτίμιος Σεβήρος πληροφορήθηκε την χριστιανική δράση του Ελευθερίου διέταξε την σύλληψή του. Έπειτα από πολλά βασανιστήρια ο Ελευθέριος οδηγήθηκε από τους ειδωλολάτρες στην αρένα της Ρώμης. Τα άγρια ζώα όμως δεν τον άγγιξαν, γι’ αυτό και αποκεφαλίσθηκε μαζί με την μητέρα του.
Έτσι ο Άγιος Ελευθέριος πέρασε «εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ» (Προς Ρωμαίους, η' 21). Δηλαδή στην ελευθερία της ένδοξης κατάστασης των παιδιών του Θεού.
Сщмч. Елевферий.
Миниатюра Минология Василия II. Константинополь. 985 г. Ватиканская библиотека. Рим.
Άθληση τού Άγίου Μάρτυρος Ελευθερίου.
Μικρογραφία (Μινιατούρα) στό Μηνολόγιο τοῦ Βασίλειος Β '. 985 μ.Χ. Κωνσταντινούπολη.
Τώρα εὑρίσκεται στήν Βιβλιοθήκη τοῦ Βατικανοῦ. Ρώμη
Елевферий еп. Иллирийский, сщмч.
и его мать Анфия Римская, мц. (15 декабря)
Менологий на 14 - 17 декабря
Византия. Греция; XIV в.; памятник:
Византийский менологий (Byzantine illumination Menologion);
10 x 13 см.; местонахождение: Англия. Оксфорд.
Бодлеанская Библиотека
Άθληση τού Άγίου Μάρτυρος Ελευθερίου
καί τής μητρός αυτού Ανθίας.
Μηνολόγιο 14 - 17 Δεκεμβρίου
Βυζαντινή Μηνολόγιο τού 14ου αιώνα μ.Χ.
Τώρα ευρίσκεται στην Αγγλία. Οξφόρδη.
Bodleian Βιβλιοθήκη (Bodleian Library)
Елевферий Иллирийский, сщмч.,
Севастиан Медиоланский, мч., три отрока вавилонских Анания, Азария, Мисаил, Даниил
Фреска. XIV в.;
Нартекс (притвор)Печская Патриархия.
. Косово. Сербия.
Άθληση τού Άγίου Μάρτυρος Ελευθερίου
Τοιχογραφία (Fresco) τού 14ου αιώνα μ.Χ..
στην Πατριαρχική Ιερά Μονή Πεκίου (Πέτς)
Κοσσυφοπέδιο (Κόσσοβο) Σερβία
ΙΕΡΑ ΛΕΙΨΑΝΑ
Στον Ιερό Ναό τής Κοίμησης τής Θεοτόκου στα Πευκάκια Νέας Ιωνίας φυλάσσεται το άφθαρτο σκήνωμα του αγίου Ελευθερίου. Μεταφέρθηκε εκεί το 1923 ή 1924 από την Ιωνόπολη (Ινέπολη) του Ευξείνου Πόντου, η οποία βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του Ευξείνου, στη βόρεια ακτή, μεταξύ Σινώπης και Βοσπόρου.
Η Κάρα Αγίου Ελευθερίου
στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος Σπαρμού Ολύμπου
Δεν είναι ίσως ευρύτερα γνωστό, αλλά η δεξιά χείρα του Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου (εορτάζει 15 Δεκεμβρίου) αποθησαυρίζεται εντός ωραιότατης ασημένιας λειψανοθήκης στον Ιερό Ναό Παντοκράτορος Πατρών.
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ. Άγια λείψανα του Αγίου Αμφιλοχίου Ικονίου, της Αγίας Πελαγίας, του Αγίου Κυπριανού, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, του Αγίου Παντελεήμονος, των Αγίων Αναργύρων Κύρου και Ιωάννου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, του Αγίου Ιερομάρτυρος Μοδέστου, του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Τρύφωνος, του Αγίου Προκοπίου, της Αγίας Μαρίνης, του Αγίου Παντελεήμονος, των Αγίων Δισμυρίων, του Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου, του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Προκοπίου, του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, του Αγίου Ιωάννου του Ελεήμονος, του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος, του Αγίου Τρύφωνος, του Αγίου Γρηγορίου της Μεγάλης Αρμενίας, της Οσίας Ευπραξίας κ.ά.
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ. Άγια λείψανα των Αγίων Οσιομαρτύρων Ευθυμίου, Ιγνατίου και Ακακίου, του Αγίου Αμφιλοχίου Ικονίου, της Αγίας Πελαγίας, του Αγίου Κυπριανού, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου, του Αγίου Παντελεήμονος, των Αγίων Αναργύρων Κύρου και Ιωάννου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, του Αγίου Ιερομάρτυρος Μοδέστου, του Αγίου Ελευθερίου, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Αρτεμίου, του Αγίου Παντελεήμονος, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Μάρτυρος Ευστρατίου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Μοδέστου, της Οσίας Μελάνης, του Αγίου Μηνά Καλλικέλαδου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, της Αγίας Κυριακής, του Αγίου Μάρτυρος Προκοπίου, του Αγίου Μάρτυρος Ιγνατίου, του Αγίου Μάρτυρος Ευθυμίου κ.ά.
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ. Άγια λείψανα του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Προκοπίου, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Μάρτυρος Ευστρατίου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Μοδέστου, της Οσίας Μελάνης, του Αγίου Μηνά Καλλικέλαδου, του Αγίου Ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, της Αγίας Κυριακής, του Αγίου Μάρτυρος Προκοπίου, του Αγίου Μάρτυρος Ιγνατίου, του Αγίου Μάρτυρος Ευθυμίου, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Μοδέστου, του Αγίου Μερκουρίου, του Αγίου ΜΙχαήλ Συνάδων, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Ελευθερίου, του Αγίου Χαραλάμπους, του Αγίου Αρτεμίου, του Αγίου Παντελεήμονος, του Αγίου Κηρύκου, της Αγίας Παρασκευής, του Αγίου Φωτίου, του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου κ.ά.
Αποτμημα λειψάνων τού Αγίου Ελευθερίου κατετέθησαν σε Κατακόμβη του Ιερού Καθεδρικού Ναού Παναγίας Ελευθερωτρίας Διδυμοτείχου, που διαμορφώθηκε πρόσφατα στο ισόγειο του.Σημειωτέον ότι τα ιερά λείψανα εδώρησε στη Μητροπολη ο Θεοφ. Επίσκοπος Φαναρίου κ. Αγαθάγγελος χάριν αγιασμού και ευλογίας των πιστών
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΤΟΥ ΕΝ ΟΛΥΜΠΩ. Ιερά Λείψανα των Αγίων Αποστόλου Θωμά, Παντελεήμονος, Ελευθερίου, Αρτεμίου, Τρύφωνος,
Χαραλάμπους και Ιωάννου του Χρυσοστόμου σε λειψανοθήκη του 1806.
Απότμημα λειψάνου Αγίου Ελευθερίου
στην Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου Αγίου Όρους
Στην Ιερα Μονη Τιμίου Προδρόμου Νικήσιανης (Νομός Καβάλας) φυλλάσονται λείψανα πολλών αγίων όπως:Τμήμα Λειψάνου Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου.
Λείψανα των Αγίων Μαρτύρων Τρύφωνος, Γεωργίου, Θεοδώρου Τήρωνος, Ελευθερίου, Χαραλάμπους και Παρασκευής.
Στην αριστερή πλευρά ιερά λείψανα των αγίων μαρτύρων Τρύφωνος, Γεωργίου, Θεοδώρου Τήρωνος, Ελευθερίου, Χαραλάμπους και Παρασκευής (από τα αριστερά προς τα δεξιά). Τα ιερά λείψανα τοποθετήθηκαν σε μαλλί προβάτου.
Οι άγιοι εικονίζονται επίσης στο πάνω μέρος της λειψανοθήκης (επιζωγραφισμένοι), ενώ ψηλότερα βρίσκουμε ελληνικές επιγραφές με τα ονόματά τους.
Το σπάνιο αυτό κειμήλιο βρίσκεται σήμερα σε νέα ασημένια λειψανοθήκη, ενώ οι δύο πινακίδες αποχωρίστηκαν και στη μέση ενσωματώθηκε ασημένια πλάκα με ιερό λείψανο του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Ήταν άραγε το κειμήλιο αυτό δώρο της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου σε ευσεβείς και φιλόχριστους ηγεμόνες και βογιάρους της Μολδαβίας και Βλαχίας επειδή ανέλαβαν δυσβάσταχτα φορολογικά βάρη της μονής κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας ή ίσως επειδή χρηματοδότησαν σημαντικές οικοδομικές εργασίες της μονής την ίδια περίοδο; Η ιστορία του είναι ακόμη άγνωστη.Πηγές: BISERICA SFINTEI CRUCI SI A SFANTULUI VASILE CEL MARE biserica-sfantulvasile.ro – leipsanothiki.blogspot.be
Calea Victoriei 198, sector 1, Bucuresti
Relics at St. Elefterie Church in Bucharest
Απότμημα λειψάνου τού Αγίου στον Ιερο Ναό Αγιου Ελευθερίου
στο Βουκουρέστι. Ρουμανία
Relics of the saint, Caladarusani monastery, near Bucharest
Απότμημα λειψάνου τού Αγίου στην Ιερά Μονη Caladarusani κοντά
στο Βουκουρεστι. Ρουμανία
Η Σύναξή του τελείται στο μαρτύριο αυτού, πλησίον του Ξηρολόφου.
Ο Άγιος Ελευθέριος θεωρείται βοηθός των εγκύων γυναικών. Τους δίνει «καλή λευτεριά». Πολλές γυναίκες επικαλούνται τη βοήθεια του και ακουμπούν το εικονισματάκι του αγίου πάνω τους. Η αντίληψη αυτή αναφέρεται και σ’ ένα προσόμοιο στιχηρό της εορτής. «Τῶν ἐπιτόκων γυναίων Πάτερ κηδόμενος, ἐλευθερίαν δίδως, τῷ Ναῷ σου φοιτώσαις....», δηλαδή, Φροντίζεις Πάτερ τις έγκυες γυναίκες που καταφεύγουν στο ναό σου δίνοντας του ελευθερία....
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον λόγον.
Φερωνύμῳ σου κλήσει καλλωπιζόμενος, ἐλευθερίαν παρέχεις καὶ ἀπολύτρωσιν, τοῖς προσκάμνουσι δεινῶς, ποικίλας θλίψεσιν, Ἐλευθέριε σοφέ, ἱερῶν καλλονή, Μαρτύρων ἡ ὡραιότης· διὸ μὴ παύσῃ βραβεύων, ἀναψυχὴν τοῖς σὲ γαιρέρουσι.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Καὶ τρόπων μέτοχος, καὶ θρόνων διάδοχος, τῶν Ἀποστόλων γενόμενος, τὴν πρᾶξιν εὗρες θεόπνευστε, εἰς θεωρίας ἐπίβασιν· διὰ τοῦτο τὸν λόγον τῆς ἀληθείας ὀρθοτομῶν, καὶ τῇ πίστει ἐνήθλησας μέχρις αἵματος, Ἱερομάρτυς Ἐλευθέριε· Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.
Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον.
Ἱερέων ποδήρει κατακοσμούμενος, καὶ αἱμάτων τοῖς ῥείθροις ἐπισταζόμενος, τῷ Δεσπότῃ σου Χριστῷ μάκαρ ἀνέδραμες, Ἐλευθέριε σοφέ, καθαιρέτα τοῦ Σατᾶν. Διὸ μὴ παύσῃ πρεσβεύων, ὑπὲρ τῶν πίστει τιμώντων, τὴν μακαρίαν σου ἄθλησιν.
Παλαιά εικόνα του Αγίου Ιερομάρτυρος Ελευθερίου.
Κάθισμα
Ἦχος α’. Τὸν τάφον σου Σωτὴρ.
Ἐλεύθερον τὸν νοῦν, ἐκ παθῶν κεκτημένος, ἐγένου τοῦ Θεοῦ, γνησιώτατος δοῦλος, καὶ πλάνης ἠλευθέρωσας, τοὺς καλῶς σοι ποθήσαντας, ἐναθλήσας δέ, ὡς ἱερεύς τε καὶ Μάρτυς, Ἐλευθέριε, διπλοῦν ἐδέξω τὸ στέφος, πρεσβεύων σωθῆναι ἡμᾶς.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τοὺς ἀσφαλεῖς.
Ὡς καλλονὴν τῶν ἱερέων Ὅσιε, καὶ προτροπὴν τῶν Ἀθλοφόρων ἅπαντες, εὐφημοῦμεν καὶ αἰτοῦμέν σε, Ἱερομάρτυς Ἐλευθέριε· Τοὺς πόθῳ σου τὴν μνὴμην ἑορτάζοντας, κινδύνων πολυτρόπων ἐλευθέρωσον, πρεσβεύων ἀπαύστως, ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.
Ὁ Οἶκος
Ἔπιδε εὔσπλαγχνε Ζωοδότα, ὡς φιλάνθρωπος μόνος καὶ οἰκτίρμων Θεός, τὴν τῆς ψυχῆς μου σκοτόμαιναν, καὶ πανσθενεῖ δεξιᾷ σου Λόγε, τῶν παθῶν ἐλευθέρωσον τῆς αἰσχύνης, ὅπως τὸν σὸν Ἱεράρχην ὑμνήσω Ἐλευθέριον· αὐτὸς γὰρ ὄντως ἐκ μήτρας ἐγνωρίσθη σοι, καὶ καθηγίασται, καὶ ἀνετέθη σοι, ὡς Σαμουήλ, ἀπὸ μητρὸς ἱερᾶς σοι τῷ Κτίσαντι, πρεσβεύων ἀπαύστως ὑπὲρ πάντων ἡμῶν.
Μεγαλυνάριον
Τῆς ἐλευθερίας τῆς ἐν Χριστῷ, τοῖς δεδουλωμένοις, χρηματίσας μυσταγωγός, κληρονόμος ὤφθης, Σιὼν τῆς ἐλευθέρας, ἀθλήσας Ἐλευθέριε ὡς ἀσώματος.
ΑΠΟ ΤΟ ΡΩΣΙΚΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ
Βίοι αγίων
( μετάφραση Google)
Το θεμελιώδες έργο του Αγίου Δημητρίου του Ροστόφ, «Βίοι Αγίων» (Chetyi-Minei), είναι μια τεράστια συλλογή αγιογραφικών κειμένων, οργανωμένων κατά μήνες και ημέρες του εκκλησιαστικού ημερολογίου, που περιλαμβάνει τους βίους Ορθόδοξων αγίων, μαρτύρων, σεβαστών, ιεραρχών και άλλων αγίων. Το Chetyi-Minei έχει γίνει γενικά αποδεκτό στην Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και σήμερα αποτελεί το κύριο μέρος των εκκλησιαστικών μας ημερολογίων.
Οι εργασίες για τη σύνθεση διήρκεσαν περισσότερα από 20 χρόνια (1684-1705).
Σε 12 τόμους (για κάθε μήνα του έτους), ο συγγραφέας συστηματοποίησε και αναδιατύπωσε υλικό από ελληνικές, λατινικές, πολωνικές και εκκλησιαστικές σλαβονικές πηγές: τη συλλογή "Acta sanctorum" των Μπολανιστών, το "De probatis sanctorum historiis" του Λαυρεντίου Σούριου, τον βίο του Αγίου Συμεών Μεταφράστου, το έργο του Πιότρ Σκάργκα "Żywoty świętych", το αντίγραφο της Κοιμήσεως της Θεοτόκου του Μεγάλου Μηναίου-Αναγνώματος, το Πατερικό του Κιέβου-Πετσέρσκ και άλλα.
Το έργο περιέχει 765 άρθρα, χωρίς να υπολογίζονται τα απομνημονεύματα (σύντομες, συχνά μονοφράσιες σημειώσεις για πρόσωπα και γεγονότα που δεν καλύπτονται σε εκτενέστερα άρθρα): βίοι αγίων, κηρύγματα για μεγάλες εορτές (22 συνολικά), συναξάρια για τις εορτές του Κυρίου, της Θεοτόκου και άλλες, μεμονωμένες ιστορικές συζητήσεις, 2 άρθρα αφιερωμένα σε ημερολογιακά θέματα (Μάρτιος).
Με βάση τον χρόνο και τον τόπο των ασκητικών άθλων των αγίων, οι βίοι τους χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες: τους βίους και τα κατορθώματα των αγίων της Παλαιάς Διαθήκης (24 βίοι), τους γενικούς χριστιανούς αγίους (571 βίοι), τους Ρώσους αγίους (65 βίοι) και τους νοτιοσλαβικούς αγίους (4 βίοι). Κάθε βίος περιλαμβάνει βιογραφικές πληροφορίες, περιγραφές θαυμάτων και κατορθωμάτων πίστης, καθώς και ηθικές διδασκαλίες (θέματα πίστης, μετάνοιας, ευσέβειας, αγώνα κατά της αμαρτίας, αγάπης για τον πλησίον, επιδίωξης της αγιότητας και προσμονής της Δευτέρας Κρίσης).
Για κάθε άρθρο, ο άγιος βασιζόταν σε διάφορες πηγές, προσπαθώντας να συγκεντρώσει όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες, τις οποίες συνδύαζε σε ένα συνεκτικό σύνολο και προσθέτοντας τις δικές του ερμηνείες. Η συλλογή περιέχει επίσης στοιχεία επιστημονικής αναφοράς: αναφορές σε πηγές, ενδείξεις παρόμοιων ιστοριών στους βίους και τα θαύματα διαφόρων αγίων, καθώς και αναφορές που εξελίσσονται σε έρευνα.
Η γλώσσα των Βίων των Αγίων δεν είναι στεγνή και ακαδημαϊκή, αλλά ζωντανή, πολύχρωμη και ελκυστική στην καρδιά του αναγνώστη. Ο άγιος χρησιμοποιεί ζωντανές εικόνες και μεταφορές εμπνευσμένες από την Αγία Γραφή, τη φύση και την καθημερινή ζωή. Για παράδειγμα, ένας μάρτυρας συγκρίνεται με έναν πολεμιστή που θριαμβεύει στη μάχη ή με έναν αγρότη που θερίζει. Οι Βίοι των Αγίων είναι γεμάτοι με διαλόγους μεταξύ των μαρτύρων και των διωκτών τους, και μεταξύ των αγίων και του Θεού. Αυτό ζωντανεύει την αφήγηση και βοηθά τον αναγνώστη να «ακούσει» τους χαρακτήρες.
Ο Άγιος Δημήτριος στοχεύει όχι μόνο να ενημερώσει αλλά και να πείσει τον αναγνώστη για την αλήθεια της πίστης και την αναγκαιότητα της μίμησης των αγίων. Έτσι, οι λόγοι των μαρτύρων γίνονται μικρογραφίες θεολογικών πραγματειών. Σε αυτούς, οι άγιοι καταδεικνύουν τη ματαιότητα της ειδωλολατρίας, την αλήθεια του μονοθεϊσμού και τη θεότητα του Χριστού.
Ο συγγραφέας αποκαλύπτει τον εσωτερικό κόσμο των ηρώων: την πάλη τους με τον φόβο και την αμφιβολία, την ετοιμότητά τους για προσευχή και την τελική τους αποφασιστικότητα. Η περιγραφή αυτής της εσωτερικής πάλης καθιστά τους αγίους προσιτούς και κατανοητούς, και τη νίκη τους άξια μίμησης.
Οι Βίοι των Αγίων του Αγίου Δημητρίου του Ροστόφ άσκησαν βαθιά επιρροή στην πνευματική, πολιτιστική και λογοτεχνική ζωή του ρωσικού λαού. Αποτελούσαν την κύρια πηγή καθημερινής ανάγνωσης σε εκκλησίες, μοναστήρια και σπίτια, διαμορφώνοντας τη θρησκευτική συνείδηση του λαού. Στη Συνοδική Ρωσία, χρησιμοποιούνταν σε σχολεία και σεμινάρια, διαμορφώνοντας την εθνική ταυτότητα με βάση τα χριστιανικά ιδανικά.
Η έκδοση παρουσιάζει την προεπαναστατική μετάφραση του έργου στα ρωσικά, την οποία επιμελήθηκε ο V.O. Klyuchevsky το 1904-1911.
ΑΠΟ ΤΟ ΡΩΣΙΚΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ
Αγίου Δημητρίου του Ροστόφ
Βίοι αγίων
( μετάφραση Google)
Τα πάθη του αγίου μάρτυρα Ελευθερίου και της μητέρας του Άνθιας
Εορτάζεται στις 15 Δεκεμβρίου
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αίλιου Αδριανού (8413) , ενός ζηλωτή ειδωλολάτρη, ο θαυμαστός Ελευθέριος έλαμψε σαν λαμπερό αστέρι. Γεννήθηκε στη Ρώμη από ευγενείς και πλούσιους γονείς. Ο πατέρας του Αγίου Ελευθερίου διορίστηκε στρατιωτικός διοικητής τρεις φορές, και η μητέρα του άξιζε ακόμη μεγαλύτερης τιμής και δόξας, διότι, φωτισμένη από τον άγιο Απόστολο Παύλο, βαπτίστηκε από αυτόν και ονόμασε Άνθια. Ονόμασε τον γιο της Ελευθέριο και άρχισε να τον ανατρέφει με αυστηρή ευλάβεια. Όταν ενηλικιώθηκε, τον αφιέρωσε στον Θεό μέσω του Πάπα Ανακλήτου ( 8414) , ως δώρο πραγματικά άξιο του Κυρίου. Ο αρχιεπίσκοπος, βλέποντας ότι ο Ελευθέριος ήταν ένας ενάρετος νέος, τον δέχτηκε στον κλήρο του και όταν έγινε δεκαπέντε ετών, τον χειροτόνησε διάκονο, στη συνέχεια στα δεκαοκτώ του, τον χειροτόνησε ιερέα. Όταν ο άγιος έφτασε τα είκοσι χρόνια του, ο Αρχιεπίσκοπος Νικήτα τον διόρισε Επίσκοπο Ιλλυρικού . Εδώ ο άγιος επίσκοπος έλαμπε σαν λυχνάρι σε κηροπήγιο, λάμποντας με το φως του λόγου του Θεού, οδηγώντας πολλούς στη γνώση του Ενός Κυρίου. Αλλά ο διάβολος, ο μισητής του, δεν άντεξε αυτό και εξεγέρθηκε εναντίον του αγίου με την δολοφονική του κακία και οργή.
Ενέπνευσε τον ασεβή αυτοκράτορα Αδριανό να επαναστατήσει ενάντια στην αλήθεια και να διώξει τους Χριστιανούς, και πάνω απ' όλα να σκοτώσει τον Ελευθέριο. Ήθελε επίσης να καταστρέψει όλους τους καλύτερους διδασκάλους της ευσέβειας, ως τους καλύτερους καρπούς της δόξας του Χριστού. Έτσι, ο αυτοκράτορας, με ένα απειλητικό μήνυμα, έστειλε έναν στρατηγό ονόματι Φήλικα για να φέρει τον Ελευθέριο στην βασιλική αυλή με τη βία. Ο Φήλικας, έχοντας φτάσει στο Ιλλυρικό, άδραξε την ευκαιρία ενώ ο καλός ποιμένας έτρεφε το ποίμνιό του με εποικοδομητικά λόγια στον ναό του Κυρίου. Περικυκλώνοντας την εκκλησία με στρατιώτες, εισέβαλε μέσα, αποπνέοντας οργή και κοιτάζοντας θυμωμένα. Βλέποντας τον Ελευθέριο να ξεχύνει ένα ρεύμα αγνής διδασκαλίας και να διδάσκει γλυκά τους ακροατές του, άρχισε ο ίδιος να ακούει προσεκτικά και να θαυμάζει τη δύναμη του Χριστού που κήρυττε. Αμέσως, αντικαθιστώντας τον θυμό του με πραότητα, το χωράφι της καρδιάς του ικανό να δεχτεί τον σπόρο του λόγου του Θεού, έγινε σαν πρόβατο, και από διώκτης, μαθητής του Χριστού. Σαν να ξεχνούσε όλα όσα είχαν συμβεί, μεταμορφώθηκε από κλέφτη σε καλό και πιστό δούλο του Χριστού. Περιφρονώντας την εντολή του βασιλιά, έπεσε στα πόδια του αγίου επισκόπου και έκτοτε δεν απομακρύνθηκε ποτέ από τον δάσκαλό του, φωτισμένος από το κήρυγμά του και ενδυναμωμένος στην ευσέβεια.
Έτσι, ο Φήλιξ στράφηκε από την ειδωλολατρική ασέβεια στην ευσέβεια, μη σκεπτόμενος πλέον να επιστρέψει σε αυτόν που τον έστειλε. Ο Άγιος Ελευθέριος, επιθυμώντας να υποφέρει για την αγία πίστη του Χριστού, έσπευσε στο ταξίδι του. Ο Φήλιξ πήγε επίσης μαζί του, όχι πλέον ως διοικητής που οδηγεί έναν αιχμάλωτο, αλλά ακολουθώντας τον άγιο όπως ένα αρνί που ακολουθεί έναν βοσκό. Όταν έφτασαν σε μια πηγή στο ταξίδι τους, ο Φήλιξ έγινε σαν δεύτερος ευνούχος της Κανδάκης και, όπως ο τελευταίος από τον Απόστολο Φίλιππο ( Πράξεις 8:30-39 ), έλαβε βάπτισμα από τον θείο Ελευθέριο και απομάκρυνε το σκοτάδι της ειδωλολατρίας, σαν από κάποιο σάπιο ένδυμα.
Τότε ο Φήλιξ και ο Ελευθέριος ξεκίνησαν το ταξίδι τους.
Όταν έφτασαν στη Ρώμη, οι Χριστιανοί έμαθαν ότι ο Φήλιξ είχε ενταχθεί στην Εκκλησία του Χριστού· τους είπε τα πάντα για τον Ελευθέριο. Έτσι, με εντολή του βασιλιά, ο Ελευθέριος εμφανίστηκε ενώπιον της αυλής. Ήρθε εκεί με θάρρος και άφοβο τρόπο, κληθέντος σαν να μην ήταν σε δίκη, αλλά σε μια γιορτή. Ο βασιλιάς, κοιτάζοντάς τον, είδε ότι ήταν ακόμα νέος, όμορφος και προικισμένος με όλα τα φυσικά χαρίσματα, και του είπε:
- Ελευθέριε, εσύ, έχοντας εγκαταλείψει την πίστη των πατέρων μας και έχοντας θεωρήσει τη λατρεία των θεών μας ως μηδαμινή, λατρεύεις έναν κάποιο νέο Θεό, ο οποίος όχι μόνο πέθανε μπροστά σε όλους, αλλά και πέθανε με τον πιο σκληρό θάνατο.
Ο Ελευθέριος δεν απάντησε σε αυτά τα λόγια, μιμούμενος τον Χριστό, ο οποίος, κατά τη διάρκεια των παθημάτων Του, δεν είπε τίποτα ενώπιον του Πιλάτου και δεν απάντησε τίποτα στον Ηρώδη. Τότε ο βασιλιάς μίλησε ξανά:
«Απάντησέ μου, γιατί τρελάθηκες τόσο πολύ ώστε να ενταχθείς στην παράλογη χριστιανική πίστη; Ομολόγησέ μου και πρόσφερε θυσία στους αήττητους θεούς μας. Αν με ακούσεις και το κάνεις αυτό, θα σε τιμήσω πολύ· αν δεν το κάνεις, θα σε καταδικάσω σε σκληρά βασανιστήρια».
Ο Ελευθέριος επικαλέστηκε τον Κύριο, ο οποίος είπε: «Βάλτε λοιπόν στην καρδιά σας να μην προνοείτε τι να απαντήσετε· επειδή, εγώ θα σας δώσω στόμα και σοφία, την οποία κανένας δεν θα μπορεί να αντικρούσει» ( Ματθαίος 10:19, 21:15 ), και απάντησε:
«Πώς μπορώ να υπηρετώ τέτοιους θεούς ή να συμφωνήσω με εκείνους που τους υπηρετούν; Δεν θα ήταν καλύτερο να σας συμβουλεύσω να τους εγκαταλείψετε; Αλλά επειδή δεν θέλετε να με ακούσετε, τότε πρέπει να κλάψουμε για την ανοησία σας, γιατί εσείς, αν και προικισμένοι με λογική από τον Θεό, έχετε γίνει χειρότεροι από δέντρα και πέτρες, επειδή έχετε αρχίσει να τους θεωρείτε θεούς σας, εγκαταλείποντας τον αληθινό Θεό, ο οποίος με τη σοφία Του δημιούργησε ολόκληρο το σύμπαν: γιατί ο ουρανός και η γη είναι έργο των χεριών Του, και εμείς, από όλα όσα έχει δημιουργήσει, είμαστε η καλύτερη και ευγενέστερη δημιουργία. Εν τω μεταξύ, εμείς πλανόμαστε στην άγνοια, περπατώντας σαν στη νύχτα, και, μη γνωρίζοντας τι είναι ευχάριστο ή δυσάρεστο στον Κύριο, πολεμάμε εναντίον Του. Και εκείνους που είναι πραγματικά εχθροί και αντίπαλοί μας - μιλάω για τους διαβόλους - ω, τι ανοησία είναι να τους θεωρούμε κυρίους και θεούς μας και να τους προσφέρουμε τιμές και θυσίες! Αλλά εγώ έχω προσκολληθεί στον Κύριό μου και θα είμαι πάντα πιστός σε Αυτόν και θα υπηρετώ τον Χριστό μου. Αλλά όλα όσα είναι δικά σας, είτε τιμές είτε ατίμωση και βασανιστήρια, τα θεωρώ παιδικό παιχνίδι ή...» παιδική απειλή. Για μένα, όπως λέει ο δάσκαλός μου, ο Άγιος Παύλος, «ο κόσμος έχει σταυρωθεί για μένα, και εγώ για τον κόσμο» ( Γαλ. 6:14 ), και το να πεθάνω για τον Χριστό είναι για μένα μια ηδονή και μια ευλογία.
Τότε ο βασιλιάς, γεμάτος θυμό, διέταξε να φέρουν ένα χάλκινο νεκροκρέβατο και να τοποθετήσουν από κάτω ένα πλήθος αναμμένων κάρβουνων. Ο μάρτυρας έπρεπε να τοποθετηθεί γυμνός πάνω στο νεκροκρέβατο και η φωτιά να παραμείνει αναμμένη μέχρι να πεθάνει. Όταν το νεκροκρέβατο ήταν έτοιμο, ο μάρτυρας ξάπλωσε πάνω του ο ίδιος, ολόκληρος. Το πλήθος, που είχε συγκεντρωθεί για αυτό το θέαμα, άρχισε να επιπλήττει τους βασανιστές για αυτά τα βασανιστήρια, λέγοντας:
- Γιατί αυτός ο έντιμος, ευγενής άνθρωπος, γνωστός για τη σοφία του, πεθαίνει τόσο σκληρά, σαν κάποιος κακός;
Ο Θεός από ψηλά απάλυνε τα βάσανα του μάρτυρα, ο οποίος χάρηκε, σαν να τον δρόσισε η δροσιά και να αναπαύεται σε ανθισμένα τριαντάφυλλα. Τότε ο βασιλιάς, έχοντας κάπως συγκρατήσει την οργή του, διέταξε να μετακινήσουν το σώμα του μάρτυρα από το κρεβάτι, νομίζοντας ότι είχε ήδη πεθάνει. Ο μάρτυρας, ωστόσο, σηκώθηκε από το κρεβάτι ζωντανός και υγιής, εντελώς αβλαβής από τη φωτιά. Χαρούμενος και αγαλλιασμένος, έψαλε: «Θα σε υμνήσω, Θεέ μου, Βασιλιά μου, και θα ευλογήσω το όνομά σου στους αιώνες των αιώνων... Γενιά σε γενεά θα υμνήσει τα έργα σου και θα διακηρύξει τη δύναμή σου» ( Ψαλμός 145:1, 4 ).
Αφού δόξασε έτσι τον Θεό, ο Ελευθέριος εμφανίστηκε ενώπιον του βασανιστή με ακόμα μεγαλύτερη τόλμη και είπε:
- Ω βασιλιά, κοίτα με, που θεωρούσες ότι καμένος από φωτιά, και γνώρισε τον Χριστό Θεό που κήρυξα από εμένα, και γνώρισε την αδυναμία των θεών σου.
Ο βασιλιάς, θεωρώντας τα τολμηρά και ελεύθερα λόγια του μάρτυρα ντροπή για τον εαυτό του και θεωρώντας τον εαυτό του ηττημένο, άρχισε να επινοεί ακόμη μεγαλύτερα βασανιστήρια. Έτσι, μια σιδερένια σχάρα φέρθηκε για άλλη μια φορά στο κέντρο. Μια φωτιά άναψαν από κάτω και έριξαν λάδι από πάνω, τυλίγοντάς την έτσι σε μια άγρια φλόγα. Αλλά μόλις ο μάρτυρας τοποθετήθηκε στη σχάρα, η φωτιά έσβησε αμέσως, τα κάρβουνα κρύωσαν και η σιδερένια σχάρα κρύωσε, σαν να μην την είχαν περιχύσει με λάδι αλλά με νερό, διατηρώντας έτσι τον μάρτυρα αβλαβή. Αλλά τι έγινε μετά; Μήπως η οργή του βασιλιά υποχώρησε με αυτό; Καθόλου. Κατακλυσμένος από άγρια οργή, δεν έγινε καλύτερος: σαν τυφλός, είχε μόνο μία πρόθεση - να ευχαριστήσει τους θεούς του βασανίζοντας τον άγιο, που ήταν ουσιαστικά δαίμονες και δολοφόνοι.
Τότε ο βασιλιάς διέταξε να φέρουν ένα τηγάνι, να λιώσουν μέσα κερί, ρητίνη και λίρδα, και να το βάλουν φωτιά σε δυνατή φωτιά, ώστε να μπορέσει να τοποθετήσει ξανά τον άγιο πάνω του. Όταν όλα αυτά έγιναν, και το τηγάνι άναψε και το κερί έβραζε, ο μάρτυρας στάθηκε πάνω του, σκοπεύοντας να υπομείνει όλα αυτά τα βασανιστήρια. Αλλά ο βασιλιάς του είπε:
«Ελευθέριε, που στέκεσαι ανάμεσα στον θάνατο και τη ζωή, σπεύσε να διαλέξεις αυτό που είναι καλύτερο για σένα. Γιατί ανυπομονώ πολύ να μην χαθείς σκληρά και σε αγαπώ σαν γιο μου. Επίσης, δεν επιθυμώ — ορκίζομαι στους θεούς — ένας τόσο ευγενής, ευσεβής, εύγλωττος και όμορφος άνθρωπος να εκθέσει τον εαυτό του στην καταστροφή απερίσκεπτα — και όχι με τίποτα άλλο παρά με υπερήφανη, μάταιη και άχρηστη ανυπακοή.»
Ο μάρτυρας, στεκόμενος μπροστά στον βασιλιά, άρχισε να του μιλάει με τόλμη. Απαντώντας στην πονηρή κολακεία του, τον έβρισε, αποκαλώντας τον λύκο που επιτίθεται στα πρόβατα του Χριστού. Και μετά πρόσθεσε:
«Ό,τι και να κάνεις, δεν θα με πείσεις να εγκαταλείψω την ευσεβή μου ζωή».
Τότε ο Αδριανός, εξοργισμένος, εγκατέλειψε τα λόγια του και άρχισε να ασχολείται με την υπόθεση. Διέταξε ξανά να τον βάλουν στο τηγάνι. Όταν έγινε αυτό, συνέβη το ίδιο όπως και πριν: η φωτιά μετατράπηκε σε δροσιά και ένα δροσερό αεράκι άρχισε να δροσίζει τον άγιο μάρτυρα. Ο Αδριανός, βλέποντας ότι όλα συνέβαιναν ενάντια στη θέλησή του, δεν ήξερε τι να κάνει και, καθισμένος, άρχισε να συλλογίζεται. Εκείνη την εποχή, ήταν παρών ο έπαρχος της πόλης, ονόματι Κόρυβος. Ήταν ένας εκλεκτός άνθρωπος: ήταν ήδη κάπως εξοικειωμένος με τη χριστιανική διδασκαλία, γνώριζε πώς ο διοικητής Φήλιξ είχε γίνει Χριστιανός και γενικά, σαν ένα είδος σπόρου, είχε ήδη δεχτεί τα βασικά της χριστιανικής πίστης στην καρδιά του. Ωστόσο, ενώ ακολουθούσε ακόμα την παγανιστική ασέβεια, συνεργάστηκε πολύ με τον αυτοκράτορα.
Βλέποντας τον αυτοκράτορα σε μεγάλη αμηχανία και αμηχανία για το τι να κάνει με τον μάρτυρα, τον συμβούλεψε να ζεστάνει ένα χάλκινο καμίνι, τρυπημένο με αιχμηρές σιδερένιες ράβδους, και να πετάξει μέσα τον Ελευθέριο. Όταν το καμίνι ζεστάθηκε, ο μάρτυρας, σηκώνοντας τα σωματικά και πνευματικά του μάτια προς τα πάνω και προσηλώνοντας όλο του το μυαλό στον ουρανό, γέμισε με απερίγραπτη χαρά και αναφώνησε:
«Σε ευχαριστώ, Κύριε Ιησού Χριστέ, Θεέ μου, ότι μου χάρισες τόσο μεγάλες ευλογίες, ώστε με περιέζωσες με τη δύναμή Σου και με ενίσχυσες για αυτά τα παθήματα για το άγιο όνομά Σου. Και τώρα κοίτα από τον ουρανό και δες πώς αυτοί που με μισούν επιβουλεύονται εναντίον μου, και λύτρωσε την ψυχή μου από τις δολοπλοκίες τους και από τους ανθρώπους του αίματος , γιατί είσαι αγαθός· φύλαξέ με, για να σε γνωρίσουν όλοι ως τον Ένα Θεό σε όλα τα πέρατα του σύμπαντος.»
Τότε, όπως ο άγιος πρωτομάρτυρας Στέφανος, που προσευχόταν για εκείνους που τον λιθοβολούσαν, ο Ελευθέριος άρχισε να προσεύχεται για τους βασανιστές του:
- Ω, Πολυεύσπλαχνε Κύριε: άγγιξε τις καρδιές τους, κάνε τους να γνωρίσουν το άγιο όνομά Σου και κάνε τους να σε γνωρίσουν ως τον Έναν αληθινό Θεό και εγκατέλειψε την καταστροφική λατρεία των ειδώλων, γιατί είσαι ευλογημένος για πάντα, αμήν.
Καθώς ο μάρτυρας προσευχόταν έτσι, η Κόρινθος άκουγε προσεκτικά τα λόγια της προσευχής του και αμέσως, από αυτά τα ευσεβή λόγια, σαν από αναμμένα κάρβουνα, η καρδιά του φούντωσε και άλλαξε εντελώς. Πλησίασε τον βασιλιά και είπε:
Γιατί ο Ελευθέριος υποβάλλεται σε τέτοια βασανιστήρια, αθώα, σαν να πρόκειται για κάποιο έγκλημα; Και για ποιο έγκλημα καταδικάζεται σε τόσο σκληρό θάνατο;
Ο βασιλιάς, ακούγοντας αυτά τα απροσδόκητα λόγια του Κορίμπ, αγανάκτησε στην καρδιά του και, κοιτάζοντάς τον θυμωμένα, είπε:
«Εσύ είσαι, Κόρυβο, που όλοι γνωρίζουμε; Τι σου συνέβη; Ή μήπως σε σαγήνευσε το χρυσάφι που πήρες από τη μητέρα του, το οποίο σε άλλαξε τόσο απροσδόκητα; Είσαι δυσαρεστημένος με τα δώρα μου, τον πλούτο, τη δόξα, την τιμή και τα κτήματά μου, που σε έκαναν διάσημο σε όλη τη Ρώμη; Ή μήπως επιθυμείς περισσότερα από μένα; Αυτό δεν σου απαγορεύεται. Δες, όλοι οι θησαυροί μου είναι ανοιχτοί μπροστά σου. τράβηξε όσο θέλεις και με τα δύο σου χέρια, αλλά μην επιτρέψεις στον εαυτό σου να σε δωροδοκήσει κρυφά μια γυναίκα για ένα ασήμαντο ποσό χρυσού.»
Η Κορύβα, εμπνευσμένη από καλή πρόθεση και φωτισμένη από την προσευχή του μάρτυρα, αναφώνησε:
«Είθε ο χρυσός σου να γίνει η καταστροφή σου, γιατί θα ανάψει αιώνια φωτιά! Γιατί λοιπόν εθελοτυφλείς τόσο πολύ, θέλοντας να ταρακουνήσεις αυτό που είναι ακλόνητο; Γιατί ξέρεις καλά ότι κανένας από τους θεούς σου δεν μπορεί να προστατεύσει αυτούς που στέκονται εδώ από τη φωτιά, και ο Θεός που λατρεύει ο Ελευθέριος τον έχει κάνει πιο δυνατό από τη φωτιά και πάνω από κάθε άλλο μαρτύριο.»
Ακούγοντας αυτά τα λόγια, ο βασανιστής εξόργισε με απερίγραπτη οργή (αληθινά, η μεγάλη φιλία μερικές φορές γεννά μεγάλο μίσος). Διέταξε να ριχτεί ο έπαρχος την ίδια νύχτα στο ίδιο καμίνι που είχε συμβουλεύσει να ετοιμαστεί για τον Ελευθέριο. Όταν ο Κόρυβος ήταν ήδη στο καμίνι, φώναξε στον μάρτυρα Ελευθέριο:
– Προσευχήσου για μένα και όπλισέ με με το ίδιο όπλο του Χριστού με το οποίο όπλισες τον αρχηγό Φήλιξ.
Στη συνέχεια, αφού ευλογήθηκε με τον σταυρό από τον μάρτυρα, ρίχτηκε στο καμίνι, αλλά παρέμεινε αβλαβής και βγήκε μια ώρα αργότερα, δοξάζοντας τον Θεό. Τελικά, ο Αδριανός, καταβεβλημένος από οργή, διέταξε να αποκεφαλιστεί ο Κόρυβος — και έτσι δέχτηκε τον μαρτυρικό του θάνατο και, σε σύντομο χρονικό διάστημα, απέκτησε τον θησαυρό που τόσο πολυπόθητο ήταν από πολλούς.
Την ίδια νύχτα, ο Ελευθέριος ρίχτηκε στο καμίνι. Άρχισαν να τον σέρνουν πάνω σε αιχμηρές σιδερένιες ράβδους, αλλά η φωτιά, όπως και πριν, έσβησε, το καμίνι ψύχθηκε και οι σιδερένιες ράβδοι έσπασαν, σαν να τιμούσαν το σώμα του μάρτυρα. Όλα αυτά, αποκαλύπτοντας την πνευματική τύφλωση του βασανιστή, προσέλκυσαν όσους στέκονταν κοντά στη γνώση του Κυρίου, ο οποίος έκανε τέτοια ένδοξα θαύματα.
Τότε όλοι όσοι στέκονταν εκεί αναφώνησαν:
- Μέγας ο Χριστιανικός Θεός, που κηρύττει ο Ελευθέριος!
Και πάλι, ο βασανιστής ήταν πολύ προβληματισμένος για το τι να κάνει και διέταξε να οδηγηθεί ο μάρτυρας στη φυλακή. Ο ίδιος, αφού συγκέντρωσε τους συμβούλους του, συσκέφτηκε όλη μέρα πώς να καταστρέψει τον Ελευθέριο. Ο άγιος μάρτυρας Ελευθέριος μαράζωνε στη φυλακή από την πείνα. Αλλά Αυτός που κάποτε έθρεψε τον Δανιήλ μέσω του Αββακούμ και του Ηλία μέσω ενός κορακιού ( Δαν. 14:37 , Α΄ Βασιλέων 17:6 ), δεν άφησε τον Ελευθέριο να πεθάνει από την πείνα. Ο Κύριος τον τάισε με αγγελική τροφή, στέλνοντάς την στη φυλακή μέσω ενός περιστεριού. Τελικά, ο βασανιστής διέταξε να φέρουν άγρια βόδια και να δέσουν τον μάρτυρα σε αυτά, ώστε, συρόμενος και βασανισμένος από αυτά, να θανατωθεί.
Ενώ συνέβαιναν όλα αυτά, ένας άγγελος Κυρίου κατέβηκε από τον ουρανό, έλυσε τον άγιο από τα βόδια και, αρπάζοντάς τον από τα χέρια των βασανιστών του, τον οδήγησε σε ένα βουνό όχι μακριά από την πόλη. Ήταν ένα έρημο μέρος και υπήρχαν πολλά άγρια ζώα εκεί. Αλλά ο άγιος μάρτυρας Ελευθέριος, δοξάζοντας τον Κύριο, ζούσε ανάμεσά τους σαν ανάμεσα σε πρόβατα. Λιοντάρια περνούσαν από δίπλα του, ακόμη και αρκούδες τον χάιδευαν. Σαν να αναγνώριζαν τη φωνή του, αυτοί, σαν σκλάβοι που ακολουθούσαν τον κύριό τους, τον ακολουθούσαν παντού, υπηρετώντας και φυλάσσοντάς τον. Αλλά μετά από λίγο καιρό, κυνηγοί άγριων ζώων έμαθαν για τον άγιο και η είδηση έφτασε στον Αδριανό. Τότε έστειλε στρατιώτες να συλλάβουν τον Ελευθέριο. Όταν οι στρατιώτες βρήκαν τον άγιο, τα άγρια ζώα όρμησαν εναντίον τους, σαν να ήταν εχθροί του κυρίου τους, και παραλίγο να τους κατασπαράξουν, αλλά ο Ελευθέριος τους απαγόρευσε και τους διέταξε να υποχωρήσουν στην έρημο. Αυτός ο ίδιος, πηγαίνοντας με χαρά με τους στρατιώτες στην εκτέλεση, σαν σε προσκεκλημένο γεύμα, μιλούσε μαζί τους για τη Βασιλεία του Θεού και για την πύρινη Γέεννα που ήταν ετοιμασμένη για τους ειδωλολάτρες.
Στην πορεία, ο Ελευθέριος τους φώτισε με τις διδασκαλίες του Χριστού και τους βάπτισε, μαζί με άλλους - έως και πεντακόσιους πιστούς. Μόλις έφτασε στη Ρώμη, καταδικάστηκε να καταβροχθιστεί από άγρια θηρία. Όταν ο άγιος μεταφέρθηκε στον τόπο της εκτέλεσης, πρώτα μια λέαινα και μετά ένα λιοντάρι αφέθηκαν ελεύθεροι να τον καταστρέψουν. Αλλά αυτά, σαν πρόβατα, ήταν πράα και άρχισαν να γλείφουν τα πόδια του. Και πώς θα μπορούσαν να τον αγγίξουν όταν, με εντολή του Θεού, τόσα άγρια ζώα στην έρημο τον υπηρετούσαν ως αφέντη τους; Βλέποντας αυτό, όλος ο λαός φώναξε:
- Μέγας ο Θεός του Ελευθερίου!
Άλλοι κατήγγειλαν τον άγιο μάρτυρα, αποκαλώντας τον μάγο και μάγο, αλλά ξαφνικά χτυπήθηκαν από την τιμωρία του Θεού: μερικοί από αυτούς τους βλάσφημους άλαλαν. Ο βασανιστής, μη γνωρίζοντας τι άλλο να κάνει, διέταξε να αποκεφαλιστεί το κεφάλι του αγίου με σπαθί. Και όταν αυτό έγινε, η μητέρα του Ελευθερίου, η Άνθια, η οποία παρακολουθούσε με χαρά τα κατορθώματα του γιου της όλο αυτό το διάστημα, αγκάλιασε το νεκρό του σώμα και άρχισε να το φιλά. Χαίροντας και ευχαριστώντας τον Θεό που το αίμα που είχε λάβει είχε χυθεί για τον Χριστό, η ίδια, αποκεφαλισμένη με σπαθί, έπεσε νεκρή πάνω στο σώμα του γιου της. Οι πιστοί από το Ιλλυρικό, καθώς και εκείνοι από τη Ρώμη, πήραν τα ιερά σώματα των αγίων και τα έθαψαν με τιμές, δοξάζοντας τον Κύριο, στον οποίο ανήκει η δόξα στους αιώνες . Αμήν.
* * *
Σημειώσεις
Ο Αδριανός ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας που βασίλεψε από το 117 έως το 138 μ.Χ. Αν και δεν ξεκίνησε ιδιαίτερα μακροχρόνιο διωγμό των Χριστιανών, ήταν ένθερμος υπηρέτης της παγανιστικής κακίας και πολλοί Χριστιανοί μάρτυρες υπέφεραν υπό την εξουσία του.
Ο Άγιος Ανάκλητος ήταν Πάπας από το 79 έως το 91.
Το Ιλλυρικό ή Ιλλυρία περιλάμβανε ολόκληρη την ανατολική ακτή της Αδριατικής Θάλασσας με τις περιοχές που εκτείνονταν πέρα από αυτήν (σημερινή Δαλματία, Βοσνία και Αλβανία).
Η φράση «αιμοδιψείς» είναι μια έκφραση του Ψαλμωδού ( Ψαλμ. 5:7, 54, 54· 58, 3 , κ.λπ.), που υποδηλώνει αιμοδιψείς και άγριους ανθρώπους.
Ο άγιος μάρτυρας Ελευθέριος και η μητέρα του, Άνθια, μαρτύρησαν γύρω στο έτος 120. Τα λείψανα του αγίου μάρτυρα Ελευθερίου βρίσκονται σήμερα στη Ρώμη, στην εκκλησία της Μάρτυρος Σωσάννας. Στα τέλη του τέταρτου αιώνα, επί αυτοκράτορα Αρκαδίου, χτίστηκε μια εκκλησία στο όνομά του στην Κωνσταντινούπολη κοντά στον Ξερόλοφο (από τον Βασίλειο Πατρίκιο). Ο Άγιος Ιωσήφ ο Υμνογράφος συνέθεσε έναν κανόνα προς τιμήν του αγίου μάρτυρα, η όγδοη ωδή του οποίου αναφέρει ότι η λειψανοθήκη του εκβάλλει ποτάμια θεραπειών και θαυμάτων.
