Δ Ι Α Β Α Σ Τ Ε
Λόγος εις την Ύψωσιν του Τιμίου Σταυρού και εις την Αγίαν Ανάστασιν. ( Ν Ε Ο )
ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ
Λόγος εἰς τήν Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ
ΑΝΔΡΕΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης
Λόγος εις την Ύψωσιν του Τιμίου Σταυρού και εις την Αγίαν Ανάστασιν. ( Ν Ε Ο )
ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ
Λόγος εἰς τήν Ὕψωσιν τοῦ Τιμίου καί Ζωοποιοῦ Σταυροῦ
ΑΝΔΡΕΟΥ Ἀρχιεπισκόπου Κρήτης
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΥΨΩΣΙΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ
Μωσαϊκό τού 6ου αιώνα μ.Χ.
Mετά δέ παρέλευσιν χρόνων πολλῶν, ὅτε ἐπλατύνθη ἡ εὐσέβεια εἰς τόν κόσμον, τότε ἔγινε τοιοῦτον τεράστιον εἰς τάς ἡμέρας Θεοδοσίου τοῦ μικροῦ ἐν ἔτει υι’ (410). Ἕνας μοναχός καί ἱερεύς, Eὐτυχής ὀνομαζόμενος, ἔγινεν ἀρχηγός αἱρέσεως. Ἔλεγε γάρ ὁ φρενοβλαβής, ὅτι ὁ Kύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Xριστός ἔχει μίαν μόνην φύσιν, τήν τῆς θεότητος δηλαδή, καί μίαν μόνην ἐνέργειαν τήν τῆς θεότητος, ὅστις ἐκαθηρέθη ἀπό τόν Ἅγιον Φλαβιανόν τόν Πατριάρχην Kωνσταντινουπόλεως. Ὁ δέ δυστυχής Eὐτυχής μεταχειρισθείς ὄργανα καί μέσα τούς τοῦ βασιλέως ἀθέους εὐνούχους, δέν ἔπαυε ταράττων τήν Ἐκκλησίαν, καί ἐνέδρας ποιῶν, ἕως οὗ ὁ βασιλεύς Θεοδόσιος ἐτελεύτησεν.
Ὅτε δέ ὁ Mαρκιανός ἐβασίλευσε μαζί μέ τήν Πουλχερίαν, ἐπρόσταξε νά γένῃ Oἰκουμενική Σύνοδος ἐν Xαλκηδόνι ἐν ἔτει υνα’ (451). Ὅθεν ἐσυνάχθησαν ἑξακόσιοι τριάκοντα Ἐπίσκοποι. Ἐποίησαν δέ ἀμφότερα τά μέρη, τά τῶν Ὀρθοδόξων δηλαδή καί τά τῶν κακοδόξων Mονοφυσιτῶν, δύο τόμους, ἤτοι βιβλία.
Ιερά Λείψανα:
 |
| Икона Воздвижење часног крста из XV века Εἰκόνα τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυρου τοῦ 15ου αἰώνα |
Τὰς ἐν λάρυγγι Σῶτερ ὑψώσεις φέρει,
Ὑψούμενον βλέπουσα τὸν Σταυρὸν κτίσις.
Ὑψώθη δεκάτῃ, Σταυροῦ ξύλον, ἠδὲ τετάρτῃ.
Ὑψούμενον βλέπουσα τὸν Σταυρὸν κτίσις.
Ὑψώθη δεκάτῃ, Σταυροῦ ξύλον, ἠδὲ τετάρτῃ.
«ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΟΝ ΣΟΥ ΠΡΟΣΚΥΝΟΥΜΕΝ ΔΕΣΠΟΤΑ»
ΛΑΜΠΡΟΥ Κ. ΣΚΟΝΤΖΟΥ Θεολόγου - Καθηγητού
Η Παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου Σταυρού αποτελεί έναν σπουδαίο εορτολογικό σταθμό του εκκλησιαστικού έτους. Στις 14 Σεπτεμβρίου σύμπασα η Ορθοδοξία τιμά τον Σταυρό του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως το «καύχημά» Της και η «δόξα» Της. Πηγές της εκκλησιαστικής μας ιστορίας αναφέρουν ότι η εορτή της Παγκόσμιας Ύψωσης είχε καθιερωθεί από τα αρχαία χρόνια, ίσως μάλιστα να είχε καθιερωθεί και από αυτόν τον Μέγα Κωνσταντίνο, κατά προτροπή προφανώς της μητέρας του αγίας Ελένης, αμέσως μετά την εύρεση του Τιμίου Ξύλου στα Ιεροσόλυμα, γύρω στο 330 μ.Χ.
Η τιμή προς τον Τίμιο Σταυρό ανάγεται στους αποστολικούς χρόνους. Οι επιστολές του αποστόλου Παύλου είναι γεμάτες από χωρία με τα οποία ο μέγας απόστολος εξαίρει τον ρόλο του Σταυρού στην διαδικασία της σωτηρίας του κόσμου. Πρώτος ο Παύλος ομίλησε για την καύχηση του Σταυρού του Χριστού. Οι αποστολικοί Πατέρες ομιλούν και αυτοί με σεβασμό και τιμή προς το ιερό σύμβολο, μέσω του οποίου έγινε η καταλλαγή με το Θεό και επιτεύχθηκε η σωτηρία με την απολυτρωτική θυσία του Χριστού.
Οι κατακόμβες είναι γεμάτες από χαραγμένους σταυρούς. Οι διωκόμενοι χριστιανοί από τους φανατικούς ειδωλολάτρες θεωρούσαν τους εαυτούς τους τύπους του αδίκως παθόντος Κυρίου Ιησού Χριστού. Πίστευαν ότι εξαιτίας της πίστεώς τους στο Χριστό έφεραν και αυτοί το δικό τους σταυρό, γι’ αυτό το ιερό αυτό σύμβολο ήταν τόσο αγαπητό σε αυτούς. Αυτό τους εμψύχωνε και τους έδινε τη δύναμη του μαρτυρίου.
Η δύναμη του Τιμίου Σταυρού φάνηκε στο θαυμαστό όραμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, στα 312, ενώ βάδιζε εναντίον του Μαξεντίου κοντά στη Ρώμη. Ο Κωνσταντίνος εξέφραζε την νέα εποχή, σε αντίθεση με τους συναυτοκράτορές του, οι οποίοι εξέφραζαν και προσπαθούσαν να συντηρήσουν τον παλιό κόσμο, που κατέρρεε ραγδαία. Ο μεγάλος αυτοκράτορας είδε στον ουρανό, ημέρα μεσημέρι, το σημείο του σταυρού, σχηματισμένο με αστέρια, και την επιγραφή «ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ», επίσης σχηματισμένη με αστέρια. Ήταν η 28η Οκτωβρίου 312. Από εκείνη την ώρα έδωσε διαταγή το σημείο αυτό να γίνει το σύμβολο του στρατού του. Χαράχτηκε παντού, στις ασπίδες των στρατιωτών, στα κράνη, στα λάβαρα, και αλλού.
Ο εχθρός κατατροπώθηκε και ο Κωνσταντίνος έγινε μονοκράτωρ του απέραντου κράτους. Δεν είχε καμιά αμφιβολία ότι η δύναμη του Σταυρού του είχε χαρίσει αυτή την περήφανη νίκη, γι’ αυτό προσέγγισε τη νέα ανερχόμενη θρησκευτική πίστη των χριστιανών. Κατάλαβε ο μεγάλος και διορατικός εκείνος άνδρας ότι το μέλλον της ανθρωπότητας ανήκε στον Χριστιανισμό, όπως και έγινε. Έτσι έδωσε αμέσως διαταγή να σταματήσουν οι διωγμοί εναντίον των χριστιανών, καθώς και όλων όσων διώκονταν για τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις. Με το γνωστό «Διάταγμα των Μεδιολάνων» κατοχυρώθηκε η ανεξιθρησκία στο κράτος. Παράλληλα υιοθέτησε τις ευαγγελικές αρχές για να γίνουν η βάση του δικαίου και της νομοθεσίας του (κατάργηση δουλείας, κοινωνική πρόνοια, αργία Κυριακής, κλπ). Για να είναι δίκαιος με όλους τους υπηκόους παρέμεινε προστάτης και της εθνικής θρησκείας (Μέγας Αρχιερεύς).
Το 326 αναχώρησε για τους Αγίους Τόπους η ευσεβής χριστιανή μητέρα του αγία Ελένη. Με την γενναία επιχορήγηση του Κωνσταντίνου άρχισε το κτίσιμο λαμπρών ναών επί των ιερών προσκυνημάτων. Επίκεντρο ήταν ο Πανάγιος Τάφος του Κυρίου. Στο σημείο εκείνο ο αυτοκράτορας Αδριανός είχε κτίσει το 135, κατά τη δεύτερη καταστροφή της Ιερουσαλήμ, ναό της Αφροδίτης.
Πρώτη ενέργεια της αγίας Ελένης ήταν η ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού, ο οποίος είχε ριχτεί από τους ρωμαίους σε παρακείμενη χωματερή. Σύμφωνα με την παράδοση οδηγήθηκε εκεί από ένα αρωματικό φυτό που φύτρωνε στο μέρος εκείνο, το γνωστό μας βασιλικό. Ύστερα από επίπονες ανασκαφές τελικά βρέθηκαν τρεις σταυροί, του Κυρίου και των δύο ληστών. Οι εκκλησιαστικοί ιστορικοί Φιλοστόργιος και Νικηφόρος αναφέρουν ότι ο Σταυρός του Κυρίου εντοπίσθηκε ύστερα από θαύμα, τοποθετήθηκε πάνω σε νεκρή γυναίκα και αυτή αναστήθηκε!
Η πιστή βασιλομήτωρ, με δάκρυα στα μάτια παρέδωσε τον Τίμιο Σταυρό στον Πατριάρχη Μακάριο, ο οποίος στις 14 Σεπτεμβρίου του έτους 335 τον ύψωσε στον φρικτό Γολγοθά και τον τοποθέτησε στον πανίερο και περικαλλή ναό της Αναστάσεως, τον οποίο είχε ανεγείρει η αγία πάνω από τον Πανάγιο Τάφο και ο οποίος σώζεται ως σήμερα. Το σημαντικό αυτό γεγονός σημάδεψε την ζωή της Εκκλησίας και γι’ αυτό άρχισε να εορτάζεται ως λαμπρή ανάμνηση. Έτσι καθιερώθηκε η μεγάλη εορτή της Παγκόσμιας Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού.
Όμως την αγία αυτή ημέρα εορτάζουμε και την δεύτερη ύψωση. Στα 613 οι Πέρσες κυρίεψαν την Παλαιστίνη, λεηλάτησαν και κατέστρεψαν τα ιερά προσκυνήματα και πήραν ως λάφυρο τον Τίμιο Σταυρό και τον μετέφεραν στη χώρα τους. Η παράδοση αναφέρει ότι άπειρα θαύματα γινόταν εκεί. Οι πυρολάτρες Πέρσες θεώρησαν το Τίμιο Ξύλο μαγικό και γι’ αυτό το φύλασσαν και το προσκυνούσαν, χωρίς να γνωρίζουν την πραγματική του φύση και ιδιότητα! Ο αυτοκράτορας Ηράκλειος μετά την νίκη του εναντίον των Περσών παρέλαβε τον Τίμιο Σταυρό και τον μετέφερε στην Ιερουσαλήμ. Ο Πατριάρχης Ζαχαρίας τον ύψωσε εκ νέου στο ναό της Αναστάσεως. Ήταν 14 Σεπτεμβρίου του 626.
Ο εκκλησιαστικός συγγραφέας Παυλίνος αναφέρει στην ενδέκατη επιστολή του ότι η τοπική εκκλησία των Ιεροσολύμων θεώρησε ότι ο Σταυρός του Χριστού ανήκει σε όλη την χριστιανοσύνη και γι’ αυτό αποφάσισε να τεμαχίσει το Τίμιο Ξύλο και να το διανείμει σε όλη την Εκκλησία. Έτσι διασώθηκαν μέχρι σήμερα πολλά τεμάχια, τα οποία φυλάσσονται ως τα πολυτιμότερα κειμήλια, κυρίως στις ιερές μονές του Αγίου Όρους. Μια εσχατολογική προφητεία λέγει πως ένα από τα συγκλονιστικά γεγονότα του τέλους του κόσμου θα είναι και η επανένωση του Τιμίου Σταυρού!
Οι ορθόδοξοι πιστοί τιμούμε με ιδιαίτερο τρόπο την αγία ημέρα της Υψώσεως του Σταυρού του Κυρίου μας. Η ιερές ακολουθίες έχουν πανηγυρικό χαρακτήρα, ενώ έχει θεσπισθεί αυστηρή νηστεία. Κατακλύζουμε του ιερούς ναούς προκειμένου να προσκυνήσουμε τον Τίμιο Σταυρό και να αντλήσουμε δύναμη και χάρη ουράνια από αυτόν. Παίρνουμε μαζί μας κλώνους βασιλικού ως ευλογία και τον εναποθέτουμε στα εικονίσματα ως ελιξίριο κατά του κακού. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι η τιμή και η προσκύνηση του Σταυρού είναι προσκύνηση του Ίδιου του Εσταυρωμένου Λυτρωτή μας Χριστού και όχι ειδωλολατρική πράξη, όπως κακόβουλα μας κατηγορούν οι ποικιλώνυμοι αιρετικοί. Ο Σταυρός του Κυρίου μας είναι το καύχημά μας, το νικηφόρο λάβαρο κατά του μεγαλύτερου εχθρού μας, του διαβόλου, το αήττητο όπλο κατά του πολυπρόσωπου κακού. Με ένα στόμα και με μια καρδιά ψάλλουμε τον υπέροχο παιάνα – τροπάριο της μεγάλης εορτής: «Σώσον Κύριε τον λαόν Σου και ευλόγησον την κληρονομίαν Σου….
Ἦχος α’.
Σῶσον Κύριε τὸν λαόν σου καὶ εὐλόγησον τὴν κληρονομίαν σου, νίκας τοῖς Βασιλεῦσι κατὰ βαρβάρων δωρούμενος καὶ τὸ σὸν φυλάττων διὰ τοῦ Σταυροῦ σου πολίτευμα.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Αὐτόμελον.
Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ ἑκουσίως, τῇ ἐπωνύμῳ σου καινὴ πολιτεία, τοὺς οἰκτιρμούς σου δώρησαι, Χριστὲ ὁ Θεός, Εὔφρανον ἐν τῇ δυνάμει σου, τοὺς πιστοὺς Βασιλεῖς ἡμῶν, νίκας χορηγῶν αὐτοῖς, κατὰ τῶν πολεμίων, τὴν συμμαχίαν ἔχοιεν τὴν σήν, ὅπλον εἰρήνης, ἀήττητον τρόπαιον.
Κάθισμα
Ἦχος α’. Τοῦ λίθου σφραγισθέντος.
Τοῦ Σταυροῦ σου τὸ ξύλον προσκυνοῦμεν Φιλάνθρωπε, ὅτι ἐν αὐτῷ προσηλώθης ἡ ζωὴ τῶν ἁπάντων· Παράδεισον ἠνέῳξας Σωτήρ, τῷ πίστει προσελθόντι σοι Ληστῇ· καὶ τρυφῆς κατηξιώθη, ὁμολογῶν σοι, Μνήσθητί μου Κύριε. Δέξαι ὥσπερ ἐκεῖνον καὶ ἡμᾶς, κραυγάζοντας· Ἡμάρτομεν, πάντες τῇ εὐσπλαγχνίᾳ σου, μὴ ὑπερίδῃς ἡμᾶς. (Δίς)
Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. β’.
Μόνον ἐπάγη τὸ ξύλον Χριστὲ τοῦ Σταυροῦ σου, τὰ θεμέλια ἐσαλεύθη τοῦ θανάτου Κύριε· ὃν γὰρ κατέπιε πόθῳ ᾍδης, ἀπήμεσε τρόμῳ· ἔδειξας ἡμῖν τὸ σωτήριόν σου Ἅγιε, καὶ δοξολογοῦμέν σε, Υἱὲ Θεοῦ, ἐλέησον ἡμᾶς. (Δίς)
Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὸ προσταχθὲν.
Προδιετύπου μυστικῶς πάλαι τῷ χρόνῳ, ὁ Ἰησοῦς ὁ τοῦ Ναυῆ, Σταυροῦ τὸν τύπον, ὡς τὰς χεῖρας ἐξέτεινε σταυροφανῶς Σωτήρ μου· καὶ ἔστη ὁ ἥλιος ἕως ἐχθρούς, ἀνεῖλεν, ἀνθισταμένους σοι τῷ Θεῷ· νῦν δὲ οὗτος ἐσκότισται, ἐπὶ Σταυροῦ σε ὁρῶν, θανάτου κράτος λύοντα, καὶ τὸν ᾍδην σκυλεύοντα.
Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὸ προσταχθὲν.
Ἐν Παραδείσῳ με τὸ πρίν, ξύλον ἐγύμνωσεν, οὗπερ τῇ γεύσει, ὁ ἐχθρὸς εἰσφέρει νέκρωσιν, τοῦ Σταυροῦ δὲ τὸ ξύλον, τῆς ζωῆς τὸ ἔνδυμα, ἀνθρώποις φέρον, ἐπάγη ἐπὶ τῆς γῆς, καὶ κόσμος ὅλος ἐπλήσθη πάσης χαρᾶς· ὃν ὁρῶντες ὑψούμενον, Θεῷ ἐν πίστει λαοί, συμφώνως ἀνακράξωμεν· Πλήρης δόξης ὁ οἶκός σου. (Δίς)
Ὁ Οἶκος
Ὁ μετὰ τρίτον οὐρανὸν ἀρθεὶς ἐν Παραδείσῳ, καὶ ῥήματα τὰ ἄρρητα καὶ θεῖα, ἃ οὐκ ἐξὸν γλώσσαις λαλεῖν, τὶ τοῖς Γαλάταις γράφει, ὡς ἐρασταὶ τῶν Γραφῶν, ἀνέγνωτε καὶ ἔγνωτε. Ἐμοί, φησί, καυχᾶσθαι μὴ γένοιτο, πλὴν εἰ μὴ ἐν μόνῳ τῷ Σταυρῷ τῷ τοῦ Κυρίου, ἐν ᾧ παθών, ἔκτεινε τὰ πάθη. Αὐτὸν οὖν καὶ ἡμεῖς βεβαίως κρατῶμεν τοῦ Κυρίου τὸν Σταυρὸν καύχημα πάντες· ἔστι γὰρ σωτήριον ἡμῖν τοῦτο τὸ ξύλον, ὅπλον εἰρήνης ἀήττητον τρόπαιον.
Δ Ι Α Β Α Σ Τ Ε
(σελίδες 67-68, 81-83, 110-111, 139-140, 202-204)
(σελίδες 259-260, 345-346)
(ΒΙΟΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΣΕ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ)
H μνήμη της εορτάζεται στις 16 Σεπτεμβρίου.
η ανάμνηση του θαύματος στις 11 Ιουλίου
η ανάμνηση του θαύματος στις 11 Ιουλίου
Ὑπὲρ Θεοῦ κτανθεῖσαν ἄρκτου ταῖς μύλαις,
Εὐφημίαις σε χρὴ στέφειν Εὐφημία.
Τῇ ἐκκαιδεκάτῃ Εὐφημίαν ἔκτανεν ἄρκτος.
Ο ΒΙΟΣ ΤΗΣ
Η γενναίοψυχη Μεγαλομάρτυς του Χριστού Ευφημία έζησε και μαρτύρησε επί του αυτοκράτορα Διοκλητιανού, πού βασίλεψε από το 284 μέχρι 305 μ.Χ.
Η Ευφημία καταγόταν από την Χαλκηδόνα. Ο πατέρας της ονομαζόταν Φιλόφρων. Ήταν πολύ πλούσιος και κατείχε το αξίωμα του Συγκλητικού. Η μητέρα της, η Θεοδοσιανή ήταν γυναίκα με πίστη χριστιανική
Вмц. Евфимия. Фреска церкви Благовещения.
Грачаница. Косово. Сербия. Около 1318 г.
Αγία Ευφημία. Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους περίπου 1318 μ.Χ
στον Ι.Ν. Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. τής Ιεράς Μονής Γκρατσάνιτσα.
Κοσσυφοπέδιο. Σερβία.
Θαυμαστή ομολογία των Χριστιανών
Στα μέρη της Ανατολής, πού ζούσε η μακαρία Ευφημία, ηγεμόνας ήταν ο Πρίσκος.
Фреска XVII века (церковь Троицы в Никитниках, Москва)
Αγία Ευφημία. Τοιχογραφία (Fresco) τού 17ου αιώνα μ.Χ.
στην Εκκλησία της Αγίας Τριάδος στο Nikitniki (Nikitnikov λωρίδα - μια από τις συντομότερες στη Μόσχα, δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου κτίρια - είναι στην πραγματικότητα ένα δρομάκι μεταξύ λίγων μεγάλων κτιρίων) εδώ στο XVI αιώνα υπήρχε μια ξύλινη εκκλησία στο όνομα του αγίου Μάρτυρος Νικήτα . Στην δεκαετία του 1620 κάηκε και ανέθεσε ζούσαν κοντά σε Yaroslavl έμπορος Gregory Nikitnikov το 1628-1651 χρόνια χτίστηκε μια νέα πέτρινη εκκλησία στο όνομα της Αγίας Τριάδος.
(Εκκλησία της Παναγίας της Γεωργίας στο Varvarka) - το επίπεδο των προτύπων της Μόσχας η μέση του XVII αιώνα, που χτίστηκε από Yaroslavl εμπόρους στην Κίνα-πόλη (στο τμήμα, το οποίο κατά τη σοβιετική εποχή χτίστηκε κτίρια γραφείων και τώρα περιφραγμένο [1 ] ). Αυτό το κτίριο είναι ένα ορόσημο στην ιστορία της ρωσικής αρχιτεκτονικής, που χρησίμευσε ως πρότυπο για πολλές εκκλησίες στη Μόσχα το δεύτερο μισό του XVII αιώνα.
Святая Евфимия.
Фреска в храме Успения Божией Матери монастыря Пива. Черногория
Αγία Ευφημία.
Τοιχογραφία (Fresco) στον Ι.Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
τής Ιεράς Μονής Πίβα (Piva).
(Το μοναστήρι της Πίβα (Piva) βρίσκεται στα βορειοδυτικά του σύγχρονου Μαυροβουνίου. Αυτή η περιοχή ανήκε ιστορικά στην Παλαιά Ερζεγοβίνη και βρίσκεται στη δικαιοδοσία της μητρόπολης Budimlian-Nikshich της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Η μονή εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου χτίστηκε μεταξύ 1573 - 1586. τις προσπάθειες του Μητροπολίτη της Ερζεγοβίνης Savvaty Sokolovich, του μελλοντικού πατριάρχη της Σερβίας.)
.
Όταν έφτασε η γιορτή του ειδωλολατρικού θεού Άρη, στείλανε οι άρχοντες, παντού, σ’ όλη την επαρχία της Χαλκηδόνος αυστηρά γράμματα και διατάγματα και κήρυκες με εντολές. Καλούσαν όλους μικρούς και μεγάλους, θέλοντας και μη να πάνε στη γιορτή του Άρεως.
Η Ευφημία ήταν αρχηγός σε μια ομάδα και συντροφιά Χριστιανών. Όταν έγινε η γιορτή συλλάβανε πολλά πλήθη των Χριστιανών. Μεταξύ αυτών συνέλαβε και την Ευφημία,με τους συντρόφους της.
Вмц. Евфимия. Мозаика. Греция (Хосиос Лукас). Начало XI в.
Αγία Ευφημία. Μωσαϊκό τού 11 ου αιώνα μ.Χ..
στην Ιερά Μονή Οσίου Λουκά
στο Στείρι Βοιωτίας.
Μωσαϊκό τοῦ 130υ αἰώνα μ.Χ.
στήν Βασιλική τοῦ Ἁγίου Μάρκου στην Βενετία
στήν Βασιλική τοῦ Ἁγίου Μάρκου στην Βενετία
Τύμπανα των Αγίων Τριών
Μωσαϊκό τού 6ου αιώνα μ.Χ. στό αρχιεπισκοπικό Παρεκκλήσι, Ραβέννα
Κάτω προς τα πάνω: Αγίου Cecilia, Αγία Ευγενία, Αγίας Ευφημίας.
Η Πομπή των Παρθένων στο Sant'Apollinare Nuovo: Αγίων Πελαγία και Ευφημία
Μωσαϊκό τού 6ου αιώνα μ.Χ. στήν Εκκλησία του Sant'Apollinare Nuovo, Ραβέννα
Η Πομπή των Παρθένων πηγαίνει το μήκος του αριστερού τοίχου του κυρίως ναού, ακριβώς πάνω από τις στήλες. Κάθε παρθένο άγιος φέρει το στέμμα μάρτυρα της να υποβάλει στην Παναγία και ένθρονη παιδιών στο ανατολικό άκρο του ψηφιδωτού. Αγίας Ευφημίας της Χαλκηδόνας είναι η πρώτη από τις παρθένες στην πομπή.
Ο ηγεμόνας αφού πρώτα τους μίλησε με υποκριτική πραότητα και αφού οι χριστιανοί επέμεναν να ομολογούν την πίστη τους έδωσε διαταγή να τους δέρνουν αλύπηταεπί είκοσι μέρες. Μετά την εικοστή ημέρα οι μάρτυρες έλαμπαν μαζί έλαμπε και η Ευφημία. Ο ηγεμόνας αφού είδε ότι δεν αλλάζουν έδωσε διαταγή να τους δείρουν.Ο ξυλοδαρμός ήταν τόσος πολύς και βάναυσος, πού οι υπηρέτες από τον πολύ κόπο, έπεσαν εξαντλημένοι κάτω στη γη. Ο Θεός όμως δόξασε τους δούλους του.Παρά τους πόνους, τους δυνάμωνε και έλαμπαν έτσι τα πρόσωπά τους από χαρά.
Η Αγία στο μαρτύριο του τροχού.
Την Αγία την κάλεσε κοντά του και της υποσχόταν πολλά, θαρρούσε ο ανόητος πώς θα την πλανέψει. Όμως η Αγία επέμενε στην πίστη της. Αμέσως τότε ο τύραννοςδιατάσσει να την βάλουν στον τροχό. Συντρίβονταν όλα τα κόκκαλα της Αγίας, εξαρθρώνονταν οι αρθρώσεις της. Το σώμα; της κατακόβεται και το αίμα τρέχει. Οι πόνοιείναι φοβεροί. Ο νους της όμως και η αγάπη της, όλη η ύπαρξη της είναι προσηλωμένη στο Χριστό.
Мучение св. Евфимии. Тзортзи (Зорзис) Фука.
Фреска. Афон (Дионисиат). 1547 г.
Μαρτύριο τής Αγίας Ευφημίας.
Τοιχογραφία (Fresco) τού έτους 1547 μ.Χ. στην Ι. Μονή Διονυσίου Αγιον Όρος
έργο του Τζώρτζη (Ζώρζη) Fuca.
— Χριστέ μου, έλεγε, η πηγή της ζωής, πού σώζεις όσους ελπίζουν σε Σένα, βοήθησε και μένα τώρα. Ας το μάθουν όλοι, ότι Συ είσαι Θεός μόνος και ότι δεν θα πλησιάσει κανένα κακό, ούτε μάστιγα στο σκήνωμα εκείνων, πού προστρέχουν σε Σένα.
Ο Θεός απάντησε στην προσευχή της, διότι αμέσως ήλθε μια αόρατος δύναμις εξ Ουρανού και σε μια στιγμή την έλυσε από τον τροχό. Αλλά και το σώμα της το γιάτρεψετελείως, ώστε δεν φαινόταν το παραμικρό σημάδι από τις πληγές. Οι δήμιοι υστέρα από αυτό φοβήθηκαν, τα έχασαν και σταμάτησαν το θλιβερό έργο τους.
Η Μάρτυς βγήκε τότε από τον τροχό και περιπατούσε υγιέστατη και αβλαβής. Ήταν πολύ πιο ωραίο το πρόσωπο της από πριν. Ένα θειο φως έλουζε το πρόσωπο της.
Στην κάμινο του πυρός
Ο τύραννος τυφλωμένος από τον εγωισμό του, όχι μόνο δεν πίστεψε στην θεϊκή δύναμη, αλλά διέταξε να ρίξουν την Αγία μέσα στην φωτιά της καμίνου. Αλλά τότε οι προϊστάμενοι των δημίων Σωσθένης και Βίκτωρ ήλθαν στον Πρίσκο και του είπαν:
- Εμείς, όπως βλέπεις και μόνος σου, είμαστε πρόθυμοι να εκτελέσουμε τις διαταγές σου, αλλά εδώ δεν απορούμε. Δεν μπορούμε να αγγίξουμε το σώμα της παρθένου,διότι βλέπουμε δίπλα της κάτι φοβερούς άνδρες να στέκονται, πού μας φοβερίζουν και είναι έτοιμοι να σκορπίζουν την φωτιά κατ’ επάνω μας, για να την προφυλάξουνκαι να την προστατέψουν.
Με αυτά, πού βλέπουμε, πιστεύουμε και ημείς, ότι ο Θεός της Ευφημίας ο Χριστός είναι Θεός αληθινός.
Ο Πρίσκος μόλις τ’ άκουσε αυτά τα έχασε. Αμέσως έπειτα διέταξε να τους φυλακίσουν και τους δυο για παράβαση διαταγής και εκδήλωση αναγνωρίσεως του Χριστού.
Ο Σωσθένης και ο Βίκτωρ την επόμενη μέρα μαρτύρησαν για την πίστη τους στον Χριστό.
Εν τω μεταξύ ο ηγεμόνας διέταξε δύο κακοπροαίρετους να ρίξουν την Αγία μέσα στην φλεγόμενη κάμινο.Πέταξαν λοιπόν τότε εκείνοι την Αγία μέσα στην φωτιά της καμίνου. Η φλόγα όμως φούντωσε, ξεχύθηκε γύρω από την κάμινο με ορμή και κατέκαψε εκείνους,πού έριξαν μέσα την Αγία.Όταν η φλόγα μαράθηκε και οι υπηρέτες σκορπίσθηκαν από την θεϊκή τιμωρία, η Αγία βγήκε από την κάμινο τελείως αβλαβής.
Της ξύνουν τις σάρκες και την ρίχνουν στα θηρία
Την άλλη ημέρα ο τύραννος διέταξε να φέρουν την Αγία από την φυλακή. Η Αγία επέμενε στην Χριστιανική της πίστη και τότε φούντωσε ο τύραννος από το θυμό του και διέταξε να της ξύσουν τις σάρκες με μυτερές πέτρες και σίδερα αιχμηρά. Οι δήμιοι κουράστηκαν, αλλά η Μάρτυς και πάλι φαίνονταν ακμαία και αβλαβής.
Τότε διέταξε και κατασκεύασαν στη μέση του σταδίου μια δεξαμενή μεγάλη. Την γέμισαν νερό και έβαλαν μέσα σ’ αυτή σαρκοβόρα θηρία της θαλάσσης. Κατόπιν διέταξε
να ρίξουν και την Αγία μέσα.
Έπειτα προσευχήθηκε η μάρτυς Ευφημία. Έκαμε έπειτα τον σταυρό της και με σταθερότητα και θάρρος μπήκε στο νερό. Τα θηρία εκείνα, όρμησαν μεν εναντίον της, αλλά μόλις πλησίασαν στο μαρτυρικό σώμα της, σταμάτησαν. Έβαλαν την ράχη τους και βαστούσαν επάνω τους την Αγία, λες και φοβόνταν μήπως πάθη κανένα κακό μέσα στα νερά.
Βλέποντας αυτά τα παράδοξα και εκπληκτικά ο Πρίσκος, απορούσε και θαύμαζε μέσα του. Αγωνιούσε αλλά δεν τον άφηνε ο τυφλός εγωισμός.
Τις λαλήσει τας δυναστείας σου, Κύριε
Έπειτα από αυτά ετοίμασαν ένα λάκκο στρωμένο με μικρά μυτερά σουβλιά και από πάνω τα είχανε σκεπασμένα με λίγο χώμα. Η Αγία πέρασε πάνω από αυτά, χωρίς να πάθη τίποτε απολύτως. Μερικοί από το περιβάλλον του ηγεμόνα επεχείρησαν και αυτοί να περάσουν. Παραμέρισε όμως το λίγο χώμα. Έπεσαν επάνω στα κοφτερά όργανα, κατακόπηκαν και αμέσως πέθαναν.
Η Αγία τότε ευχαρίστησε τον Σωτήρα της και έλεγε :
- Τίς λαλήσει τάς δυναστείας σου, ἡ ἀκουστᾶς ποιήσει πάσας τάς αἰνέσεις σου, Κύριε, διότι ἐφύλαξες ἀβλαβῆ τήν δούλη σου ἀπό πληγᾶς καί μάστιγας, ἀπό πῦρ καί θηρία, ἀπό ὕδωρ καί τροχούς καί λάκκον. Καί τώρα, Δέσποτα, πολυέλεε, ρύσαι τήν ψυχήν μου ἐκ χειρός τοῦ ἐξ ἀρχῆς πολεμίου τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως. Ἁμαρτίας νεότητάς μου καί ἄγνοιάς μου μή μνησθεῖς, ἀλλά καθάρισον πάντα μολυσμόν σαρκός καί πνεύματος μέ τάς σταγόνας τῶν αἱμάτων μου, οἱ ὅποιες διά Σέ χύθηκαν, διότι Σύ εἶσαι ἡ κάθαρσις,
ὁ ἁγιασμός καί ὁ φωτισμός τῶν δούλων σου.
 |
Τοιχογραφία που απεικονίζει το μαρτύριο της Αγίας Ευφημίας
( Εκκλησία της Αγίας Ευφημίας, Rovinj, Κροατία) |
Τοιχογραφία τού 1717 μ.Χ στην Εκκλησία της Σάντα Μαρία dell'Ammiraglio, Παλέρμο, Σικελία
Αυτό είναι ένα από μια σειρά από το κεφάλι-και-ώμους πορτραίτα των αγίων γυναικών που Borremans ζωγράφισε για το θόλο στην είσοδο του κυρίως ναού, όταν η εκκλησία σερβίρεται ένα μοναστήρι των καλογραιών ( Santoro , 52-55). Ο καλλιτέχνης φαίνεται να ευνοείται ξανθιές. πορτρέτα του στον υπόγειο θάλαμο των Αγίων Απολλωνίας και Rosalia είναι επίσης ξανθιά.
Το ένδοξο τέλος της Μάρτυρος
Ο Πρίσκος όμως έμενε και πάλιν τυφλός μπροστά στις θαυματουργίες. Δεν άνοιγαν δυστυχώς τα μάτια του να δη την αλήθεια. Και τούτο, διότι ήταν κακοπροαίρετος. Γι αυτό έφερε και πάλι στο στάδιο την Αγία και την διέταξε ν’ αγωνιστεί με τα θηρία.
Η Αγία όμως στενοχωριόταν γιατί δεν αναχωρούσε το συντομότερο για τον ποθούμενο της Νυμφίο Χριστό, στην αληθινή και παντοτινή ζωή και ευφροσύνη. Γι αυτό προσευχήθηκε και ζήτησε από τον Κύριο να παραλάβει την ψυχή της.
Έτσι, λοιπόν, καθώς προσευχόταν η καλλιπάρθενος Μάρτυς, οι τύραννοι άφησαν να ορμήσουν κατ’ επάνω της τέσσερα λιοντάρια και τρεις αρκούδες. Τα θηρία πλησίασαν και φιλούσαν με πολλή ευλάβεια, σαν να ήταν άνθρωποι, τα πόδια της Αγίας. Μία όμως άρκτος δάγκωσε ένα μέρος από το σώμα της Αγίας. Πληγή ή σημάδι δεν έκαμε κανένα στο σώμα της Αγίας. Αυτό όμως έγινε Αφορμή να υπάγει η Μάρτυς Ευφημία προς τον ποθούμενο Νυμφίο της Χριστό.
Ήταν η 16η του μηνός Σεπτεμβρίου του έτους 303 μ.Χ.
Ο Θεός δόξασε την έξοδο της εκ του κόσμου τούτου, διότι ακούστηκε φωνή από τον Ουρανό πού έλεγε:
«Ἀνελθε πρός τόν στεφανοδότην ἡ τόν καλόν ἀγώνα ἀγωνισαμένη καί τόν δρόμον ἤδη τελέσασα, διά νά λάβης τούς μισθούς καί τάς ἀμοιβάς τῶν κόπων σου...»
Συγχρόνως δε με την φωνή έγινε και μεγάλος σεισμός, πού έσεισε την πόλη. Όλοι οι κάτοικοι φοβήθηκαν και έφευγαν έξω. Τότε βρήκαν την ευκαιρία οι γονείς της Αγίας, πήραν το μαρτυρικό και πολύτιμο εκείνο σώμα της και το έθαψαν με τα χέρια τους σ’ ένα τόπο κοντά στην Χαλκηδόνα.
Το ενταφίασαν μ’ ευλάβεια και τιμές. Όταν το ενταφίαζαν δεν έκλαιαν, αλλά χαίρονταν, διότι αξιώθηκαν να είναι γονείς τέτοιας νέας. Χαίρονταν ακόμη, διότι προσέφεραν στο Θεό καρπό ευλογίας πιο ιερό και άγιο από κάθε άλλη προσφορά και δώρο.
Το ιερό Λείψανο της Αγ. Ευφημίας
Μετά την Άλωση το Πατριαρχείο μετεφέρθη στον Ναό των Αγίων Αποστόλων. Εις τον Ναό αυτόν μεταφέρθηκαν και όλα τα ιερά λείψανα και μαζί μ’ αυτά και το ιερό λείψανο της Αγίας Ευφημίας.
Обретение мощей святой Евфимии
Η εύρεση των λειψάνων της Αγίας Ευφημίας
Από εκεί μετεφέρθη και πάλι το λείψανο της Αγίας στο Πατριαρχείο, στον Ναό της Παμμακαρίστου, μαζί με τα άλλα λείψανα. Κατά τον καιρό της μαύρης σκλαβιάς οι Τούρκοι άρπαζαν εκτός από τα άλλα και τους Ναούς και τους έκαναν τζαμιά. Άρπαξαν και τον Ναό της Παμμακαρίστου. Το δε Πατριαρχείο μετεφέρθη εις τον Ναό του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου εις το Φανάρι, όπου είναι μέχρι σήμερα. Εκεί μετεφέρθη και το Άγιο λείψανο, της Αγίας Ευφημίας, πού το τιμούν και το σέβονται πολύ,
όχι μόνον Ορθόδοξοι, αλλά και αιρετικοί. Κάμνει δε πολλά θαύματα σε όσους πηγαίνουν εκεί ,με πίστη και ευλάβεια.
Όταν εκ βάθρων ανοικοδόμησαν τα Πατριαρχεία, κτίσθηκε στο δεξιό μέρος του Ναού του Άγιου Γεωργίου και παρεκκλήσιο της Αγίας Ευφημίας, όπου βρίσκεται και το ιερό λείψανο της.
Η μνήμη της τελείται εκεί στις 11 Ιουλίου. Τότε συρρέουν εκεί τα πλήθη των Ορθοδόξων, ανδρών και γυναικών της Κωνσταντινουπόλεως και των περιχώρων, αλλά και πολλοί ετερόδοξοι και όσοι πηγαίνουν με ευλάβεια και ασπάζονται, θεραπεύονται από ασθένειες και άλλα βάσανα.
Зачатие святого Иоанна Предтечи и великомученица Евфимия Всехвальная
Η Σύλληψη του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και η Μεγαλομάρτυς Αγία Ευφημία
Мцц.Фекла, Ирина, Евфимия. Икона. Греция. XVII в.
(από τά αριστερά πρός τά δεξιά) Άγιες Θέκλα, Ειρήνη, Ευφημία.
Εικόνα ελληνική τού 17ου αιώνα μ.Χ.
( από τά αριστερά πρός τά δεξιά) Οι Αγίες Αίκατερίνη, Βαρβάρα, Ευφημία. Μαρίνα, Θέκλα, Χριστίνα. Αμφίγραπτη εικόνα (44Χ25,5 ἑκ) τού τρίτου τετάρτου τού 17ου αιώνα
την Ιερά Μονή Παντοκράτορος Άγιον Όρος
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Ἦχος γ’. Τὴν ὡραιότητα.
Τῷ θείῳ ἔρωτι, Λαμπρῶς ἀθλήσασα, εἰς oσμὴν ἔδραμες, Χριστοῦ πανεύφημε, οἴα νεᾶνις παγκαλῆς, καὶ Μάρτυς πεποικιλμένη, ὅθεν εἰσελήλυθας, ἐiς παστάδα οὐράνιον, κόσμω διανέμουσα, ἰαμάτων χαρίσματα, καὶ σῴζουσα τοὺς σοὶ ἐκβοώντας, χαίροις θεόφρον Εὐφημία.
Κοντάκιον
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεῖς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Ἐν τῇ ἀθλήσει σου καλῶς ἠγωνίσω, καὶ μετὰ θάνατον ἡμᾶς ἁγιάζεις, ταῖς τῶν θαυμάτων βλύσεσι Πανεύφημε, ὅθεν σου τὴν κοίμησιν, τὴν ἁγίαν τιμῶμεν, πίστει παριστάμενοι, τῷ σεπτῷ σου λειψάνῳ, ἵνα ῥυσθῶμεν νόσων ψυχικῶν, καὶ τῶν θαυμάτων τὴν χάριν ἀντλήσωμεν.
Минея - Июль (фрагмент). Икона. Русь. Начало XVII в. Церковно-Археологический Кабинет Московской Духовной Академии.
Μηναίο - Ιούλιος (τεμάχιο). Εικονίδιο. Russ. Αρχές του 17ου αιὠνα στήν. Εκκλησία και το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεολογικής Ακαδημίας της Μόσχας.
Минея - сентябрь(фрагмент). Икона. Русь. Начало XVII в. Церковно-Археологический Кабинет Московской Духовной Академии.
Μηναίο - Σεπτέμβριος (τεμάχιο). Εικονίδιο. Russ. Αρχές του 17ου αιὠνα στήν. Εκκλησία και το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεολογικής Ακαδημίας της Μόσχας.
Κάθισμα
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Τὸν νυμφίον σου Χριστὸν ἀγαπήσασα, τὴν λαμπάδα σου φαιδρῶς εὐτρεπίσασα, ταῖς ἀρεταῖς διέλαμψας Πανεύφημε· ὅθεν εἰσελήλυθας, σὺν αὐτῷ εἰς τοὺς γάμους, τὸ στέφος τῆς ἀθλήσεως, παρ᾽ αὐτοῦ δεξαμένη· ἀλλ᾽ ἐκ κινδύνων λύτρωσαι ἡμᾶς, τοὺς ἐκτελοῦντας ἐν πίστει τὴν μνήμην σου.
Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος δ’. Ὁ ὑψωθεὶς ἐν τῷ Σταυρῷ.
Οἱ ἀγῶνές σου Σεμνὴ καὶ ὁ στέφανος, οἱ ἱδρῶτές σου ἁγνὴ καὶ τὰ θαύματα, τοῦ διαβόλου ᾔσχυναν τὰ τρόπαια· Χριστὸν γὰρ τὸν νυμφίον σου, ἐκ καρδίας ποθοῦσα, οὐ μάστιγας οὐ θανατον, δι᾽ αὐτὸν ἐπτοήθης· ἀλλ᾽ ἀνετέθης ὅλῃ τῷ Θεῷ, τῆς εὐσεβείας φοροῦσα τὸν στέφανον.
Ἕτερον Κάθισμα
Ἦχος πλ. δ’. Τὴν Σοφίαν καὶ Λόγον.
Τῶν αἱμάτων σου ῥείθροις Μάρτυς Χριστοῦ, ποντισμὸν ἀσεβείας διηνεκῶς, ἐργάζῃ πανεύφημε· ἐπομβρίαις δὲ χάριτος, λογικὰς ἀρούρας, ἀρδεύουσα πάνσεμνε, ἐν αὐταῖς αὐξάνεις, τὸν στάχυν τῆς πίστεως· ὅθεν παραδόξως μετὰ θάνατον ὤφθης, νεφέλη πηγάζουσα, τῆς ζωῆς τὸ μαρτύριον, Ἀθλοφόρε πανεύφημε. Πρέσβευε Χριστῷ τῷ Θεῷ, τῶν πταισμάτων ἄφεσιν δωρήσασθαι, τοῖς ἑορτάζουσι πόθῳ τὴν ἁγίαν μνήμην σου.
Ὁ Οἶκος
Τῆς πανευφήμου ὁ ναός, Παράδεισος ἐδείχθη, ἐν μέσῳ κεκτημένος, φυτὸν ἀθανασίας, τὸ σῶμα ταύτης τὸ σεπτόν. Τούτου οἱ τρυγῶντες καρποὺς τοὺς εὐθαλεῖς, συντόμως ἁγιάζονται· ὁρῶντες δὲ θαυμάζουσιν, ὅτι πῶς τὸ νεκρὸν σῶμα, ὥσπερ ζῶν, ἀναβλυστάνει τὰ αἵματα, μυρίζοντα πάντας. Διὸ μετὰ σπουδῆς δεῦτε πάντες σὺν ἐμοὶ τῷ ταπεινῷ· καὶ καθαρθέντες μολυσμοῦ παντός, περιπτυξώμεθα τοῦτο, καὶ τῶν θαυμάτων τὴν χάριν ἀντλήσωμεν.
Η ΑΝΑΜΝΗΣΗ ΤΟΥ ΘAYΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΓ. ΕΥΦΗΜΊΑΣ
Eις την Eυφημίαν.
Δίκαζε μάρτυς τοῖς ὅροις, καὶ κειμένη,
Κυροῦσα πίστιν, ἧς ἐνήθλησας πόθῳ.
Eις την Σύνοδον.
Θεού Λόγου σάρκωσιν αψευδεστάτην,
O φάσμα φάσκων Eυτυχής καθηρέθη.
Θέσκελον ἑνδεκάτῃ Ὅρον ἐμπεδοῖ Εὐφημίη.
Eις την Eυφημίαν.
Δίκαζε μάρτυς τοῖς ὅροις, καὶ κειμένη,
Κυροῦσα πίστιν, ἧς ἐνήθλησας πόθῳ.
Eις την Σύνοδον.
Θεού Λόγου σάρκωσιν αψευδεστάτην,
O φάσμα φάσκων Eυτυχής καθηρέθη.
Θέσκελον ἑνδεκάτῃ Ὅρον ἐμπεδοῖ Εὐφημίη.
Tῷ αὐτῷ μηνί IA’, μνήμη τῆς Ἁγίας Mεγαλομάρτυρος καί πανευφήμου Eὐφημίας, ὅτε τόν Tόμον τοῦ τῆς Πίστεως ὅρου τῶν ἑξακοσίων τριάκοντα θεοφόρων Πατέρων τῶν ἐν Xαλκηδόνι συνελθόντων, τουτέστι τῆς ἁγίας καί Oἰκουμενικῆς Δ’ Συνόδου, ἐκράτυνεν.Στιχ. Δίκαζε μάρτυς τοῖς ὅροις καί κειμένη,
Kυροῦσα πίστιν ἧς ἐνήθλησας πόθῳ.
Ἡ Ἁγία αὕτη καί καλλίνικος Mάρτυς Eὐφημία, ἦτον κατά τούς χρόνους Διοκλητιανοῦ καί Πρίσκου ἀνθυπάτου Pώμης ἐν ἔτει σπη’ (288). Ἐκατάγετο δέ ἀπό τήν Xαλκηδόνα, θυγάτηρ οὖσα, πατρός μέν, Φιλόφρονος καλουμένου, μητρός δέ, Θεοδοσιανῆς. Aὕτη λοιπόν διαβληθεῖσα, πώς ὡμολόγει τόν Xριστόν, ἐτιμωρήθη μέ τροχούς καί μέ φωτίαν, ὁμοίως καί μέ μηχανάς καί τρόπους ἄλλων βασάνων. Ὕστερον δέ ἐδόθη εἰς τά θηρία διά νά τήν φάγουν, ἔμεινεν ὅμως ἀπό αὐτά ἀβλαβής. Eἶτα δαγκαθεῖσα ὀλίγον ἀπό μίαν ἀρκούδαν, καί προσευχηθεῖσα, παρέδωκε τήν ψυχήν της εἰς χεῖρας Θεοῦ μέσα εἰς τό θέατρον. Tό δέ τίμιον αὐτῆς λείψανον ἀπετέθη μέσα εἰς μίαν θήκην.
Mετά δέ παρέλευσιν χρόνων πολλῶν, ὅτε ἐπλατύνθη ἡ εὐσέβεια εἰς τόν κόσμον, τότε ἔγινε τοιοῦτον τεράστιον εἰς τάς ἡμέρας Θεοδοσίου τοῦ μικροῦ ἐν ἔτει υι’ (410). Ἕνας μοναχός καί ἱερεύς, Eὐτυχής ὀνομαζόμενος, ἔγινεν ἀρχηγός αἱρέσεως. Ἔλεγε γάρ ὁ φρενοβλαβής, ὅτι ὁ Kύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Xριστός ἔχει μίαν μόνην φύσιν, τήν τῆς θεότητος δηλαδή, καί μίαν μόνην ἐνέργειαν τήν τῆς θεότητος, ὅστις ἐκαθηρέθη ἀπό τόν Ἅγιον Φλαβιανόν τόν Πατριάρχην Kωνσταντινουπόλεως. Ὁ δέ δυστυχής Eὐτυχής μεταχειρισθείς ὄργανα καί μέσα τούς τοῦ βασιλέως ἀθέους εὐνούχους, δέν ἔπαυε ταράττων τήν Ἐκκλησίαν, καί ἐνέδρας ποιῶν, ἕως οὗ ὁ βασιλεύς Θεοδόσιος ἐτελεύτησεν.
Ὅτε δέ ὁ Mαρκιανός ἐβασίλευσε μαζί μέ τήν Πουλχερίαν, ἐπρόσταξε νά γένῃ Oἰκουμενική Σύνοδος ἐν Xαλκηδόνι ἐν ἔτει υνα’ (451). Ὅθεν ἐσυνάχθησαν ἑξακόσιοι τριάκοντα Ἐπίσκοποι. Ἐποίησαν δέ ἀμφότερα τά μέρη, τά τῶν Ὀρθοδόξων δηλαδή καί τά τῶν κακοδόξων Mονοφυσιτῶν, δύο τόμους, ἤτοι βιβλία.
Чудо вмц. Евфимии. Фреска. Воронец. Румыния. XVI в.
Θαύμα τής Αγίας Ευφημίας. Τοιχογραφία (Fresco) τού 16ου αιώνα μ.Χ.
στήν Ἱερά Μονή Voronet ( rom. Manastirea Voronet) - ένα από τα μοναστήρια της Νότιας Μπουκοβίνα , βρίσκεται στο χωριό Voronet κοντά στην πόλη της Gura Humorului στη Ρουμανία.
Το μοναστήρι είναι γνωστό για τὀ Καθολικό Georgiya Pobedonostsa, που είναι βαμμένο τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. και από το 1993 είναι στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς από την UNESCO
Kαί ἀνοίξαντες τήν θήκην, ἥτις περιεῖχε τό τίμιον λείψανον τῆς Ἁγίας Eὐφημίας, ἀπέθεσαν τά βιβλία ἐπάνω εἰς τό στῆθος της βουλλωμένα. Ὕστερα δέ ἀπό διωρισμένας ἡμέρας ἀνοίξαντες, εἶδον καί ἐξέστησαν. Ἐθεώρησαν γάρ τόν μέν τόμον τῶν αἱρετικῶν ἐῤῥιμμένον κατά γῆς κάτω εἰς τούς πόδας τῆς Ἁγίας, τόν δέ τόμον τῶν Ὀρθοδόξων, τόν περιέχοντα τόν ὅρον καί τήν ἀπόφασιν τῆς ἁγίας Συνόδου, εἶδον ὅτι ἐκράτει ἡ Mάρτυς εἰς τάς ἀγκάλας της. Tούτου δέ γενομένου, ἐθαύμασαν ἅπαντες διά τό τοιοῦτον τεράστιον. Kαί οἱ μέν Ὀρθόδοξοι ἐστηρίχθησαν εἰς τήν πίστιν καί ἐδόξασαν τόν Θεόν, τόν ποιοῦντα καθ’ ἑκάστην μεγάλα καί παράδοξα πρός ἐπιστροφήν καί διόρθωσιν τῶν πολλῶν. Oἱ δέ αἱρετικοί Mονοφυσῖται κατησχύνθησαν.
(Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου, Συναξαριστής τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ, τόμ. Γ´, Ἀθήνα: Δόμος, 2005)
Ιερά Λείψανα:
| Το Λείψανο της Αγίας βρίσκεται αδιάφθορο στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου Φαναρίου Κωνσταντινουπόλεως. Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου της Αγίας βρίσκονται στη Μονή Κύκκου Κύπρου και στη Λαύρα Αγίου Αλεξάνδρου Νέβσκι Αγίας Πετρουπόλεως. |
Τα άγια λείψανα της αγίας φυλάσσονται στον ιερό πατριαρχικό ναό του Αγ. Γεωργίου, στην Κωνσταντινούπολη.
Мощевик. Великомученица Евфимия Всехвальная -16 сентября/29 сентября; воспоминание чуда 11 июля/24 июля.
Святыни, находящиеся в храме Новомучеников и исповедников Российских в Строгино
Λειψανοθήκη. Αγία Ευφημία 16 Σεπτεμβρίου καί 11 Ιουλίου
στο Παρεκκλήσι, που βρίσκεται στο ναό τῶν Νέων Μαρτύρων και ομολογητών της Ρωσίας
στην ΛεωφόροStroginsky Boulevard, στην Μοσχα. Ρωσία
 |
| Sarcophagus of Saint Euphemia in Basilica Saint Euphemia in Rovinj, Croatia Σαρκοφάγος που περιέχει μερικά από τα λείψανα του Αγίου Ευφημίας σε Rovinj, Κροατία. ΔΙΑΒΑΣΤΕ Εκκλησία της Αγίας Ευφημίας, Rovinj |
Σύ δέ μοι, μεγαλομάρτυς Εὐφημία, τό κοινόν ἀνθρώπων καλλώπισμα, τό τοῦ γυναικείου κάλλους ὡράϊσμα, τοῦ τῆς προμήτορος πτερνιστοῦ τό τραυμάτισμα, τοῦ προγονικοῦ ὀλισθήματος ἡ ἀνόρθωσις, ἡ τάς πολυωδύνους ἐκείνας κολάσεις καθυπομείνασα, ἡ τῶν βδελυκτῶν ξοάνων λεπτύνασα τά ἰνδάλματα, ἡ μετά θάνατον ζῶσα καί ἔμπνους καί τάς τῶν αἱμάτων ῥοάς ἀεννάως προχέουσα, ἡ τόν ὀρθόδοξον τόμον τῆς πίστεως κρατύνασα, τό δέ ἀσεβές καί θεομάχον ἐκεῖνο δόγμα φροῦδον ἀποτελέσασα, ἐλθέ πρός ἡμᾶς οὐρανόθεν, ἐλθέ, ἐπιφάνηθι τοῖς σε πιστῶς καί τιμῶσι καί σέβουσι καί τάς πανηγύρεις ταύτας ἐπετείους σοι συγκροτοῦσι καί συναγείρουσιν (...).
Τάς ἐτησίους ταύτας πανηγύρεις μή λήξωμεν συναθροίζοντες εἰς μνήμην μέν ἀειλαμπῆ καί τῷ παντί αἰῶνι συμπαρεκτεινομένην τῆς σῆς ἱερᾶς καί γενναιοτάτης ἀθλήσεως, εἰς αἴνεσιν δέ καί δόξαν Χριστοῦ τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ἡμῶν, τοῦ σε καί ζῶσαν καί θανοῦσαν τιμήσαντος καί εἰσαεί δοξάσαντός τε καί θαυμαστώσαντος· ὅτι αὐτῷ πρέπει δόξα, τιμή καί προσκύνησις σύν τῷ ἀνάρχῳ καί ὁμοουσίῳ Πατρί καί τῷ συνανάρχῳ καί συμφυεῖ Πνεύματι νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν.
(Θεοδώρου Βέστη, Ἐγκώμιον εἰς τήν ἁγίαν Εὐφημίαν, ἀπόσπασμα).
Τάς ἐτησίους ταύτας πανηγύρεις μή λήξωμεν συναθροίζοντες εἰς μνήμην μέν ἀειλαμπῆ καί τῷ παντί αἰῶνι συμπαρεκτεινομένην τῆς σῆς ἱερᾶς καί γενναιοτάτης ἀθλήσεως, εἰς αἴνεσιν δέ καί δόξαν Χριστοῦ τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ἡμῶν, τοῦ σε καί ζῶσαν καί θανοῦσαν τιμήσαντος καί εἰσαεί δοξάσαντός τε καί θαυμαστώσαντος· ὅτι αὐτῷ πρέπει δόξα, τιμή καί προσκύνησις σύν τῷ ἀνάρχῳ καί ὁμοουσίῳ Πατρί καί τῷ συνανάρχῳ καί συμφυεῖ Πνεύματι νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων, ἀμήν.
(Θεοδώρου Βέστη, Ἐγκώμιον εἰς τήν ἁγίαν Εὐφημίαν, ἀπόσπασμα).
* * *
Χαίροις, Εὐφημία πανεύφημε, χριστιανῶν καταφύγιον·
χαίροις, Εὐφημία πανεύφημε, ἱερέων ἱερόν ἐγκαλλώπισμα·
Χαίροις, Εὐφημία πανένδοξε, ἀσθενῶν καταφύγιον·
χαίροις, Εὐφημία πανεύφημε, θλιβομένων προσφύγιον·
Χαίροις, Εὐφημία πανόλβιε, βασιλέων περιτείχισμα·
χαίροις, Εὐφημία πανεύφημε, συνοδικῶν δογμάτων ἀσφάλεια·
Χαίροις, Εὐφημία πανεύφημε, ἡ αἱμάτων μύρα τῷ κόσμῳ προχέουσα·
χαίροις, Εὐφημία σεπτότατε, αἱρετικῶν στομάτων χαλινός ὀχυρώτατος·
Χαίροις, Εὐφημία παγγέραστε καί βαρβάρων ἀντίπαλε·
χαίροις, πάντων ἡμῶν καταφυγή καί προπύργιον καί πρός Θεόν μεσῖτις καί πρεσβεία ἀκοίμητος.
(Κωνσταντίνου ἐπισκόπου Τίου, Λόγος εἰς τήν εὕρεσιν τοῦ τιμίου λειψάνου τῆς μάρτυρος Εὐφημίας, ἀπόσπασμα).
χαίροις, Εὐφημία πανεύφημε, ἱερέων ἱερόν ἐγκαλλώπισμα·
Χαίροις, Εὐφημία πανένδοξε, ἀσθενῶν καταφύγιον·
χαίροις, Εὐφημία πανεύφημε, θλιβομένων προσφύγιον·
Χαίροις, Εὐφημία πανόλβιε, βασιλέων περιτείχισμα·
χαίροις, Εὐφημία πανεύφημε, συνοδικῶν δογμάτων ἀσφάλεια·
Χαίροις, Εὐφημία πανεύφημε, ἡ αἱμάτων μύρα τῷ κόσμῳ προχέουσα·
χαίροις, Εὐφημία σεπτότατε, αἱρετικῶν στομάτων χαλινός ὀχυρώτατος·
Χαίροις, Εὐφημία παγγέραστε καί βαρβάρων ἀντίπαλε·
χαίροις, πάντων ἡμῶν καταφυγή καί προπύργιον καί πρός Θεόν μεσῖτις καί πρεσβεία ἀκοίμητος.
(Κωνσταντίνου ἐπισκόπου Τίου, Λόγος εἰς τήν εὕρεσιν τοῦ τιμίου λειψάνου τῆς μάρτυρος Εὐφημίας, ἀπόσπασμα).
Η εμφάνιση της αγίας Ευφημίας στο Γ. Παΐσιο
Ἡ ἁγία Εὐφηµία!
Ὁ Γέροντας, διηγήθηκε τό ἑξῆς: «Εἶχα γυρίσει ἀπό τόν κόσµο, ὅπου εἶχα βγῆ γιά ἕνα ἐκκλησιαστικό θέµα. Τήν Τρίτη , κατά ἡ ὥρα 10 τό πρωΐ, ἤµουν µέσαστό Κελλί µου καί ἔκανα τίς Ὧρες. Ἀκούω χτύπηµα στήν πόρτα καί µιά γυναι-κεία φωνή νά λέη: «Δι᾿ εὐχῶν τῶν ἁγίων Πατέρων ἡµῶν…». Σκέφθηκα: «Πῶςβρέθηκε γυναίκα µέσα στό Ὄρος;». Ἐν τούτοις ἔνιωσα µιά θεία γλυκύτητα µέσαµου καί ρώτησα:– Ποιός εἶναι;
– Ἡ Εὐφηµία, ἀπαντᾶ.»Σκεφτόµουν, «ποιά Εὐφηµία; Μήπως καµµιά γυναίκα ἔκανε καµµιά τρέλλακαί ἦρθε µέ ἀνδρικά στό Ὄρος; Τώρα τί νά κάνω;». Ξαναχτυπᾶ. Ρωτάω: «Ποιόςεἶναι;». «Ἡ Εὐφηµία», ἀπαντᾶ καί πάλι. Σκέφτοµαι καί δέν ἀνοίγω. Στήν τρίτηφορά πού χτύπησε, ἄνοιξε µόνη της ἡ πόρτα, πού εἶχε σύρτη ἀπό µέσα. Ἄκουσαβήµατα στόν διάδροµο. Πετάχτηκα ἀπό τό Κελλί µου καί βλέπω µιά γυναίκαµέ µανδήλα. Τήν συνώδευε κάποιος, πού ἔµοιαζε µέ τόν Εὐαγγελιστή Λουκᾶ,ὁ ὁποῖος ἐξαφανίσθηκε. Παρ᾿ ὅλο πού ἤµουν σίγουρος ὅτι δέν εἶναι τοῦ πειρασµοῦ, γιατί λαµποκοποῦσε, τήν ρώτησα ποιά εἶναι.
˙– Ἡ µάρτυς Εὐφηµία, ἀπαντᾶ.
– Ἄν εἶσαι ἡ µάρτυς Εὐφηµία, ἔλα νά προσκυνήσουµε τήν Ἁγία Τριάδα. Ὅ,τι κάνω ἐγώ νά κάνης καί σύ.
Μπῆκα στήν Ἐκκλησία, κάνω µιά µετάνοια λέγοντας:
«Εἰς τό ὄνοµα τοῦΠατρός». Τό ἐπανέλαβε µέ µετάνοια. «Καί τοῦ Υἱοῦ». «Καί τοῦ Υἱοῦ», εἶπε µέψιλή φωνή.
– Πιό δυνατά, ν᾿ ἀκούω, εἶπα καί ἐπανέλαβε δυνατώτερα.»
Ὕστερα κάθησε ἡ Ἁγία στό σκαµνάκι καί ἐγώ στό µπαουλάκι καί µοῦ ἔλυσε τήν ἀπορία πού εἶχα (στό ἐκκλησιαστικό θέµα).» Μετά µοῦ διηγήθηκε τήν ζωή της. Ἤξερα ὅτι ὑπάρχει µιά ἁγία Εὐφηµία,ἀλλά τόν βίο της δέν τόν ἤξερα. Ὅταν µοῦ διηγεῖτο τά µαρτύριά της, ὄχι ἁπλῶςτά ἄκουγα, ἀλλά σάν νά τά ἔβλεπα˙ τά ζοῦσα. Ἔφριξα! Πά, πά, πά!
– Πῶς ἄντεξες τέτοια µαρτύρια; ρώτησα.
– Ἄν ἤξερα τί δόξα ἔχουν οἱ Ἅγιοι, θά ἔκανα ὅ,τι µποροῦσα νά περάσω πιό µεγάλα µαρτύρια.
Μετά ἀπ᾿ αὐτό τό γεγονός γιά τρεῖς µέρες δέν µποροῦσα νά κάνω τίποτα.Σκιρτοῦσα καί συνεχῶς δόξαζα τόν Θεό. Οὔτε νά φάω, οὔτε τίποτα… συνεχῶςδοξολογία».
Πηγή: Ιερομονάχου Ισαάκ, Βίος Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου, σελίδες: 224-228
Εκδοσις Καλύβης Αναστάσεως, Καψάλα, Άγιον Όρος.
Ἀστερίου ἐπισκόπου Ἀμασείας ἔκφρασις εἰς τὴν ἁγίαν Εὐφημίαν τὴν μάρτυρα
11.1.1 Πρώην μέν, ὦ ἄνδρες, ∆ημοσθένην εἶχον ἐν χερσὶ τὸν δεινὸν καὶ ∆ημοσθένους ἐκεῖνα ἔνθα δὴ τὸν Αἰσχίνην πικροῖς βάλλει τοῖς ἐνθυμήμασιν· ἐγχρονίσας δὲ τῷ λόγῳ καὶ πυκνωθεὶς τὴν διάνοιαν ἀνέσεως ἐδεόμην καὶ περιπάτου, ὥστε μοι λυθῆναι μικρὸν τῆς ψυχῆς τὸ πονούμενον. Προελθὼν δὲ τοῦ δωματίου καὶ ὀλίγα τοῖς γνωρίμοις συμβαδίσας ἐπ' ἀγορᾶς, ἐκεῖθεν εἰς τὸ τοῦ Θεοῦ τέμενος ἀφικόμην εὐξόμενος ἐν σχολῇ· 11.1.2 ὡς δὲ καὶ τούτου τυχὼν ἕνα δὴ τῶν ὑποστέγων δρόμων ἐβάδιζον, εἶδον ἐκεῖ γραφήν τινα καί με κατ' ἄκρας εἷλεν ἡ θέα· Εὐφράνορος ἂν εἶπες εἶναι τὸ φιλοτέχνημα ἤ τινος ἐκείνων τῶν παλαιῶν, οἳ τὴν γραφικὴν ἦραν εἰς μέγα ἐμψύχους ὀλίγου δέοντος ἐργασάμενοι πίνακας. ∆εῦρο δ' εἰ βούλει καὶ γὰρ σχολὴ νῦν διηγήματος, φράσω σοι τὴν γραφήν· οὐδὲ γὰρ φαυλότερα πάντως τῶν ζωγράφων οἱ μουσῶν παῖδες ἔχομεν φάρμακα. 11.2.1 Γυνή τις ἱερὰ παρθένος ἀκήρατον Θεῷ τὴν σωφροσύνην καθιερώσασα Εὐφημίαν καλοῦσιν αὐτήν, τυράννου δέ ποτε τοὺς εὐσεβοῦντας ἐλαύνοντος μάλα προθύμως τὸν ἐπὶ θανάτῳ εἵλετο κίνδυνον· οἱ δὲ δὴ πολῖται καὶ κοινωνοὶ τῆς θρησκείας ὑπὲρ ἧς ἐτελεύτησεν, ὡς ἀνδρείαν ὁμοῦ καὶ ἱερὰν τὴν παρθένον θαυμάσαντες, πλησίον τοῦ ἱεροῦ τὴν θήκην δειμάμενοι καταθέμενοί τε τὴν λάρνακα τιμὰς τελοῦσιν αὐτῇ καὶ τὴν ἐτήσιον ἑορτὴν κοινὴν καὶ πάνδημον ποιοῦνται πανήγυριν. 11.2.2 Οἱ μὲν οὖν τῶν τοῦ Θεοῦ μυστηρίων ἱεροφάνται καὶ λόγῳ τιμῶσι τὴν μνήμην ἀεὶ καὶ προαιρέσει καὶ ὅπως ἐξετέλεσε τὸν τῆς καρτερίας ἀγῶνα ἐπιμελῶς τοὺς συνιόντας λαοὺς ἐκδιδάσκουσιν. Ὁ δὲ δὴ ζωγράφος εὐσεβῶν καὶ αὐτὸς διὰ τῆς τέχνης τὰ κατὰ δύναμιν πᾶσαν τὴν ἱστορίαν ἐν σινδόνι χαράξας αὐτοῦ που περὶ τὴν θήκην ἱερὸν ἀνέθηκε θέαμα· ἔχει δὲ ὧδε τὸ φιλοτέχνημα. 11.3.1 Ὑψηλὸς ἐπὶ θρόνου καθίδρυται δικαστὴς πικρὸν καὶ δυσμενὲς βλέπων εἰς τὴν παρθένον· ὀργίζεται γὰρ ὅταν ἐθέλῃ κἀν ταῖς ἀψύχοις ὕλαις ἡ τέχνη. ∆ορυφόροι δὲ τῆς ἀρχῆς καὶ στρατιῶται πολλοί, οἱ μὲν τῶν ὑπομνημάτων ὑπογραφεῖς δέλτους φέροντες καὶ γραφίδας, ὧν θάτερος ἀναρτήσας ἀπὸ τοῦ κηροῦ τὴν χεῖρα βλέπει πρὸς τὴν κρινομένην σφοδρῶς ὅλον ἐκκλίνας τὸ πρόσωπον, ὥσπερ παρακελευόμενος γεγωνότερον λαλεῖν ἵνα μὴ κάμνων περὶ τὴν ἀκοὴν ἐσφαλμένα γράφῃ καὶ ἐπιλήψιμα. 11.3.2 Ἕστηκεν δὲ ἡ παρθένος ἐν φαιῷ χιτῶνι καὶ ἱματίῳ τὴν φιλοσοφίαν σημαίνουσα, ὡς μὲν ἔδοξε τῷ γραφεῖ, καὶ τὴν ὄψιν ἀστεία, ὡς δ' ἐμοὶ δοκεῖ, τὴν ψυχὴν κεκαλλωπισμένη ταῖς ἀρεταῖς. Ἄγουσι δὲ αὐτὴν πρὸς τὸν ἄρχοντα δύο στρατιῶται, ὁ μὲν ἕλκων ἐπὶ τὸ πρόσω, ὁ δὲ κατόπιν ἐπείγων. Κεκραμένον τῆς παρθένου τὸ εἶδος αἰδοῖ καὶ στερρότητι· νεύει μὲν γὰρ εἰς γῆν ὥσπερ ἐρυθριῶσα τὰς ὄψεις τῶν ἀρρένων, ἕστηκε δὲ ἀκατάπληκτος οὐδὲν πάσχουσα πρὸς τὸν ἀγῶνα δειλόν. 11.3.3 Ὡς ἔγωγε τοὺς ἄλλους τέως ἐπῄνουν ζωγράφους, ἐστ' ἂν ἐθεασάμην τῆς γυναικὸς ἐκείνης τῆς Κολχίδος τὸ δρᾶμα, ὅπως μέλλουσα τοῖς τέκνοις ἐπιφέρειν τὸ ξίφος ἐλέῳ καὶ θυμῷ μερίζει τὸ πρόσωπον καὶ θάτερος μὲν τῶν ὀφθαλμῶν τὴν ὀργὴν ἐμφανίζει, θάτερος δὲ τὴν μητέρα μηνύει φειδομένην καὶ φρίττουσαν, νῦν δὲ τὸ θαῦμα ἀπ' ἐκείνης τῆς ἐννοίας πρὸς ταύτην μετατέθεικα τὴν γραφήν· καὶ σφόδρα γε ἄγαμαι τοῦ τεχνίτου, ὅτι μᾶλλον ἔμιξε τῶν χρωμάτων τὸ ἄνθος, αἰδῶ τε ὁμοῦ καὶ ἀνδρείαν κεράσας, πάθη κατὰ φύσιν μαχόμενα. 11.4.1 Προβαινούσης δὲ εἰς τὸ πρόσω τῆς μιμήσεως, δήμιοί τινες ἐν χιτωνίσκοις γυμνοὶ ἤδη ἤρχοντο τοῦ ἔργου· καὶ ὁ μὲν δραξάμενος τῆς κεφαλῆς καὶ ἀνακλίνας εἰς τὸ κατόπιν παρεῖχε τῷ ἑτέρῳ εὐτρεπὲς εἰς τιμωρίαν τῆς παρθένου τὸ πρόσωπον· ὁ δὲ παραστὰς ἐξέκοπτε τῶν ὀδόν των τὸ μαργαρῶδες· σφῦρα δὲ καὶ τέρετρον φαίνεται τῆς τιμωρίας τὰ ὄργανα. ∆ακρύω δὲ τὸ ἐντεῦθεν καί μοι τὸ πάθος ἐπικόπτει τὸν λόγον· τὰς γὰρ τοῦ αἵματος σταγόνας οὕτως ἐναργῶς ἐπέχρωσεν ὁ γραφεὺς ὥστε εἴποις ἂν προχεῖσθαι τῶν χειλέων ἀληθῶς καὶ θρηνήσας ἀπέλθοις. 11.4.2 ∆εσμωτήριον μετὰ ταῦτα· καὶ πάλιν ἡ παρθένος σεμνὴ ἐν τοῖς φαιοῖς ἱματίοις κάθηται μόνη ἐκτείνουσα τὼ χεῖρε πρὸς οὐρανὸν καὶ καλοῦσα Θεὸν ἐπίκουρον τῶν δεινῶν· εὐχομένῃ δὲ αὐτῇ φαίνεται ὑπὲρ κεφαλῆς τὸ σημεῖον ὃ δὴ νόμος χριστιανοῖς προσκυνεῖν τε καὶ ἐπιγράφεσθαι, σύμβολον οἶμαι τοῦ πάθους ὅπερ αὐτὴν ἐξεδέχετο. 11.4.3 Εὐθὺς γοῦν καὶ μετ' ὀλίγον πῦρ ἀλλαχοῦ σφοδρὸν ὁ ζωγράφος ἀνῆψεν, ἐρυθρῷ χρώματι ἔνθεν καὶ ἔνθεν ἐπιλαμφθέντι σωματοποιήσας τὴν φλόγα. Ἵστησι δὲ μέσην αὐτήν, τὰς μὲν χεῖρας πρὸς οὐρανὸν διαπλώσασαν, ἀχθηδόνα δὲ οὐδεμίαν ἐπιφαίνουσαν τῷ προσώπῳ, ἀλλὰ τοὐναντίον γεγηθυῖαν ὅτι πρὸς τὴν ἀσώματον καὶ μακαρίαν ἐξεδήμει ζωήν. 11.4.4 Μέχρι τούτου καὶ ὁ ζωγράφος ἔστησε τὴν χεῖρα κἀγὼ τὸν λόγον· ὥρα δέ σοι καὶ αὐτήν, εἰ βούλει, τελέσαι τὴν γραφήν, ἵνα κατίδῃς ἀκριβῶς, εἰ μὴ πολὺ κατόπιν τῆς ἐξηγήσεως ἤλθομεν.
Ερευνητικό έργο: ∆ΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΠΙΣΤΗΣ – ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ. Χρηµατοδότηση: ΚΠ Interreg ΙΙΙΑ (ETΠΑ 75%, Εθν. πόροι 25%). Εργαστήριο ∆ιαχείρισης Πολιτισµικής Κληρονοµιάς, www.aegean.gr/culturaltec/chmlab. Πανεπιστήµιο Αιγαίου, Τµήµα Πολιτισµικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας, © 2006
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου